Atuagagdliutit - 01.04.1971, Page 13

TV pivdlugo OKatdlineK
ukioK måna OKatdlinerit pingårnerssåt angnertunik nagsa-
tanartugssaK
måne nunavtine avisitigut OKat-
dlinerit nagdlingnåinartumik pe-
riarfigssaKartarput. A/G uvdlut
14-ingorångata aitsåt sareumer-
sarpoK, nunalo tamåkerdlugo sia-
ruarångat atuarneKarérångatdlo
Kåumatit ardlagdlit Kångiuterérsi-
massarput; kikutdlume oKatdli-
nermut akuliukusugtarpat ilångu-
tagssiat kingugdlit taima pisogau-
tigilerérsimagångata.
taimåitordle encartugagssaKar-
nartarpoK avdlatut ajornartumik
OKatdlisigineKartugssanik OKat-
dlisigineKartariaKartunigdlo, o-
KatdlisigineKartarputdlume akor-
nutigssaKartaraluaKissoK. tama-
tumane åssersutigssauvoK ukioK
måna TV pivdlugo OKatdlinerme
takusimassavut. tamåna arriku-
lugtumik ingerdlåneKarsimavoK,
taimåitordle kipuneKarsimångilaK
Kåumåmit augustimitdle uvdlut
måko KinersineKalerfiussut tu-
ngånut. erKartugagssaK téuna piv-
dlugo ilångutagssiat nangeKåtå-
riuartut Danmarkime avisine uv-
dlut tamaisa sancumersartune å-
malo Kalåtdlit-nunåta Rådiuane
tåisångikåine oKatdlinerup ang-
nersså ingerdlåneKarsimagunar-
Pok Nup aviséråne SermitsiaK-
me, tåussumame atandnautigssa-
ringmago OKatdlinerit pingåmer-
ssånut tamatumunga autdlarniu-
tausimanine ilångutagssiame
14/8-70 („TV autdlarKautånile
någkiuterérsoK“).
apernutit teknik imut suju-
Ierssuinermutdlo tungassut
aperKutit ajornakusortut Kalåt-
dlit-nunåne TV-eKalernigssamut
tungassut pingårtumik pingasu-
nik ingmikortortaKarput: tekniki-
mut tungassut, sujulerssuinermut
tungassut åma kulturimut tunga-
ssut.
Kalåtdlit-nunåne TV eritune-
Kåsagaluarpat aperKutit tekniki-
mut tungassut amerdlaKaut: aut-
dlakåtitat igdloKarfingmuinaK tu-
ngassut? kasetteKarnernik iluar-
sartussinerit? autdlakåtitsissarfit
Pingårnerssåt North West Territo-
ries Kulautdlugo Kåumataussamit
canadamiut autdlakåtitåinik tigo-
raisinaussumik? TV nunaKarfing-
nut ångutiniåsagåine aningau-
ssartutigssat? il. il. ajornartorsiu-
tit tamåko iluarsineKarnigssåtdlo
teknikerinit tusarusugkaluarpa-
vut.
i-uliagssap sujulerssorneKarne-
Karneranut tungassutigut OKatdli-
nerme måna tikitdlugo erKartor-
neKartartoK tåssausimavoK:
Nungme privatimik suliniarnikut
TV-eKarnerup åmalo „avKUtenar-
titsinerup matussamik" taineKar-
tartup KanoK igineKarneranik a-
pernut nalerKiutdlugo TV-eKar-
nermut nålagauvfiup ingerdlata-
risinaussånut, åmalo aperKut nå-
lagkersuinermut tungassunut tug-
tineKarsimassoK kikut „iluanår-
niartugssautitåungitsut" åmalo ki-
kut taimåitusångitsut. suliagssa-
me kingugdleK taineKartoK nå-
magtumik OKaluserineKarérsima-
ssutut isumaKarfigineKarsinaugu-
narpoK.
aperKut kulturimut
tungassoK
apernut kulturimut tungassoK tå-
ssaugunarpoK OKatdlinerme er-
sserKinginerpausimassoK åmalo
ersserKinginerpaujuardlune, ta-
månalume tupigusutigineKarsi-
naugunarane. Kalåtdlit-nunåne
TV-eKalernigssamik aperKut ajor-
nartorsiutauvoK ersserKingnerpå-
mik issiginiaraluartitdlunilunit
nalornissomartorujugssuaK, isu-
niatdlo tugdliutune OKautigineKar-
tugssat suliagssap Kiterissånut å-
ngusinaunaviångitdlat, agdlåme
nåmagtunaviaratik. tamatumane
igdluatungerit tamarmik miserra-
tigisinaugunéngilåt pujorsiortutut
itdlutik ingerdlaniarssarigamik.
ajornartorsiut tungaviussoK
Kalåtdlit-nunåne TV-eKalernig-
ssamik aperKutip taima piumi-
naitsigineranut pissutaussoK ata-
tineKartariaKarpoK apentumut
avdlamut, tåssame aperKut tåuna
iluamik påsisimaneKångingmat:
sumukartugut-una? isumamut pi-
viussumut misigissusersiungitsu-
nutdlo KavdlunångorsaineK ang-
nertusigalugtuinartOK sujunigssa-
me avKutigssatuaunerdlune, ima-
lunit sujunigssame navssågssaaa-
rumårnerdlune kalåtdlit ilisar-
nautånik taineKarsinaussumik a-
tasinéussuseKardluartumik silar-
ssuarme moderneussume nagdler-
susinaussumik åmalo inuiaKatigit
moderneussut suniuteKarfigisi-
naussåne malungnauteKarsinau-
ssumik? taimåisagpatdlo: ilisar-
naut ersserKigdluinartOK suna pi-
neKarsinauva?
TV ama KavdlunångorsaineK
Kinigagssausinaussut tåuna su-
jugdlersan'sagpåssuk nalunångit-
dluinarpoK suna pivdlugo sapi-
ngisamik piårtumik TV-imik nu-
na tamåkerdlugo atorneKarsinau-
ssumik atulersitsissariaKarnerput:
tåuname tåssauvoK oKautsitigut
akingmigfiup pérneKarnigssånut
ikiutigssat erKarsautigineKarsi-
naussut pitsaunerpårtåt Kavdlu-
nångorsaineruvdlo sukagtisarne-
Karnigssånut. isuma tåuna ilu-
mortoK påsinardluartordlo ang-
massumik sarKiimiuneKarsimavoK
sårdlo årKigssuissoK Eva Rée-mit
Politiken-ime 10/9-70.
kisiåne ldnigagssap åipå igdler-
sorniaråine nuna tamåkerdlugo
atorneKarsinaussumik TV-eKaler-
nigssaK erngerdlune suniutugssa-
mik aperKutigssaKarnarnerujug-
SSUVOK.
sujugdlermik taimatut årKigssu-
ssinigssaK kalåtdlinik autdlakåti-
tagssiortunik inugtalerneKarsi-
nåungivigpoK igdluatungerit nå-
maginartisinaussånik, akerdlia-
nigdle imåitugssauvoK, Mads Li-
degaardip avisime Kristeligt Dag-
blad-ime oKauserissai 24/11-70 i-
ssuardlugit, „KulamauteKångit-
dluinarpoK nagsataKåsassoK Kav-
dlunårpagssuarnik teknikerinik,
åssilissartunik, nipinik nåkuti-
gingnigtunik, autdlakåtitagssiui-
ssartunik agdlagfingmiunigdlo. u-
kiune tugdlerne 20-ne kalåtdli-
nik inugtaKartinigsså ajomåsaoK.
Kanordlo Kavdlunårpagssuit ta-
måko nåmagsiniagagssatut kig-
sautigissaK angnertoKissoK peror-
sainermut iliniartitsinermutdlo å-
malo Kåumarsainermut tungassoK
nåmagsisinåusavåt, inuit nunap
najugkamik inuisa OKausinik på-
singnigsinåungitsut inuitdlo er-
Karsautåinik ilisimassaKångitsut? “
Kavdlunåt suliartortitat kikut ta-
marmik isumaKatigigdlutik amer-
dlavatdlårérsorissait ukiune ar-
dlaligpagssuarne sule amerdlane-
rulersugssåuput.
OKatdlinerup ingerdlanerane o-
KautigineKarsimavoK ajomartor-
siut tåuna ingmine anigorneKaru-
mårtOK kalåtdlit inusugtut suliag-
ssamut tamatumunga peKataujar-
tortitdlugit pissariaKartumigdlo i-
liniartitaujartortitdlugit. kisiåne
tamatuma anguneKarnigsså su-
jorKutdlugo TV-ip Kavdlunånit
malungnautigdlip pingitsorane
suniuteKarnigssarujugssua Kångi-
narneKarsimavoK. kalåtdlit tai-
manikugssamut autdlakåtitagssi-
ortutut autdlakåtitagssanigdlo i-
luarsartuissartutut suliaKartug-
ssat pissutsinut uvdlumikomit
avdlauneruvdluinartunut iverti-
neKartugssåuput. inuiaKatigingne
Kavdlunångorsagaunerujugssuar-
ne sulilersugssåuput. — „soku-
tauvame?“ någga, soKutåungivig-
poK, soKUtaungitdluinarpoK Eva
Rée isumaKatigigåine. tamåna ni-
pitumik erssencigsumigdlo OKau-
tigineKariånguardle Kalåtdlit-nu-
nåne inuit tamarmik isumaKati-
gissånik OKartutut påsineKarKU-
nago! — kisiåne OKaluserineKå-
sagpat TV ilåtigut „kalåtdlit kul-
turiata atatinameKarnigsså piv-
dlugo" tauva ingminut akerdliler-
tariaKarpoK.
åma OKautigineKarsimavoK so-
runame autdlarKautåne (tåssa i-
måipoK Mads Lidegaard nåper-
tordlugo ukiune sujugdlerne 20-
ne) isumagineicarumårtut autdla-
kåtitanut Kavdlunåtujussunut å-
malo takornartat OKausinik atui-
ssunut kalåtdlisut OKauseKautig-
ssat pitsaussut navsuiautigssatdlo.
kisiåne sordlo kikut tamarmik
agdlagtoK:
Finn Lynge
nalungikåt kalåtdlit pikorigsut
Kavdlunåtut kalåtdlisutdlo OKa-
lugtartut sulinigssartik pivdlugo
kikut tamarmik tungånit piuma-
ssarissanik sualugpatdlårtorssuar-
nik suliagssersorneKarérput (ta-
kuk Ole Brandtip iléngusså Ser-
mitsiaK-me 5/3-71: „inungnik a-
tornerdluineK"). suliagssanik pi-
ssariaKartorujugssuarnik suliag-
ssersorneKaréKissut ilait kikumi-
tauva taimaitineKåsåpat TV-eKar-
nermut iluaKutigssångordlugit?
suliagssamut tamatumunga ator-
neKartugssanik KanortoK anigui-
sineKarisa.
TV ama kalåtdlit kulturiat
ukiune kingugdliunerussune o-
Kauserpagssuit angnerussumik
mingnerussumigdlunit påsinartut
OKautigineKartarsimåput kalåtdlit
kulturiata pigmarneKarnigsså
pivdlugo. kisiåne tåuna pivdlugo
iluamérsumik isumaKarsorisagåi-
ne tauva pivfigssaK nagdliusima-
sorinarpoK erKarsarsinauvdluar-
ssuseKamigssamut. sunauna ka-
låtdlit kulturiat ukiune TV-eKar-
fiussune ingerdlatinameKartug-
ssatut kigsautigineKartoK?
tamavta nalungilarput kalåtdlit
Kapdlikut kulturitoKåt kinguari-
artortOK. inuiaKatigit sulivfigssu-
alersugkat atulersimåput atåinar-
niardlutik, kinguariartorfigssaKå-
ngilardlo kilisautinit umiårKanut
umiårKanit Kåinanut.
kalåtdlit anersåkut kulturiat
påsiniåsavdlugo ajornakusorneru-
vok, kisiåne kukuneruvdluinar-
naviångilaK uningåinartutut o-
Kautigisavdlugo, anersåkut kultu-
re atuagkiornermut tungassutigut
erssersitaisa pingårnerssåt tå-
ssauvdlune alikutagssamik OKa-
lugtuarneK „OKautiginiagkat pi-
kunartortånik" ilaKångitsoK. itsaK
Kalåtdlit-nunåne nunaKarférå-
nguane inup silagssorigsup aula-
niatårtup, ujardlersup OKatdlisi-
gingnigtuvdlo malungnauteKar-
tarnera navssågssaujungnaersi-
mavoK. tungavigssaKardluartu-
migdlo OKatdlinigssamut piginåu-
ssusermik amigauteKarneK ma-
lungnautaujuarpoic inuiaKatigit
kalåtdlisuinaK OKalugtut OKatdli-
tarnerine. kalåtdlit pissusiåne
malungnautaussoK tåuna pingit-
sorane anigoriartorneKartaria-
KarpoK inuiaKatigingne modeme-
ussune demokratiskiussune, suju-
nertaK TV-ip ajungitdluinartu-
mik kivfartusinausså. kisiåne ta-
matumunåkutdlunit nalerKiitu-
mik OKartoKarsinåungilaK TV
„kalåtdlit kulturiånik" OKariartu-
teKartariaKartoK.
tungavigssatigut Kinigagssau-
sinaussunut uterKigdlune
sut tamaisa issigalugit erKome-
rusorinarpoK påsinarnerusorinar-
dlunilo OKaråine, imåisångigpat:
„Kalåtdlit-nunåt avdlatut ilio-
riarfigssaKångitsumik Europap ki-
tåtungåne nunanut moderneussu-
nut ilångukiartorpoK, tamatuma-
ne kalåtdlit kulturitoKånik erKar-
tuissarneK isumagssatigut asule
kussanartuliorniamerinauler-
dlune piviussune nateKångitsu-
mik, taimaingmatdlo avKutip
KerKinåne unigtoKarsinåungilaK.
inuit tamalårpagssuit atåssuteKa-
Katigingnerat perdlorKussissutau-
vok, kisiåne inuiaKatigingne mo-
derniussune pingitsorneKarsinau-
nane, tåssalo TV inuiaKatigingne
tamatigut iliniagaKartugssaussune
suniuteKartoru j ugssussugssau-
vok“ (Niels Højlund avisime Kri-
steligt Dagblad-ime 7/10-70). mu-
na tamåkerdlugo atomeKarsinau-
ssumik nålagauvfiup ingerdlatari-
ssånik TV-eKalisaugut måna,
Kavdlunångorsainerup sukagtisar-
neKarnigsså sujumut avKutigssa-
tuaungmat piviussoK.
imalunit:
„atuarfingne atuartitsinerme a-
tortugssatut TV-ip erKuneKamig-
sså piåmerpåmik kigsautigåra
piumassarissat teknikimut ani-
ngaussanutdlo tungassut nåmag-
sineKarérpata, TV-ip ilagssåta
tåussuma aningaussanik akuer-
ssissutigssanik aperKut kisiat tu-
ngavigingmago. kisiåne TV-ip
nuna tamåkerdlugo atorneKar-
tugssap pivfigssaKartitariaKarpå-
tigut piarérsarnigssamut nunane
avdlane atorneKarnera pinardlu-
go erKunago. tåssa utarKissaria-
Karpugut uvdlormut OKarsinauler-
fivtinut måna piarérsimalersu-
gut inugpagssuarnik suniniutip
tåussuma pingårtorujugssup er-
KuneKamigssånut. tuaviorpatdlå-
mik aulajangiguvta Kalåtdlit-nu-
nåne måna nuna tamåkerdlugo a-
tomeKarsinaussumik TV-eKalisa-
ssugut, teknikimut aningaussa-
nutdlo tungassut iluarsineKarsi-
manerat pissutigalugo, årdlerigi-
ssariaKarparput Kåumarsainermik
kivfartussinigssamut taorsiutdlu-
go nagsatariumårå Kavdlunångor-
sainerup sukagtisameKarnera. tu-
neavigssaK pingårtorujugssuaK,
TV-ip kalåtdlinik sulissoKarnig-
sså iluarsineKarpat, nåmagsine-
Karpat TV nuna tamåkerdlugo
atorneKarsinaussoK atulersisinau-
ssariaKarparput. atuarfingme TV-
eKarneK atulersikuvtigo iliniarti-
taunermut tamatumunga sutdli-
vigssaK pissariaKartoK pilersisa-
varput" (Nungme landsrådip Ki-
nigaessångortitut ilåta Kinencu-
sårutånit).
tåuna imåingigpat imåisaoK su-
liagssame tamatumane tungavig-
ssaunerpausorin'arpoK. tamatuma-
ne KinigagssaKartariaKarnerput
ukiarme OKatdlinerup autdlarti-
nerane miserratigineKarpoK sko-
ledirektør Chr. Berthelsenimit
(..Kalåtdlit-nunåne TV pivdlugo
åmalo", SermitsiaK 28/8-70), tåu-
ssumalo Kalåtdlit-nunåne TV-
eKalernigssaK pivdlugo isumå tu-
ngaveKarneruvdlune sapingisa-
mik perKigsårtumik angnertumig-
dlo Kåumarsainigssamut pissaria-
KartitsinerujugssuaK.
isumaKarnarpordle ukiune må-
kunane nålagkersuinermut tu-
ngassutigut akissugssautitaussut
tungånit pingårtitagssatut ersser-
KigsiartortoK ajornartorsiuteru-
jugssuarmut ineriartornerup u-
vavtinut tugtitånut ersserKingne-
ruiartuinartumik påsissaKalemeK.
1969-ime ukiåkut landsrådimut i-
laussortaK Lars Chemnitz Fran-
krigime atautsimérssuarnerme o-
KauseKarpoK (erKartorneKarpoK
eskimut OKausisa atatinameKar-
nigssånut akiuneK), „pingårtlni-
arnermit toKussoKarsinaussoK",
åmalo landsrådip sujuligtaissuata
Erling Høeghip Kalåtdlit-nunåta
Rådiuatigut ukiortåme 1/1-71 o-
Kalugiamermine ajungivigsume
(A/G-ime nailisardlugo issuarne-
KartOK 7/1-71 åmalo atuagagssiaK
„Grønland“ip februarime normu-
ane tamarmiuvdlune issuarneKar-
tume) oKauserissat imåitut tusar-
pavut: „nunavtine OKatdlinerne
Kavsitigut påsinartarpoK aulaja-
ngertariaKalernerput ungarKuni-
arneKartuartartoK; silarssuarmile
uvdlume inuvfigissavtine sunalu-
nit akeKångitsumik pineKarsinåu-
ngilaK ... igdluatungåtigut silar-
ssuarme nutarterinerup Europå-
kordlune utarKivåtigut. Kinisa-
guvtigo inunerput europamiorpa-
lårnermut avdlångorumårpoK ...
igdluatungåtigutdle pilerinartu-
vok sut inuiagtut OKalugtuari-
ssaunivtine sujuaissavtinitdlo ki-
ngornutavtitut eriagissavta ilaisa
piglnarnigssåt. sut tamaisa ataut-
sikut pigisinéungilavut . . . KanoK
jliornerput ilisimavdluardlugo
suna torKåsanerdlugo aulajanger-
niartariaKarpugut ... ajornartor-
siutit ajornakusortut unigtinarta-
riaKångilavut, piviussut tunuinar-
sinåungilavut, pissutsit ersserKig-
sumik OKaluseriniartigik . . . pi-
ssutsit piviussut såvtinitut tagpit-
dliorfiginavérsårdlugit."
TV åma Kinersissartut
kalåtdlit amerdlanerssait nipa-
ngersimåinartut Kanormitauva i-
sumaKarfigåt aperKut tåuna tu-
ngavigssauvdluinartoK europami-
lingorsagauneK pivdlugo, pissutsit
inuiait OKalugtuarissaunerånut tu-
ngassut Kavdlunångorsagaussa-
riaKalersitåt pivdlugo? KaKutigut
tamauna misigissutsimut tunga-
ssutigut Kavdlunånut akerdliu-
nermik OKauserissat tamavta na-
lungisavut tåisångikåine aperKu-
mut tamatumunga akissutigssaK
ersserKigsumik ilisimaneKångilaK,
imalunit erKornerussumik, tamå-
na aperKutauvoK isumagssaKå-
ngitsoK, tåssame Kalåtdlit-nunåne
inuit amerdlanerssait ima sujuar-
simatigingitdlat ajornartorsiut
tåuna tungavigssaKardluartumik
aulajangivfigisinåusavdlugo. tå-
ssame TV-ip nåmagsiniagagssaisa
ilåt tåssarpiauvoK Kalåtdlit-nu-
nåta inue OKauseKartariaKalerfi-
gisinaussåinut ingerdlatisavdlu-
git.
taimåitordle soKutiginåsaoK su-
liagssaK tåuna pivdlugo Nungme
realskolime iliniartut KanoK OKar-
simassut tusåsavdlugit: „ineriar-
tornermut malingnauniåsaguvta
OKautsivut igdlersuinarsinåungi-
lavut . .. kikut tamarmik, inusug-
tut utorKait alikutagssaKartaria-
Karput. utorKait tOKujartorput. i-
nusugtut amerdlanerssait sussag-
ssaileKinermit imertalersarput pe-
rugdluliordlutigdlo ... TV pissa-
riaKarpa? åp! nåinerussumik o-
KautigineKarsinaugunångilaK" (3.
real b SermitsiaK-me 23/10-70).
uvanga nangmineK Kularutigiu-
mavara kalåtdlit amerdlanerit o-
Kautsimik igdlersorneKarnigsså-
nut soKutigingnigtunginigssåt. i-
nuiaKatigingnilo demokratiskiu-
ssune amerdlanerit kigsautigissåt
sujugdliutdlugo tamatigut aper-
KutigineKartarpoK.
kisiåne Kalåtdlit-nunåne TV-
eKalernigssamik aperKut aulaja-
ngivigineKåsagpat Kulåningarnit
åmukartitamit avdlaunerussumik
tauva autdlarKautåne suliagssa-
mut tungassut ilumortumik sar-
KumiuneKartariaKarput, inuit på-
sisangmåssuk Kinersinerup pe-
riarfigssarititaisa sut nagsatag-
ssarigait. Kinersissunut atåssute-
Kartarnermut åmalo inuit isumåi-
nik pilersitsissarnermut (taimåi-
toKartarsimagpat) sivisumik ata-
simassumik pigissaKångilagut. ta-
matuma sulissutiginigssånut piv-
figssaulinginerdlune?
13