Atuagagdliutit - 25.11.1958, Qupperneq 8

II. Tunume misigssuinerit.
1957-ime augustusip Kulingiluånit
septemberip 24-ånut pujortulérarssu-
aK „Adolf Jensen" Angmagssagdlup
erKåne aulisagkanut tungassunik mi-
sigssuivoK. pingåmerutitdlugit m'isig-
ssuivfigineKartut tåssåuput Skjoldu-
ngenip, Umiviup Angmagssagdluvdlo
erKait.
imap kissameranik misigssuinerit
påsitipåt kissarnersiuivfingne ardla-
ligssuame itissutsip 30 meterip 150
meterivdlo akornåne imap kissarnera
minusimitoK (KerinartumltoK). Ang-
magssagdluvdle kangerdluane igdlo-
Karfigtåtalo nalåne imap kissarnera
KerinartummgilaK, tåssa imap narKa-
ta tungånut åpariartortumik kissar-
nersiuinertigut kissamermik minusi-
mitumik nåmagtuivfiungingmat.
imavdlo kissameruvfé tåssarpiåuput
sårugdlingnik amerdlavigsunik suju-
muivfiussut. Angmagssagdlup Kanig-
tuane sårugdligpagssuit angmagssanik
atautsimik mardlungnigdlo ukiuling-
nik malerssuissut sujumorneKarput, å-
måtaoK Kungmiut Angmagssagdlup
kangerdluanitoK sårugdleKardluarpoK.
16. septemberime Angmagssagdlup a-
vatinguane aulisautinik Kuleriårtunik
OKumersalersugkanik nalunaeKutap
akiinerisa mardluk ingerdlanerinåne
sårugdlit 1000 migssinge amuneKar-
put. amerdlanerit mikissuput, putdlå-
rigsuvdlutigdle panertuliåunigssamut-
dlo piukunardluardlutik. Kungmiut så-
rugdlé angisualuneruput.
katitdlugit sårugdlit 567 nalunae-
KutserneKarput 681-itdlo siunait na-
jorKutaralugit KanoK utoncåussuse-
Karnere nalunaerssomeKardlutik. så-
rugdlingnit mingnerussunit 1950-ime
emiusimassut amerdlanerssåuput,
angnerussunitdlo 1947-me 1945-me å-
malo 1942-me emiusimassut sujumu-
gagssartaKarneruvdlutik. tåssa imåi-
poK: sårugdlit utorKåussutsimikut
tåukorpiåuput KitånisaoK malungnau-
teKamerussut. kisalo åma utoncavissa-
nik 1936-me 1934-milo erniusimassu-
nik Kanga Kitåne sårugdleKatauvdlu-
arsimassunik tamatigut tamauna ila-
Katsiarput.
aulisagkanik misigssuinerme sut
såkuginenartut.
sårugdlit saniatigut aulisagkanik i-
luatingnauteKamerussunit ningitagar-
ssornerme pissarineKartut tåssåuput
sulugpåvkat, Kaleragdlit natåmat
KérKatdlo. aulisagkanitdlo iluating-
narteKångitsunit pissaussunit taimåg-
d-låt taineKåsagput Kéraussat (tungu-
jut), ingassavigdlutik amerdlasussut
aulisarnermutdlo agsut ajoKutauvdlu-
tik, tåssa taimåitut kisimagångata ta-
matigunga j ak OKumersaersiutaussar-
måta. — ningitagkemeritdle ikigtui-
naungmata piniutit taimåitut KanoK
iluanårutausinautiginerat OKautigine-
KarsinåungilaK.
Isortume Umivingmilo misilivdlune
enalugssuarnut ningitagkernikut påsi-
neKarpoK eKalugssuaKardluartoK. ka-
titdlugit 33-t nalunaeKutsemeKarput.
kilisangneK sujrmigssaKarpatdlårso-
rinångilaK, tåssa misilivfingne tama-
gingne imap narrca manitsorujug-
ssungmat. taimågdlåt Angmagssag-
dlup kangerdluane Sermiligåmilo na-
teringnerssaussut misiligdlugit kili-
sagfigineKarput. kisiåne nanca ujarag-
ssuaKartarsimanermat Kalorssuit ag-
sut aligtorsimåput pissaKarpiarsima-
natigdlo. .
tamåne aulisamermik ingerdiatsi-
lersinaunigssaK kingunigssaKarsinau-
nerdlune? — tamåna pivdlugo dr.
Paul Hansen ima isumaKarpoK: ukiu-
ne måkunaniugatdlartumik sårug-
dlingniarneK ingerdlåneKardluarsi-
naugatdlarpoK. pingårtumik sårug-
dlingnik panertuliagssanik. aulisar-
nerdlo ingerdlåneKarsinauvoK Kåu-
matine augustusime septemberimilo,
imaKa åma Kåumatit taineicartut su-
juninguagut kinguninguagutdlo inger-
dlåneKarsinåusassoK. Kåumatitdlo au-
lisarfiusinaussut tåssåuput puissiniar-
nerup — inutigssarsiutinit pingåmer-
ssaussup — akungnagsivfé. tåssa ang-
magssalingmiut sårugdlingniamermik
soKutigingnilersisinaugåine tamåna
puissiniamermut ajoKutåusångikalu-
arpoK. — eKalugssuarniarneK sujoma-
tigornit angnerussumik ingerdlåne-
KarsinaugunarpoK, tåssame månåkut
nunaKarfingne niuvertarfissångua-
lingne igdlut tarajorterivigssiat eKa-
lugssuit tinguisa nåpartanut tarajor-
terneKarfigisinaussait sananeKarsi-
mangmata. imana åma kangerdluit i-
låine — pingårtumik ukiume — Ka-
leralingniarneK angnerussumik sang-
mineKarsin'auvoK. misilinerme Kåle-
ragdlit pissarissaussut pitsavigssuput
puatdlårigsuvdlutik.
aulisagkanut tungassunik misig-
ssuissarnertigut sujunertarissau-
ssut tamatumunalo anguneKarsi-
naussut.
mauna OKautigerigkavkut onétami-
arsimavara ukiume Kångiutume auli-
Karparput pingortitarssuarme avdlå-
nguteKarnerit agsorujugssuaK suniu-
teKartugssaungmata. OKautigineKarér-
sutut inuit suniutait Kalåtdlit-nunåta
imartaine sårugdlingnut måna angner-
tunerussumik malungnauteKarsorinå-
ngitdlat. sujunigssap takutikumårpå
kilisåussuit amerdlasut måungartaler-
neratigut ingassåussissumik aulisame-
KartalerumåmersoK aulisagkatdle na-
tårnatut itut ingassåussivdlune auli-
samikut ikilisivingneKamigssåt ilima-
givdluinagagssauvoK. ukiut 30 matu-
ma sujornagut takomartat aul'isariu-
tåta avatåne nungutdluinameKarålu-
mitoK nigdlemerulerångat sårugdlit
itinitartut. ukiutdlo ingerdlaneréne
pissutsit imåituarsimassut najorKuta-
ralugit ukiup ilåtigut aulisarfigigdlu-
artut ardlagdlit taigomeKarsinåuput.
tamatumunga Nup kangerdlua åsser-
sutigssarKigdluarpoK. naluneKångilaK
sårugdlit jénuårime februårimilo ka-
ngerdlungme siåmarsimavdlutik itisu-
minerussartut, aprilimile majimilo a-
merdlasorssuvdlutik ikånitdlutik Ka-
pisilingnut eBiterutartut, taimåitame-
Tuno såruffdlistagssa-
KaKaoK
asulume puissit kingoridnerata nalane aulisarneKarsinaugivdlu-
tik. — aulisagkanik misigssuinerup sunauna sujunertarigå?
agdl. dr. phil. Erik Smidt.
sagkanut tungassumik misigssuinerti-
gut anguneKarsimassut, påsineKarsi-
massut nalunaerutiginiardlugit, tåssa
inuit tamatuma avatånitut pingårtu-
migdlo aulisartut soKutigisinaussait
erKarsautigalugit. neriutigåra agdlau-
serineKartutigut tåukununa takune-
KarsinåusassoK misigssuinerit taimåi-
tut månåkut ukiunilo tugdliussune au-
lisamikut angusinaussagssatut ilima-
gissariaicartut OKautiginiamigssånut
suniuteKarmata.
aulisagkanik ilisimatup misigssu-
gagssai tåssåuput aulisarnikut inutig-
ssarsiornerme pissaussartunut „ki-
ngorårtigssatut" sitdlimatigssat. misig-
ssugaussarputdlo aulisagkanik aulisar-
neKartunik KanoK peKartiginera kisi-
at pinago åmåtaordle imame pissutsit
aulisagkat najusinaunerånut aulaja-
ngissussartut. tamåna na'itsumik OKau-
tigisagåine imåipoK aulisarnikut inu-
tigssarsiornerup tungavigpiå misig-
ssorneKartarpoK.
imap kissameranik misigssuine-
rit pingårtuput.
matuma sujulisigut erKartorneKa-
rérpoK imap kissarnera sarfardlo Ka-
noK suniuteKartigissut. taimåitumik
tåukua misigssornigssåt pingårtine-
KartorujugssuvoK. åmåtaordle aulisag-
kat nerissartagaisa pingorartamerat,
aulisagkanut nerissagssaKångissusia
agsut pingåruteKartuvoK. tamåna må-
kua sujulisigut erKartungilara, kisiå-
nile aulisagkanik ilisimatut suliåta pi-
ngårnerussortåta ilagå.
kiavdlunit påsisinauvå aulisagkat a-
merdlåssutsimikut avdlångoramere
misigssusavdlugit aulisagkanik ilisi-
matut suliarissarigåt pingårtoK. auli-
sagkat amerdlåssutsimikut avdlångor-
tarnere ingmingnérsusinåuput, kisiå-
ne åma ingassåussissumik aulisamer-
mik pissuteKarsinauvdlutik. imamime
aulisarulugfiussune, sordlo Danmarkip
imartaine aulisagkat KanoK amerdlå-
ssuseKarnerånut inuit suniuteKarnerat
malungnartorujugssuvoK, Kavsérpag-
ssuarnigdlo tåssaussardlune ingassåu-
ssissumik aulisameK. måne Kalåtdlit-
nunåne inuit suniutait sårugdlit ing-
minik amerdlåssutsimikut avdlångo-
rarnerånut nalerKiutdlugit angnikine-
roKaut. tamåna pivdlugo aulisagkanik
ilisimatut ukiut ardlane aulisagkanik
amerdlanårtunik emiussoKamigsså
agsut alapernaisertarpåt. aulisagka-
nigdle amerdlasunik erniussoKamig-
ssånut (tukertoKarnigssånut) imap ki-
ssarnera aulajangissussarmat sapingi-
saK tamåkerdlugo imamik kissamer-
siuiuartariaKarpoK.
Kalåtdlit-nunåta imartai sårugdling-
nut imavdlo umassuinut avdlanut pi-
ngorarfiuvdlutik autdlåv*iujuarmata
tamatigut nautsorssutigiuåinartaria-
arput. sujunigssame ilimanarsinaussut
taimåitut ilångutdlugit erKarsautigi-
ssariaKarput aulisarnikut kigdligissag-
ssat OKatdlisigilemigssåt pissariaKa-
lisagaluarpat.
aulajangersimassumik uningaor-
fenångitdlat.
ardlaleriartumik kigsautigissatut
sarKumiuneKarsimavoK ukiut kaujat-
dlåukiartomerane suna aulisagaxar-
nerussoK aulisagkanik ilisimatut ilit-
sersutigissésagåt. agdlåme erKarsau-
tigineKarsimavoK aulisagaKarfiuneru-
ssartut nunap éssingane nalunaerssu-
siuneKåsassut. taima itumik kigsaute-
KarsinauneK tupingnarpatdlångilaK,
agsutdlo nuånisagaluarpoK taimailior-
nigssaK ajornångikaluarpat, ajoralu-
artumigdle taimailiorneK ajomavig-
POK.
taimåitordle atausiåkåtigut taimai-
liortoKarsinauvoK. rejeKarfit tamatu-
munga åssersutigssauvdluarput. imaKa
åma ilåtigortumik KéraKarfit Kalera-
leKarfitdlo summere OKautigineKarsi-
naussåsassut. sumerpiaK rejeKamera
nalunaerssomeKarsinaungmat tama-
'tumunga pissutauvoK rejet imap nar-
Kane aulajangersimavdluinartumik pi-
ssusilingme aulaj angersimassumigdlo
itissuseKartume umassungmata. åmå-
taoK KérKat »aleragdlitdlo aulisagåu-
put imap natermiussut. — aulisagkat-
dle imap ikerinarsiortussut sume su-
jumugagssaunerussartut aulajanger-
sumik OKautiginek ajomavigpoK, i-
mavme iluane (ikiane) pissutsit av-
dlångorartuartungmata, sordlo sarfaK
imavdlo kissarnera Kavsérpagssuamik
su j umut nautsorssugssåungitsumik av-
dlångorartarput.
sårugdlit ikerinarsiortuput taimåitu-
migdlo najugariumanerussait erxor-
tumik nalunaerssorneKarsinéungit-
dlat. såmgdlit najorumanemssait ilåti-
gut migssangikånerdlugit OKautigine-
Karsinaugaluarput, ilimagingisaralu-
amigdle pissoKarsinaunera nautsor-
ssutigiuåinartariaKartarpoK. sordlo
erKarsautiginarsinauvarput sårugdlit
Diskobugtimit tåmamerat — kimit-
dlunit sujumut ilisimaneKarsinausi-
mångitsoK. åssersutitutdlo pitsauvdlu-
artutut åma tiguneKarsinauvoK Ame-
ragdlup såmgdlé tamariatdlarKigdlui-
nartut. ilisimaneKaraluarpoK, aulisar-
tume nalungilåt, imap ilå Kårpasigsu-
ratdlo iluaKutigisavdlugo aulisartut
påsivdluarsimavåt. taimåitordle åma
sårugdlit eKiterutilersamerat sujumut
nautsorssorémeK ajomartumik ukiut
ingerdlaneråne avdlångoKåtårtuarsi-
naussarpoK.
suieKatigingneK.
aitsåtdle aulisagaKarfit sujomatigut
ilisimaneKardlångitsut taiméitumigdlo
aulisarfigineKameK ajortut uparussi-
ssutigssaulerångata aulisagkanik ili-
simatut ikiusinaussarput, sordlo ukiu-
ne kingugdlerne mardlungne Tunume
taimailiorneK oKåtårneKarsimassoK.
aulisarfigssarKigsunik aulisartut ilit-
sersutuarnigssåt aulisagkanik ilisima-
tut isumagiuåsagaluaruniko tauva au-
lisariuterpagssuit sineriak tamåt sia-
ruarsimassut atugagssarisagaluarpait,
aulisariutitdlo tamåkua inugtagssait
tåssaussugssåungitdlat aulisagkanik i-
lisimatut, tåssåusavdlutigdle aulisar-
tuvit. taimailiornigssardle soruname
nåmagsineK ajomarpoK. — tamatuma-
me pårdlagtuanik aulisagkanik ilisi-
matut avdlatut ajomartordlutik Kav-
sérpagssuamik aulisartut aulisagaKar-
fingnik påsiniaivfigissariaKartarpait,
tåukume nunagissamik Kanigtuane au-
lisagaKarfit ilisimanerussarmatigik.
tamatumunåkut aulisartut aulisagka-
nik ilisimatunit kåkangnerussarput.
aulisartut atorfigssaKartitait tåssåu-
put aulisariutit motorigdlit pitsaussut
aulisagkat eKimétut aulisarfigssarKig-
sutdlo ujarnigssånut atugagssamik ek-
kolodigdlit åmalo aulisartoKatiming-
nut kalerrissutigssanik radiogdlit. ta-
matumungalo ilångutdlugo soruname
pitsaussunik aulisarnermut atortoKar-
tariaKarput, sordlo norgemiutut ar-
dlalingnik OKumersartalersugkat „mø-
resnelle“nik taineKartartut.
aulisagkanik ilisimatut aulisartutdlo
ingmingnut atorfigssaKartiput, auli-
sartutdlo atéssuteKarfigivdluinamig-
ssåt aulisagkanik ilisimatut soKutigi-
ssaråt tamatumuna ilisimassanik tu-
sardléKatigigtarnigssaK anguneKarsi-
naungmat.
aulisagkanik ilisimatutut misigssui-
nerme påsissat tamanut tusardliuniar-
dlugit måna oKétårutaussoK soKutigi-
neKarpat tauva ukiut tamaisa aulaja-
ngersumik Atuagagdliutit avKutigalu-
git ukiup ingerdlanerane påsissat tu-
sardliuneKartalersinåuput.
9