Atuagagdliutit - 04.04.1984, Blaðsíða 17

Kalaallit oqaluttua-
risaanerat 1900-miit
nalerput ilanngulhigu
Pisimasut innuttaasut ulluinnarni inuunerannut qanoq
sunniuteqarsimanerat qanorlu misigititsisarsimanerat
Pwgaartillugit atuakkiassaq piareersarneqalerpoq
alaallit Nunaata oqalluttu^risaa-
Heranik atuakkiaasartut nalunngi-
savut manna tikillugu tassaagajun-
nerupput qallunaat atuakkiaat —
insimatoorpalaartumik allatat
aammalu kalaallit ulluinnarni
•nuunerannik imatorsuaq sammi-
saqaratik »suup qanga pisimanera-
n,k« sammisaqarnerusut.
aq ukioq manna aallartittussaavoq,
maannalu suliamik tamatuminnga
aallartitsiniarlutik piareersaruttu-
lerput Ilisimatusarfimmeersut
H.C. Petersen Robert Petersenilu
kiisalu kulturimut atuartitsiner-
mullu naalakkersuisoqarfimmeer-
sut AKigssiaK Møller, Hans An-
thon Lynge Jørgen Pjettursonilu.
Taamaattumik maanna pilersaa-
rusiorlugu aallartinneqarsimasoq
Pissanganarlunilu alutornareer-
P°q: »Kalaallit oqaluttuarisaanitta
aannik« atuakkiassarsuaq ikin-
aerpaamik sisamanik immikkoor-
ortaqartussaq (atuakkat sisamat).
assanilu pingaartillugit sammine-
Qassapput innuttaasut »nalingin-
naasut« oqaluttuarisaanermi misi-
sisaat atugarisaallu.
Nunat avannarliit kulturimut
ningaasaateqarfiata Nordisk
?sot^°nd-iP siornaanngorporli
O-000 kruunit aningaasaliissuti-
gisimavai taamatut atuakkiornis-
ap aallartisarneqarnissaanut. Suli-
lu Petersen ataqatigiissit
nik* *a*aaU'1 oqaluttuarisaa
le a,Uc*gaq siulleq piareersa
sio^' atua/<l<iassanik pilei
allat tassaapput
%«*Mener, Hans AntZru
s°nUu Petersen J^gen F
Pisimasut inunnut sunniutaat
Atuakkiassami pilersaarutigine-
qartutut ittumi soorunami »Suup
qanga pisimanera« aammalu »kia
taamaaliorsimanera« uteqqiaffigi-
neqanngitsoorsinnaanngillat, kisi-
annili taaneqareersutuut atuakki-
assap imarisamigut aaqqissuunne-
qarnermigullu immikkut ilisarnaa-
tigisussaavaa »inuinnaat« ulluni in-
gerlavigisaminni misigisaat atuga-
risaallu aallaavigineqartussaam-
mata ukiut ingerlaneranni naalak-
kersuinikkut, inuussutissarsiornik-
kut piorsarsimassutsikkullu pisar-
simasunut pingaaruteqartunut ata-
tillugit.
Taamaattumik atuakkiassamik
aaqqissuisut aalajangersimasumik
aalajangersimakannersumilluun-
niit sulisitaqartariaqassapput ilaa-
tigut apersuinernik aallussaqartus-
sanik — tassami inuit itsaanerusoq
pissutsinik eqqaamasaqarluartut
ikiliartuinnarput, paasissutissallu
taakkua niaqormiorisaat pissarsia-
riniassagaanni nukinginnarsivoq.
Eqqarsaatigineqarpoq oqaluttu-
arisaanermik atuakkiassap ukioq
1900 aallartiffigissagaa killiffigis-
sallugulu namminersornerulerne-
rup aallartisimalernera.
Eqqaasassat amerlassaqaat
Takorloorneqarpoq suliaq ima im-
mikkoortortalersorneqarumaar-
toq: Atuagaq siulleq ukioq
1900-miit ’40-mut pissutsinik pisar-
tunillu oqaluttuartoq, atuakkap
aappaa 1940-miit ’53-imut, atuak-
kat pingajuat 1953-imiit ’72-imut
atuakkallu sisamaat 1972-imiit
’85-imut.
Suliamik aallartinissaasussat eq-
qaamasassamittut toqqammavissa-
mittullu allattorallarsimasaat qi-
merloorlugit nalunanngereerpoq
tamalaarpassuarnik eqqartugassa-
qartoq. Sorsunnersuup kingulliup
nalaa 1940-45 eqqaaginnaraanni
tamatuma nalaani innuttaasut
akornanni pisartut oqaluttuassar-
tarpassuaqareerput — aamma taa-
mani landsrådit ataatsimiittarnerat
eqqaanngitsoorneqarsinnaanngi-
laq, Danmarkimut attaveqanngin-
nermi nunamut taassumunnga
Bundgarnersorluni aalisarnerup nunatsinni aallartinnerani assilisaq.
1900-mit manna tikillugu kalaallit oqaluttuarisaanerata atuakkiarineqar-
nissaanipiniartuunermiit aalisatuunermut ikaarsaarnermipissutsit eqqar-
torneqartussanut ilaapput.
asannilernersuaq, amerikamiunit
sunnerneqarneq, kalaallit sorsoqa-
taasut il. il.
1953-imiit manna tikillugu innut-
taasut akornanni oqallisaallutillu
sunniuteqarsimasut eqqaassagaan-
ni tamassa sanaartornersuaq suliar-
tortorpassuillu, radio, inuit nam-
minneq sanaartortuugaluit pisisar-
tunngornerat, sumi inunngorsima-
neq, nutsertitaaneq, tuberkulose,
gonorré, kinaassuseqarneq, naa-
lakkersuinikkut allanngoriartor-
neq il. il.
Naatsumik oqaatigalugu: Atu-
akkiassaq takorloorneqarnermisut
naammassiguni (naatsorsuutigisa-
riaqarpoq ukiut arlalikasiit atorta-
riaqassasut) alutornassaqaaq. Atu-
agaq siulleq pilersaarusiorneqale-
reerpoq H.C. Petersen siuttoralu-
gu. «
EF-imut matu
suli ammavoq
Arfininngormat kingullermi sapaa-
tip akunnerani ataatsimiittoqarmat
Danskit Europamik Illersuisut,
Den Danske Europabevægelse-p
aaqqissugaanni EF-ip minister-
råd-iata generaldirektør-ia, Niels
Ersbøll apeqquteqarfigineqarpoq
Kalaallit Nunaat EF-imut ilaasor-
tanngoqqissinnaassanersoq kissaa-
tigineqarpat.
— Kissaatigigunikku akerliuffi-
gineqarunnanngilaq. Nuannaaruti-
gineqassaaq. Immaqalu aamma
quiasuffigineqalaassalluni, qallu-
naat EF-imut ambassadøririsima-
saat oqarpoq. Oqarporlu nunat al-
lat EF-imut ilaasortaasut Kalaallit
Nunaata ajornartorsiutaanut kis-
saataanullu soqutiginngippallaar-
simaneq isornartorsiorsimagaat. —
Kalaallit Nunaata EF-imit aninis-
saa nunanut allanut ilaasortaasu-
nut aningaasatigut ajornartorsiu-
taanngilaq, kisiannili politikikkut
ajornartorsiutaalluni. Matulli am-
manissaa qularutigineqassanngi-
laq, Niels Ersbøll naggasiivoq.
En annonce i
GRØNLANDSPOSTEN
læses af ca. 20.000
i Grønland og Danmark
FERIE I EUROPA
Spørg grænsepladespecialisten.
Køb en ny bil fra kr. 23.000,-. Sælg den til os efter ferien.
Vi ordner alt og leverer bilen indregistreret på grænseplader.
RENT A CAR
Lej en 1983 model med radio. — Vi sender også ny personbil el-
ler lastbil op til Dem. Evt. på afbetaling.
Er De grønlænder og skal studere hernede — kan De også købe
bil på grænseplader.
Forespørgsler besvares omgående.
FIAT CENTRET, Ringkøbingvej 99
DK-7400 Herning . Danmark
07 12 63 33 . Aften: 07 26 82 33
ATUAGAGDLIUTIT
NR. 14 1984 17