Atuagagdliutit - 09.01.1969, Page 7

imeK Nungme kigdlilerneKarsmauvoK
1968-ip sialuisangnerssua pissuvdlune nungmiut imigssaKarni-
arnermikut ajornartorsiortitaulersimåput. inuit piumåssutsi-
mingnik imen sipårumångigpåssuk imenarfik imermik matu-
ssissalisaoK
1968-ime pernautaussumik Nungme
imermik atuineK åpariarsiimavoK, u-
kiune Kuline angnertusiartupiloréKa-
lune. 1960-ime imermik atuineK 69.340
ikbm-iuvoK, 1963-imilo sujugdlermé-
sumik 100.000 kbm KångerneKarpOK,
tåssa 149.895 kbm anguneKarmat. u-
kiup atautsip ingerdlanerinåne sule
100.000 kbm tugdleK KångerwingneKar-
poK 244.394 kbm-ingordlune. 1965-ime
300.000 kbm KångerneKarérpoK, 1967-
imilo 417.000 kbm imeK atorneKarsi-
mavoK. ukioK Kångigarput Nungme i-
mermik atuinikut åpariarfigisimagalu-
ardlugo, imeKarniarneK nalorninar-
torsiorfiulersimavoK pissariaKalersi-
mavdlunilo kigdlilersuivfigilernigsså.
sipårtariaKalerérporme ukiunerata
Kåumataine kingugdlerne imeKångit-
sornigssaK pingitsorumagåine. GTO-p
imeKarfiutå inungnut nalunaerumik
nagsiussaKarpoK (avisip ilåne avdlame
naKineKartOK), tåssuna kajumigsåruti-
gineKarpoK inuit sapingisamingnik i-
mermik sipårniarKuvdlugit matussi-
nigssat pingitsorumavdlugit. tamåko
pivdlugit Atuagagdliutit ingnåtdlagi-
ssiorfiup pissortå P. E. Kristiansen
månåkonpiaK ipissusiussunik sujunig-
ssamilo Nungme imeKarniarnigssat
pivdlugit OKauseKarKuvdlugo Kinuvi-
gisimavå.
— aussaunera sialuisagsiimaKaoK, i-
mermigdlo agssartuineK ajornakusor-
simaKalune, ingnåtdlagissiorfiup pi-
ssortå OKarpoK. — pissutsitdle KanoK
ilisinaunerat maligtariuarneKarsima-
vok ervngup angnertussusiata misig-
ssortuarneKarneragut.
nalungilarput ervngup pigssamau-
tigineKartup angnertusilertariaKarne-
ra ervngup atorneKarnera angnertu-
nerujartuinarmat. taimåitumik Kuag-
ssugssuaK putuneKarsimavoK K’atdlu-
ssuarmut, tåssånga imeK angnertupi-
lugssuaK KaKugugatdlartugssamut nå-
magtugssaK pineKarsinauvoK.
ajornartorsiut iluarsiniagan
suliardle nautsorssutigerigkamit a-
jornarnerujugssusimavoK. påsineKar-
mat suliaK pivfigssarititaussukut iner-
neKarsinåungitsoK ervngup atorne-
Karneranut pilerssårusiorneKalerpoK
uvdlumikut plssusiussut anigorniara-
luardlugit. imeKarfiup ervnga tatsinit
mardlungnit K’uagssugssup tungåni-
erKumitsuliat taortigingnerat
Danmarkip Kalåtdlit-nunåta erKumitsulianik taorsigigtarnerå-
nut OKautsit
orpiliagssaK agdlagtitax ingnåtdlagi-
ssamik nanerutilik inime sujugdler-
me åssinik kisime KaumatitsissuvoK.
imerniartarfiik tarrajårpoK. nipilerssu-
tit nipikitdlititdlugit højttalerikut tu-
sarssåuput. tarrarssume imerniartar-
fiup ikusimiartarfiata tunuane agdla-
gartånguaK „Mexico 68 — prøv ægte
Tequila med cola" OKausertaKarpoK.
■ilorpasingnerussume sarKumersitat
Kutdlernik pisøKassånik KåumarKute-
Karput jutdlip uvdloriainik såkortoKU-
texartunik. åssilissat inime Kuleriågi-
narput, sume tamane iput, igsiaving-
ne plastikimik Kagdligkane, naterssu-
arne augpalugtune ig'kamilo augpalo-
rujugtuinarme.
åssilissanik sarKumersitsineK torer-
sarfiusimångilaK.
ikusimårtarfiup saniane Alipaup ti-
tartagå takorKusårpoK, normoKångi-
laK, akianik agdlagsimassoKarane, tu-
niniarneKarane sarKumersitanut ilau-
nane.
Kalåtdlit-nunåt 1968 Kavdlunåt er-
Kumitsulianik, ininik KåumarKutikit-
sunik, erKumitsulianik takorusugtunik
påtsivérunermik siåmarterinartutut.
Robert Jacobsenip erKumitsuliortu-
tut nipå sinerissame tamarme tusar-
neKarpoK oKauseKartOK ujarak Kipe-
rusavdlugo sugssåungitsoK.
tamåna nangmineK oKimaeKaoK to-
Kungarérdlunilo.
imaKame kalåliuvdlune erKumitsu-
liortutut nautsorssutariaKångilaK uja-
ra'k OKimaitsoK umåssuseKångitsoK i-
nugtut umårigsutut pigsigtitsisina-
ngorsinaussoK, utorKarnik eKisalugtu-
liorsinaussoK, mérKanik Kimassulior-
sinaussoK.
uVkusigssamik suliaKarneK tåssa er-
KumitsuliåungilaK.
erKumitsulianik taortigingneK.
Kavdlunåt erKumitsuliait kalåtdli-
nut. krims-'krams „misigissaK titar-
tardlugo".
ilumume misigissaK.
kussanaitdluinartoK OKimangiutig-
ssåinaK.
akeKångingajagpoK korunit tusintit
mardlugsuit, tåssa kisime agsutdlo
singnardliortitsissarunartoK.
KimåtdlautigssaKarpordle. sanavdlu-
agkanik, Kalipautigigsårtunik.
☆
atausiåinavigdlutale erKumitsulia-
vigssuarmik takutineKarpugut: tåssalo
Bodil Kålund-ip angalaorutdlugit sar-
Kumersitarissainik, Kalåtdlit-nunåta
igdloKarfine angnerne sarKumersine-
Kartunik. Kålund Arne O. Hansenimit
aperssorneKardlune OKalugtuarpoK
kalåtdlit takungnigtut erKumitsuliat
åssigingitsumik iperiuseKarfigissarait.
erKumitsuliortue sujornagutdle ilisi-
maringlkaluardlugo kalåtdlit KanoK
sanåjunere malugisinaorértarpait.
— Heerup-ip „ajornångitsuliai" nu-
år. arssautigineKartaKaut. W illumsen
agssagssoriatdlarKingnermigut tupigu-
sutigineKarpoK, Lundstrømilo OKauti-
gineKarpoK KalipautileritdlarKigsutut.
Bodil Kålund nunaKartingme Aku-
råminerminik OKalugtuarpoK:
— nunaxarfingmiut nunarssuarme
erKumitsulianik takutitagssarxingner-
påjuput. åssit sexersitagkat filmitdlo
takutipåka sarKumersitagssat tamaisa
nunaKarférKamukåuslnåunginavkit.
— tamåne erKartorKårtariaKångit-
dlat, tupigusunerssuardliuna kisime.
åssit tamarmik takutineKartutdlo „å“
kisime nipaussarpox.
'kingorna Bodil Kålund OKarpoK: —
pingårtumik mérKat tupingnardlui-
nartumik pøriuseKartarput. autdlångi-
katdlarama Kulapajårsimagaluarpu-
nga, imaKalo tamåna pissutigalugo tu-
påtdlagtitaunerusimavunga. iliniartit-
sissut mérKat periuserissagainik nav-
suiåutarsimavånga, taimalo sujugdler-
mérdluta sarKumersitsinivtine Kavdlu-
nåt erKumitsuliaink angnertumik pig-
ssarsivigisimavarput Willumsen atau-
seK, Skovgård pingasut, Høst, Heerup,
Anna Encher, Zieler, Jorn avdlarpag-
ssuitdlo avKutigalugit. åssilissat atug-
kiuneKarsimåput Åbenråme katerssu-
gausivingmit åmalo Louisianamit Wil-
lumsenivdlo katerssugausivianit.
kialunitdlo akerdlerisinåungilå Bo-
dil Kålund OKarmat, sujunigssame er-
Kumitsuliortut angnertumik akissug-
ssauvfeKåsangmata.
kisiånime sok saninåtigut tutissale-
rérpugut?
☆
sarKumersitsineK pikavsåussauvoK,
kingugdleK Nungme. kalåtdlit avdla-
nitut åma arajutsisimångilåt. tamå-
nale erKumitsuliat sarKumersiniarne-
Karnerånut ilåungilaK, niorKutiginiar-
nerinutdle, niuverneK, aningaussat.
autdlartitanut aningaussåkånut tuni-
niagagssait, tamåkununga akigssa-
lingnut. kiname akigssaxåsava 5000
kr-igdlit takuvdlugit, nalunagulo nu-
nap takornagkap pissusinik takutitsi-
niutåinaussut Kalåtdlit-nunåtalo er-
Kumitsuliarineranut agtumåssuteKå-
ngitsut.
sarKumersitsissoK aperinexarpoK
sarKumersitsisimassoK aningaussarsi-
niarniardlune imalunit erKumitsulior-
neK tapersersorniardlugo. tåunalo a-
kivoK: — iluamérdlunga akisaguma
tåu'ko mardlutitdlugit tungavigåka.
mardlugdle atautsikut isumagigåine
åipå såkortunerulårtarpoK, pingortitax
taima pissuseKarpoK. isumat mardluk
åssigigdluinartumik pigineKarsinåu-
ngitdlat.
sarKumersitatdle erKumitsuliorner-
mut tapersersuiniutaussut nagdling-
nåinarput taimatut itunik pissoKar-
Kingnigsså neriutigiuminångeKaoK.
erKumitsuliortuvigssuit imalunit pl-
korigdluinaraluardlutik sule malugi-
neKångitsut sanåve igsiavingmut Ka-
leriårnerat soKutåungilaK. suliarinerat
ajorpox, sarKumersitsinerdlo tåssaugi-
r-artugssauvoK mamakujuerniarfik a-
kisoKissunik kukarnålik.
erKungilaK erKumitsuliortuniap o-
Kautigingmago erKumitsuliorneK ta-
persersorniardlugo sarKumersitsisi-
mavdlune. ilimanardluinarpoK sarKU-
mersitsinerup inugtaisa pingårnerssåt
Jørgen Warring ilailo kamåumingit-
sorunångitsut ilisimassugaluaruniko
Kalipagautitik Nungme KanoK pine-
Kartut.
Danmarkip Kalåtdlit-nunåtalo a-
kornåne erKumitsulianik 1968-ime
taortigigtarneK kalåtdlit anersåkut
pigssarsissutigingangilåt.
kalåtdlit ujarait OKimåinerunguari-
put.
Jens Brønden.
tunit pumperivfigineKartaraluarpoK.
suliaK ingerdlåneKarsimagaluarpoK
pumpit såkortusivdlugit, taserdlo Ka-
ningneK avssiaKutalerneKarsimagalu-
arpoK imeK angnerussoK katerssorta-
lerniåsangmago, imeKarfigdlo magdli-
ukårnernut avsserneKarsimagaluar-
dlune utserssorpatdlånginiåsangmat.
ilimagissardle uniordluinardlugo si-
alugssaKångitdluinarpugut, taimalo
tåuko ingmikut upalungaersautausi-
massut HuaKutauvfigssaKarsimångit-
dlat. ukiariartomerane panertuåinar-
simavoK månalo ukioK ingerdlavdlua-
lerérpoK.
imeKarfingme imeK ugtortartuarne-
xarpoK, téussuma imåta aulajanger-
tugssaungmago KaKugo kigdlilersuine-
xalisanersoK, misiligtagaKarfigineKa-
rérsimavorme K’uagssugssup tasiata
ervngup majip 15-erilersinago pum-
perneKarsinåungitsoK.
tatsimit Kaningnermit mångumaler-
neratigut imermik pisinaussaraluar-
pugut, ledningit tåssunga atassut si-
kussortugssaujungnaerdlugit kissagta-
gåuput.
tamåna neriutigigaluarsinauvarput.
kisiåne Nungme imermik atuineK ok-
tober-novemberimisut ingerdlåinåsag-
pat Nuk martsip nålernerane imig-
ssaerutisaoK. imeKarfigdlo majip 15-
iat sujorKutdlugo imersinaugunångi-
larput.
Nuk imertornerpauvoK
imermik atuinerup 25 procentia si-
ipårniagagssauvoK, soKutiginarpordlo
Nungme imermik atuineK Kavdlunåt
nålagauvfiata iluane avdlane atuiner-
mut åssersutisavdlugo, pingårtumik
Nungme etagehusine najugagdlit atui-
nerat:
Nuk tåssaugunarpoK Kavdlunåt ig-
dloKarfine imermik atuinerpåK. avgu-
aKatigigsitdlugo etagehusime inup a-
tautsip ukiumut imeK 240 kbm. ator-
tarpå. Danmarkime imermik atuineK
nalinginaussoK 160—170 kbm. migssai-
nltarpoK. Københavnip kommuniane
120 kbm. Gentofte 160—180 kbm, Hel-
singør 150—160 kbm dl. il.
ingnåtdlagissiorfiup pissortå neriug-
ipoK imeK kigdlilersorneKalisångitsoK
— neriutigårput inuit påsisagåt imex
majip 15-iata tungånut angnertusår-
tariaKarmat.
— tamatumunga atatitdlugo OKau-
tigisinauvara imermik atuivfiussut å-
ssiglngitsut atuinerånik nåkutigdlivfi-
kapisigdlit kilumut
17 kronilerneKartut
savalingmiormiut laulisariutait
mardluk Kåumatit sisamagssåta
agfåne 70 åma 55 tonsinik Kalåt-
dlit-nunåta kimut sineriåta avatå-
ne kapisiligsimåput. pissait Køben-
havnime tunineKarsimåput kilumut
17 kr. migssiliortunik akilerneKar-
simavdlutik (norgemiut atuagag-
ssiåne „Fiskaren“-ime agdlautigi-
ssaK najorKutaralugo).
giuaravtigik, imermigdlo kigdlilersuiv-
figineKalerKårtugssat tåssåusåput i-
mermik atuivatdlårfiussut, sipårnia-
Kåtauvdluarsimassut erKornavérsårni-
arneKåsåput.
sujunigssame imeK
K’uagssugssuaK napivdlugo suvdlu-
liortut mana nåmagserérsimalerput,
silavdlo issangernigsså iluaKutiginiar-
neKarsinauvoK K’atdlussuarmit K’u-
agssugssup tasianut imermik pumpe-
rinigssamut, taimailivdluta imermik
sitdlimatigssaKarsinaujumavdluta. ta-
matuma iluaKutiginiarsinaunigssånut
periarfigssaKåsagåine suvdlugdlit ki-
ssagtagkat atortariaKåsåput.
— .sujunigssame Nup imeKartiniar-
nigsså K’atdlussuarmit pissartugssåu-
saoK, P. E. Kristiansen OKarpoK. —
imeK Kårusukortitdlugo K’uagssugssup
igdlua tungånut ingerdlåneKartåsaoK,
Nungmilo imeKarfingmut suvdlugdlit
kissagtisimajuagkat 1969-ime suliari-
neKartugssat atordlugit ingerdlåne-
Kartåsavdlune. atortut tåuko uvdlor-
me atulerfiånit Nungme imeKarniar-
neK ajornartorsiutaerukatdlåsaoK.
K’atdlussuaK atulerpat Nungme ime-
KarsinauneK ukioK 2000 tikitdlugo isu-
mangnarungnaertugssauvoK, taimani-
kugssamut imeK ukiumut atorneKar-
tartugssatut nautsorssutigineKarpoK
1.850.000 kbm-isut angnertutigisassoK.
— tamåkule sujunigssame isumav-
dluarnartut uvdlumikorpiaK pissusiu-
ssunik puiortisångilåtigut. decembe-
rip autdlancautånit imermik atuine-
rup mingnerpåmik 25 procentia sipår-
tariaxarpoK. imermik atuissut nang-
mingneK piumåssutsimingnik sipåru-
mångigpata uvagut sipårtilerumårpa-
vut.
— kigdlilersuineKalisagpat tamåna
KanoK ingerdlatineKåsava?
— månåkorpiaK tamåna oKautigisi-
nåungilara. sujunersusiorKåratdlarta-
riaicåsaugut kommunalbestyrelse
landshøvdingilo suleKatigalugit isu-
maKatiglssutigineKartugssamik. sujug-
dlermigdle takorKåriartigo kigdliler-
suineK pissariaKåsanersoK.
-den.
håndværkerit akigssarsiait
Ragfagtiit 1. januarimit
januarip 1-iånit 1969 atulersumik
nunavtine håndværkerinut GTO-p a-
kigititai KagfagtineKarput. håndvær-
kerinut nunavtine aulajangersumik
najuganartunut Kagfaut 7 pct. migssi-
horpå aggersitanutdlo 6 pct. migssi-
liordlugo. KagfainexarpoK 1968-ip aut-
dlartineranit nunavtine akit akigssau-
titdlo Kagf ag simaner at nåpertordlugo.
matuma kingorna håndværkerit nu-
navtine aulafangersumik najuganartut
nal. akuneranut 16,50 kr-ualisåput, tå-
ssa håndværkerit iliniarsimassut. ili-
niarsimångitsut nal. akuneranut 13,50
kr-Kalisåput iliniartutdlo nal. akune-
ranut 8,50 kr-Kalisavdlutik.
tåuko saniatigut ilerKussutut tapi-
siaxartoKartåsaoK sumik suliaKarneK
nåpertordlugo, tapisiatdlo avdlångor-
tinøKångikatdlarput. akigssarsiat år-
xigssuneKarnerata tungavia avdlå-
ngortineKångilaK, taimatutdlo atortug-
ssanik pisinerme mesterit ilångaivfigi-
neKartarnerat maskinanutdlo tapisiaK
avdlångortineKarane. atortugssanik å-
tartornerme akit 3 pct-imik Kagfagti-
neKarput. akigssarsiat Kagfautait 1968-
imut nautsorssutåuput, taimaingmat-
dlo ilånguneKarsimångitdlat 1969-ip
ingerdlanerane Kagfautausinaujumår-
tut.
GTO-p akigititai ukioK Kångiukå-
ngat aitsåt >avdlångortineKartaraluar-
put. .månale periauseK tamåna ato-
rungnåisaoK, taimalo håndværkerit
■akigssarsiait KagfarKigkumårdlutik
1969-ip ingerdlanerane, ukiup matu-
ma ingerdlanerane niorKutigssat akit-
susagaluarpata imalunit akigssarsiat
pivdlugit nutåmik isumaKatigissute-
KartoKåsagpat.
angisumik nåpåla-
ssoKångitsoK
taimåitordle nåpaut gonorrhoe 1968-ime sule angnertumik isu-
makulugtitsisimassoK, måssa nåpaut tåuna peruingnigssåkut isu-
magingnigtoKarfiup tungånit ilungersortumik akiorniarneKara-
luartoK
agdl.: nakorsauneK Jørgen Bøggild
perKingnigssamut isumagingnigto-
Karfiup iluane ukioK 1968 angnertunik
tupåtdlangnartunigdlo pisimassoKar-
fiungilaK. taissariaKarnerssaussoK u-
naugunarpoK ukioK tåuna sineriak ta-
måkingajagdlugo mæslingimik népå-
lassoKarsimangmat sujomatigutdle
taimailissoKartitdlugo iliortamertut
ingmikut årKigssussinigssaK pissaria-
Karsimanane. tamatumunga ipissutau-
vok mæslingerneK åma måne mérKat
nåpautåtut issigissariaKalersimangmat,
tåssame 1962-ip sujornagut inungor-
tut tamåkerdluinangajagdlutik atorér-
simangmåssuk sujornagut nåpålassar-
nerne.
nakorsaKarfit ilåinit tutsiutoKarpoK
ilungmornermik nåpålassoKartarsima-
neranik, tamånale erKåisångikéine
1968-ime nåpautausimanerunarput
nårdlugtamerit, sordlume ukiune su-
juline taimåisimassoK.
tuberkulose kinguariartuinarpoK.
1968-ime nalunaerssugkat kingugdlit
nåpertordlugit ukioK tåuna nutåmik
tuberkuloseKalersut 1967-ime nåpau-
texalersunut nalerKiutdlugit Kujanar-
tumik ikileriarKigsimåput.
taimåitordle nåpaut gonorrhoe sule
isumakulugtitsivoK angnertumik. nauk
perKingnigssåkut isumagingnigtOKar-
fiup tungånit ilungersortumik sulini-
artOKaraluartoK nutåmik nåpauteKa-
lersut påsiniardlugit katsorsarniardlu-
gitdlo, taimåitoK sule amerdlasorpa-
rujugssuit tåussuminga nåpauteKaler-
sarput.
perKingnigssamut isumagingnigto-
Karfiup tungånit 1968-ime agsut piså-
ngatigineKarsimavoK nårtunavérsautit
atornigssånik kajumigsårineK inuit
Kanon isumaKarfigiumårneråt. p åsi-
narsisimavoK taima kajumigsårineK
akuerssordluarneKarsimassoK nautsor-
ssuigatdlarnermilo erssersimavoK ka-
låtdlit arnat 1300 migssåinitut Kipissu-
mik nårtunavérsauserneKarsimassut.
tåssa migssiliukånerdlugo ouåsagåine
imåipoK måne arnat Kitorniorsinaussut
15 pct. erxåine taimåitulerneKarsima-
ssut.
sulissugssaKarniarnerup tungåtigut
nuånå j atdlangnarpox igdloKarf ingne
perKingnigssåkut isumagingnigtoKar-
fingne atorfit tamarmik inugtagssa-
Kartuarsimangmata, sivikitsumik i-
nugtagssaerukatdlartarneK erKåisångi-
kåine. mérårKatdle påssuneKarnigsså-
nik sujunersuissartut erKarsautigalu-
git taimåisimångilaK, tamånalo aju-
ssårutigissariaKarpoK, tåssa sule mér-
Landslæge Jørgen Bøggilo
Kat amerdlasorparujugssuit perKing-
nigssap tungåtigut pissutsine nåmagi-
nångitsune inungmata taimaingmatdlo
pissariaKardluinaraluardlune nåmag-
tunik mérårxat påssuneKarnigssånik
sujunersuissartoKarnigssaK. niuverto-
ruseKarfingne ardlalingne åma ajora-
luartumik jumunik pigssarsiniarneK
ajornakusorsimavoK måssa taimatut
atorfinigtugssat inigssaKartineKaréra-
luartut.
sordlo naluneKångitsoK perKingnig-
ssékut isumagingnigtoKarfik ukiune
kingugdlerne nålagauvfiup sanaortor-
titsinerane imånarssuaK sagdliuneKar-
simångilaK. ukioK månale nuånåruti-
gisimavarput jumunut atuarfigssaK si-
visumik pissariaKartineKarsimassoK
Nungme sanane«alersimangmat. tåu-
ssuma saniatigut angnertungikaluanik
sanarKineKarsimavoK Dronning Ing-
ridip nåparsimaviane åma K’eKertar-
ssuarme Ilulissanilo nåparsimaving-
ne. måna ilimanarsivdluinarpoK K’a-
Kortume nåparsimavigssaK sivitsortoK
erinigineKarsimassoK 1969-ime sana-
neKalerumårtoK. Narssame nåparsi-
mavéraKalernigssamik pilerssårut Ka-
nigtukut Grønlandsrådip atautsimi-
nerme tapersersorsimavå, taimaing-
matdlo ilimaginøKarpoK tåuna åma ki-
ngusingnerpåmik 1970-ime autdlarti-
neKarsinaujumårtOK. 1969-ime 1970-
imilo åma ilimagineKarpoK kiguseri-
ssarfit igdlOKarfingne Kavsine pitså-
ngorsarneKarsinaujumårtut.
Jørgen Bøggild.
7