Atuagagdliutit - 28.07.1960, Blaðsíða 4

augtitagssat uranivdlo ujarne-
Karnerat nunavta kujatåne
autdlarterugtorpoK
ujaragsiortut ingmikortut 20 pisuinardlutik tingmissarfunitdlo uranisiorpuf
augfifagssanigdlunit avdlanik ujardlerdlutik
(NarssaK, julime)
helikopterit mardluk fpernaru-
jugssuartut nipilioKissutut Narssap
Kulågut tingmissut sungiuneua-
ngarsimagamikKiviarneKarpiarner-
dlunit ajorput. tingmissartut tåukua
Narssap iluane — Puilassune —
Kavdlunåtut Dyrnæsimik ateKarti-
neKartume itineKarput. Dyrnæs u-
jaragsiortut Kitata-kujatåne augti-
tagssausinaussunik uranimigdlo u-
jardlernermingne autdlaivigat. —
Dyrnæs Narssap avangnåne ka-
ngianipoK km sisamat — tatdlimat
ungasissusenardlune, Kuånerssuar-
nut ungasingitsukut uranimik nav-
ssårfiussumut ungasigane.
helikopterit angalaorérsimavdlutik
miput Dyrnæs takornariardlugo igdlue
tikitdluinalerivkalo. ujaragsiortoK nå-
lagauvfingmit atorfeKartitaussoK As-
ger Berthelsen taimanikut pissortau-
ssok tingmissartorKåmersoK oxalug-
tuarpoK Grønlands geologiske under-
søgelser -— Kalåtdlit-nunåne ujarag-
siortitseKatigit — atomenergikommi-
ssione suleKatigalugo ujaragsiorner-
mik ingerdlatsissoK. Grønlands geolo-
giske undersøgelser kommissionimit
sujulerssorneKarpoK magister K. El-
litsgaard-Rasmussen pissortaralugo.
magistere ujaragsiortunut angalaor-
tunut peKataugame DyrnæsimingilaK
Asger Berthelsenilo OKalugtuarpoK
nangmineK sapåtit akunerine kingug-
dlerne suliamik sujulerssuisimavdlu-
ne nangigpordlo: — amerdlanerssavut
aussaunerinåne silarKigkajungnerani-
lo Kalåtdlit-nunånitarput, Kalåtdlit-
nunåta ujarKanik iluatingnartoKarsi-
naunera misigssordlugo misigssuiniv-
tine påsissavut nunap åssinganut na-
lunaerssortardlugit. ukiune kingug-
dlerne nunap åssiliortunit — „Kåxa-
siortunit" — nunat åssinge pitsauvig-
sut pigssarsiaråvut månalo uvagut na-
lunaerssuivfigissagssarilerdlugit nunat
ujarxanit assigingitsunit augtitagssa-
nitdlo sunit katitigaunersut.
misigssuivfik angnerfoxaox
— uvdlune måkunane ujaragsiortut
ingmikutitårtut 20 angalaorput avang-
nardlit Sermiligårssungmitdlutik ku-
jatdlitdlo Tasermiunitdlutik. tai-
maingmat aussaK måna angnertujåxi-
ssok siåmarsimavfigigigput oxautigi-
ssariaKarpoK. ujaragsiortut tamarmik
ikiortexarput, ikiortigissat ujaragsior-
tugssamut iliniartungikångamik uma-
ssunik ilisimatusartussardlutik. uja-
ragsiortut ikiortaitdlo tamarmik ing-
mikut nunamik angissusia aulajanger-
simassumik misigssugagssaKartarput
pisoKåtårdlugo angatdlavigissaming-
nik.
ingnermik anitsissartusimassox
— ujaragsiortut misigssuinermingne
påsissait nunap åssinganut nalunae-
Kutsersordlugit agdlagtorneKartartut
Asger Berthelsenip oxautigå, sujornalo
ujaragssiortut nunat åssinge suliarisi-
massait tiguvdlugit. nunat åssinge å-
ssigingitsunik KalipauteKarput, Kali-
pautit ujarxat sussusinik isumaKarti-
neKardlutik. titarnerit åssigingitsutaoK
åma éssigingitsunik Kalipautigdlit ta-
kuneK ajornångitdlat, tåukugoK er-
ssersiniarpait Kånane — Kaersunilunit
— Kiipat augsimassunit imerneicarsi-
massut. Narssap kitåne Kexertap Tug-
tutup éssinga tigugamiuk Kalipautå
augpalugtoK tåssaunerarpå xåxap ing-
nermik anitsissartusimassup mångua-
ta nalunaerneKarnera. Asger Berthel-
senilo nangigpoK: — Kåxap ingnermik
anitsissartusimassup tåussuma erxu-
méKutaisa ilagåt Igaliko-sandstenimik
taissartagkavta åssinganik ingnermik
anitsissartusimassup månguata ilua-
nut „kivisimassunik“ navssårnerput.
ujarKap granitiussup Kåne KeKertame
tamarme Igaliko-sandstenimik akoxå-
nginera ilisimaneKarpoK, ujaragdlo
taimåitoK Nugårssungme aitsåt takug-
ssauvdlune K’agssiarssup erKånitumit
augpalungnerussumit KaKorneruvdlu-
ne Julianehåbsgranitimik taissartag-
kavta Kånitdlune.
suliaK angnex Kobenhavnime
— nunap åssingane Kalipaut augpa-
lugtoK kisime takugssåungilaK?
— åp, åma avdlaKarpoK. nunap åssi-
ngane uvane åma geologit suliait ta-
måkerdlutik nalunaerssorsimångit-
dlat. soruname nalunaerssugkat amer-
dlasorujugssussarput ukiunerane Kø-
benhavnime suliarineKartugssat. ujar-
Kat åssingingitsut navssårineKartut i-
lamernge agdlisitsiuserdlune avdla-
tutdlo misigssugagssat amerdlaKissut
KøbenhavnimutaoK ingerdlåneKartar-
put.
nuna tamarme misigssugauvox
ujaragsiortut misigssuititdlutik su-
liarissartagait OKatdlisigititdlugit a-
ngatdlataisa ilane nålagaussoK iserpoK
agdlagkanigdlo tigumiaminik OKalu-
ssara tunivdlugo. agdlagkat ujarag-
siortumit Tugtutup kujatåne sulissu-
mit nagsiussåuput. nunap assingata
nugtineralugit ingmikut nalunaer-
ssuivfigineKarsimassut. Asger Ber-
thelsenilo nangigpoK: — ujaragsiortut
ilisimatutut suliåinik taisinaussavta
nunap ujaraisa sunerinik nunap åssi-
nganut nalunaerssuinerup saniatigut
aningaussarsiornikut iluanårutausi-
naussut soruname arajutsinavérsår-
neKartorujugssuput. ukunane nunap
åssiussaliane ujaragsiortut angatdla-
vigisimassartik Geiger-Muller- tæl-
lerinik — uraneKarneranut misigssu-
tinik — nagsataKardlutik nalunaer-
ssorsimavåt. nalunaerssuisimanerat
maligdlugo takusinauvarput angat-
dlavigisimassåne uranimik ilimanarto-
KarpatdlångitsoK. navssårfigisavdlugit
neriunartOKångikaluanilunit tamane
Geiger-Muller-tællerit atordlugit mi-
sigssuissarpugut, nalunaKingmat nav-
ssåriatårsinaugavta.
afortoK nutax
— nunap åssiussaliånguit nunap å-
ssinganut ångajårujugssuarmut inip
isersimavfigissavta igånitumut titar-
tarneKarput. taimailiordlune nuna mi-
sigssuivfigineKarsimassoK atautsimut
takuneKarsinaulertarpoK. nunap åssi-
ngata ilåne Kernertumik angmalortu-
mik ångajaoKissumik titartaissarpu-
gut. tåukununatigut nalunaerneKar-
tarpoK Kingornerit radioaktiviussut
icanoK såkortutiginerat. sordlo uvane
Kuånerssuarne taimåitoK angisoru-
jugssuvoK uraneKarneranik nalunaer-
toK. taimatut angitigissut angmalortut
avdlat takugssåuput atautsimukåner-
suvdlutik . ujaragsiortuinait suliaisa
saniatigut ingmikut sungiusarsimassut
sulissarput. tåuko Geiger-Miiller-tæl-
lerinik såkulerdlutik misigssuinigssaK
kisiat isumagissagssaråt. aussaK må-
nalo nutåmik atortoKarpugut Atom-
energikommissionip misiligauvfiane
Roskildef j ordip ungasingisånltume
Risøme sananeKarsimassumik. tåuna
malugssarigsoru j ugssuvoK helikop-
terinit nagsatarineKarsinauvdlune. nu-
na 100 meterit sivnerdlugit Karssut-
dlugo tingmissartoråine — tåssa na-
vianartorsiunginigssaK pivdlugo pu-
kinerussune tingmissartorKuneKå-
nginavta — ugtortautip tåussuma Ki-
ngornerit radioaktiviussut KanoK så-
kortutigissusiat ugtortarsinauvå. heli-
kopterime isersimavdlune Kingornerit
angnerulertarnerat maligtarineK ajor-
nångilaK. Kingornerit radioaktiviussut
såkortussusiånut ugtortaut påpiarar-
taKarpoii ekkolodditut itumik oKauti-
gineKarsinauvdlune. „KåKasungnat" ti-
tartarångagit påsinartariaKartarpoK
radioaktiviteteKarnerussoK Kulanger-
neKarsimassoK. KanoK Kutsigtigalune
tingmissartorneK åma aperKutaussara-
luarpoK, tåssa Kagtuseriarnerit Kanig-
dlissoråine åma ugtortautip malugi-
ssarmagit. iluaKUtigeKårputdle suka-
Kissumik nuna angnertoK misigssorsi-
nauleravtigo, malungnartorsiviussut-
dlo ingmikut sungiusarsimassunut
tuaviortumik misigssortisinauvdlugit.
KåKat xanga pingorsimassut
nunap åssiliarineKarsimassoK aug-
palugtuinarmik KalipauteKångilaK, av-
dlarpagssuarnigtaordle KalipauteKar-
dlune. KåKat Narssap erKånltut ukiut
millioniligpagssuit matuma sujornagut
pingorsimassut Asger Berthelsenip o-
Kalugtuarå, nangigdlunilo: — sordlo
Narssap timånitut Tuluit-nunåne iso-
topit atordlugit Kanga pingorsimanere
påsiniarneKarsimåput påsineKarsi-
mavdlutigdlo ukiut 10—12 hundrede
millionit matuma sujornagut pingor-
simassut. tåssa nunarssup urtidianik
taineKartartup autdlartisimarKålerne-
rata nalånit. ujarKanit assigingitsunit
amerdlaKissunit KåKat katitigåuput. u-
jarKat åssigingitsukutåt Kaleriårtut
KanoK ivssutiginere påsiniardlugit ti-
tartortarpavut, månilo Kalåtdlit-nu-
nåne KåKat portusujunere iluaKutigi-
ssaKalugit, ujarKat åssigingitsut Kale-
riårnere takusinaussaravtigik Kivdle-
rissariaKåsanata taimalo akisoKissu-
mik misigssuissariaKåsanata.
misigssuigatdlartarfik
— ama laboratoriaKarpuse?
— åp, ujaragsiortut angalaordlutik
misigssuinerat suliap mingnerssarå,
angnertoru j ugssuartutdle itardlune
aussaunerane sivikitsume månisinau-
nivtine suliaK tuaviutariaKartaravtigo.
Københavnime laboratoriaKarpugut —
katerssukavtinut misigssuissarfeKar-
pugut — iliniarnertut atuarfiata uja-
ragsiornerme ilisimatusarfialo atautsi-
mut ingerdlatavtinik. iliniarnertut a-
tuarfiata taima étavigivdluartiginera
iluaKUtaoKaoK, matumalo kingorna
suleKatiginarusungnaraluaKaoK. tå-
ssane suliavta angnersså ingerdlåne-
KartarpoK.
augtifagssausinaussufaoK
misigssorneKartarput
— Kingornerit radioaktiviussut kisi-
mik soKUtigineKardlutik påsiniarneKå-
ngitdlat. augtitagssausinaussut avdlat
arajutsiniarneKartaratik. ujaragsior-
tut orningneKarångamik geiger-tæl-
lerimigdlo ugtortainermingne agdlag-
tugkatik tuniukångamikik pugssiårå-
nguitaoK ujarKanik åssigingitsunik i-
magdlit ilångutarpait; pugssiånguit i-
marissait måne Dyrnæsime misigsso-
ratdlarneKarsinåuput, taimalo påsisi-
naulertarparput augtitagssat sunersut
— imalunit augtitagssat ilamernge
sut navssårineKarsimanersut.
Asger Berthelsenip ujaramernit
pugssiånguanit tiguvai, OKalugtuar-
dlunilo ilait saviminigssamik akoKar-
tut, ilait kångusagssamik ilaitdlo av-
dlanik. taima misigssugagssatut nag-
siuneKartut tamanit tamåunga pissu-
ssarput eKiterneKartarnerinut pissu-
tauvoK misigssuinerup inernerane ta-
kuneKarsinaulertarmat iluaKutausi-
naussunik navssårniåsagåine sume u-
jardlertariaKarnersoK. augtitagssaK
angnertOKalune nunap iluanutaoK å-
ngusimagaluarunilunit nunap Kåne
malungniutingitsornaviångilaK, Kiipå-
nguanut Kagdliutardlune. aussaK må-
na augtitagssanik Kupane unerarsi-
massunik misigssuivugut, kemisk la-
boratoriaKardlutalo mikissungugalua-
mik.
ujarxat itmigssornexartarnerat
laboratoria agdlagfeicarfisa pingår-
nerssåta saninguanipoK. tåssanipoK
kemikere Jens Houken, oKardlunilo:
Asger Berthelsenip OKarneratut uvane
augtitagssausinaussunik misigssuineK
nangitarparput. kångusak, zink, axer-
dloK, nikkel koboltilo misigssortarpa-
vut — erKordluinångikaluamik, tåssa
10—20 pct. migssiliordlugo erKortigi-
ssumik. taimale erKorKigsångitsigissu-
mik misigssuigaluartitdluta påsiv-
dluarsinaussarparput nunap iluane
augtitagssap navssårineKarsimassup
åssinganik angnertumik peKarnersoK.
ujarxat misigssorneKartugssat ag-
ssagtut eKisimassutut angitigissuku-
tångajagtut pineKartarput. kåutamig-
dlo aserorteriardlugit, gramminik ar-
dlaKångitsunguanik OKimåissusilik
pineKartardlune. tåuna aserorterKing-
nexartarpoK seKUgtivigdlugo Kaju-
ssausséngortineKartardlune, igalåmi-
nernilo augtineKartardlune. augtine-
KarsimassoK kemikalianik éssigingit-
sunik akorneKartarpoK akorneKarsi-
malerångatdlo xalipautit åssigingitsut
erssertardlutik. sagfiugagssap ilisima-
neKartup Kalipautå naggatågut rea-
gensglassimitup Kalipautånut sanig-
dliutdlugo KimerdlorneKartarpoK tai-
malo påsineKarsinaulertardlune misig-
ssugax KanoK augtitagssamik akoxar-
tiginersoK.
laboratoriame ujarsiortut nalorni-
ssortut ama ikiorneKartarput ujarKat
navssårineKarsimassut sunerisa påsi-
niarneKarneråne. Houken OKarpox: —
måne suliarput angnertorssungika-
luarpoK laboratoriarput mikissui-
Siden 1958 har geologerne huft en umådelig hjælp i urbejdel, du ma nfik to helikoptere til
transport og flytning af geologerne, der er spredt over et stort område. En sådan helikopter
flyver med ca. 120 km.s fart og måler radioaktiviteten ved hjælp af et nyt instrument.
Der kan også monteres fotografiapparater, så man kan tage luftbilleder af områder, der
skal „finkæmmes(t aj geologer. — 1958-ip kingorna ujaragsiortut suliniarncrmingne oicali-
såuneitarsimaKaut helikopterit mardluk angåtdlatimingnut ilautileramikik. atortugssat tåu-
kunånga ugssartorncKartarput ujaragsiortutdlo sulivfingmingnit nusagångata nugterissfi-
ssardlutik. helikopterit nal. ak. 120' km migssiliordlugit ingerdlasinåuput, suliaisalo pi-
ngårnerit ilagalugit Kingornernik ulorianarlunik taissartagkavtinik tingmisitdlutik ujardlcr-
tarnerat, silåinarmttdlo åssilissarnerat ujaragsiortut misigssordluarKitagssåinik.
4