Atuagagdliutit - 30.08.1989, Blaðsíða 8

Utoqqatsissutissat
Sapaatip akunnerani kingullermi AGip saqqaati-
gut oqaluttuarineqarpoq ammeriviup toqunartor-
passuamik - aatsitassamik kromimik - Qaqortup
umiarsualivianut kuutsitsiinnartarsimanera, ta-
matumalu kingorna paasissutissanik assigiinngit-
sorpassuarnik saqqummiussuisoqartarsimavoq.
Pisimasoq Radioaviisikkut sammineqalerpoq, ip-
passarli marlunngomermi pisimasumut attuu-
massuteqartut tamarmik pissarsiarisassaajunnaa-
riasaarput. Neriunarporli Qaqartup umiarsualivi-
ata emganik erngussimassanngitsut! Naalakker-
suinermimmi suliaqartut direktørillu imersimaar-
tut ilaqqittariaqanngillat.
Quiasaarluni oqartoqarsinnaavoq, ammeriviup
pisortai torrallaakutsoorsimasut krominik taama
annertutigisumik imaanut kuutsitsisaleramik,
imaallaammi puisit ammereriikkanik ameqartillu-
git pisarineqartarsinnaalissapput. Pisimasorluina
minnerpaamilluunniit quianartortaqanngitsoq,
toqunartunik imaanut kuutsitsiinnartarneq aki-
sussaasulluunniit manna tikillugu qanoq iliuuseri-
simasaat eqqarsaatigissagaanni.
SiuUermik siulersuit siulittaasuata Hans-Pavia
Rosingip AGip saqqummiussai Radioaviisikkut eq-
qunngitsuunerarpai neriorsuillunilu kisitsisit eq-
qortut AG-mut tunniukkumaarlugit. Hans-Pavia
Rosingilli kisitsisinik allanik tunisimanngilluin-
narpaatigut. Tamannami tupinnanngilaq: Kisitsi-
simmi AGip saqqummiussai eqqortuupput.
Hans-Pavia Rosingip ilanngullugu oqaatigaa,
ammerivik akuersissutigineqarsimasunit annikin-
nerusunik kuutsitsisarsimasoq, tamatumali kin-
gomatigut Danmarkimi Miljøstyrelsimiit erseqqis-
saatigineqarpoq akuersissummik tunniussisoqar-
simanngisaannartoq. Soorunalimi oqaatigisin-
naanngilarput Hans-Pavia Rosing piaaraluni paa-
sissutissiinerlussimanersoq imaluunniit eqqun-
ngitsunik paasissutissinneqarsimanersoq. Inuia-
qatigiilli ilisimasariaqarpaat toqunartumik taama
atsigisumik kuutsitsiinnarsimanermut kina aki-
sussaanersoq, aammalu saliiviup - Miljøstyrelsip
inassutigisimasaata - sipaarniarnikkut
ikkunneqanngitsoorsimaneranut Idna akisussaa-
nersoq.
Aammalumi pisimasunut akisussaassuseq ar-
laata tigusariaqalerpaa, ilisimasariaqalerparpullu
toqunartumik mingutsitsineq ullumikkutut inger-
latiinnarniameqamersoq. Ammerinik unitsikkal-
lassagaanni tamanni akisoorujussuusussaavoq,
immaqali tamanna uumasut suli amerlanerusut
mingutsitaanissaannit akikinnerujumaarpoq.
Bortforklaringer
Efter at AG for en uge siden ryddede forsiden og fortalte
om garveriets uhæmmede udledning af gift - tungmetal-
let krom - i havnen i Qaqortoq, er der for alvor kommet
gang i bortforklaringerne. Radioavisen har fulgt sagen
op, ogi går tirsdag var alle skandalens mange medvirken-
de pludselig som gået underjorden. Forhåbentlig har de
ikke drukket vandet i Qaqortoq havn! Der er ikke brug
for alt for mange forkromede politikere og direktører.
Humoristisk kan man sige, at det er vældig effektivt af
garveriets ledelse at hælde så meget krom ud i havet, at
sælernes pelse er garvede, når de bliver skudt. Men ud
over det er der intet morsomt, hverken i selve giftskan-
dalen eller den måde, de ansvarlige har reageret.
Først dementerede bestyrelsesformand Hans-Pavia
Rosing AG’s oplysninger over for Radioavisen og lovede,
at AG nok skulle få de rigtige tal. Vi har aldrig fået andre
tal af Hans-Pavia Rosing. Selvfølgelig ikke: AG’s tal var
rigtige.
Hans-Pavia Rosing sagde også, at garveriet holdt sig
under det tilladte, men efterfølgende er det blevet klar-
gjort fra Miljøstyrelsen i Danmark, at der aldrig er givet
nogen som helst tilladelser. Om Hans-Pavia Rosing med
vilje har villet føre offentligheden bag lyset, eller han selv
er blevet det, skal være usagt. Men offentligheden har
krav på at få at vide, hvem der er ansvarlige for den
uhæmmede giftudledning, og hvem der er ansvarlige for,
at det oprindeligt planlagte rensningsanlæg - som Miljø-
styrelsen anbefalede - stille og roligt blev sparet væk.
Endelig er det også på tide, at nogen her og nu tager
ansvaret for den aktuelle situation og træffer en beslut-
ning om, hvorvidt giftforureningen skal fortsætte dag
efter dag. Det er dyrt at indstille garvningen midlerti-
digt, men det kan vise sig endnu dyrere at blive ved med
at forurene.
Kromimik imaanut
eqqaaneq
misissorneqarli
IA-p Atassutillu piumasaraat Ammeriviup Qaqortumiittup
kromimik imaanut eqqaanera misissomeqassasoq
Akuerisinnaanngilluin-
n arp arput Qaqortup
imartaa akuutissamik
ulorianarluinnartumik
kromimik mingutsinne-
qarmat imaani uumasut
qjoqutigisinnaasaannik.
Taamaattumik piumasa-
rivarput piaarncrpaa-
mik sukumiisumik misis-
suisoq artar iaqartoq,
akuutissamik imaanut
eqqaaneq unitsinneqar-
niassammat.
Inuit Ataqatigiit pinngorti-
tap illersorneqamissaanut
ataatsimiititaliami ilaasor-
taatitaata Henriette Ras-
mussen-ip Atassutillu siulit-
taasuata Otto Steenholdt-ip
isumaqatigiilluinnarlutik
piumasaraat, naalakkersui-
sut misissuitsilertariaqar-
tut Kalaallit Nunaata Am-
meriviani Qaqortumiittumi
pissutsinik.
- Nunats in ni mingutsitsi-
neqannginnera nunarsuar-
nut avatitsinniittunut nipi-
tuumik tusaqqusaarutigi-
sarparput - illersuutigilluar-
lutigulu. Nunatsinnut ta-
marmut, aammami tunisas-
siomitsinnut naalakkersui-
sutta aqutaannut, nakerial-
lannartuuvoq, taamatut
avammut tusarliunneqar-
nerput. Ammeriviup taama
mingutsitsinera naalakker-
suisup aallaqqaammulli ili-
simasassaraa pisariaqarso-
riguniullu units issimasaria-
qaraluarlugu. Taamaattu-
mik Atassummiit piumasa-
raarput piaamerpaamik
misissuisoqartariaqartoq
kromimik imaanut eqqaa-
nersuaq unitsinneqamias-
sammat.
Otto Steenholdt, Dan-
markimi pinngortitap iller-
sorneqarnissaanut minis te-
rimut aamma misissueqqu-
sisimasoq, AG-mut oqar-
poq, naalakkersuisut min-
gutsitsinermut akisussaa-
tinneqartariaqartut.
Isertuussimavaat
Naalakkersuisunukua
piaaaralutik innuttaasut
paasitissimanngikkaat am-
merivimmi mingutsitsineq
pillugu. Ammerivimmi pi-
sortaasimasup Bent Jakobs-
en-ip oqaasii, arfmileriaam-
mik atuivallaarsimanermik
imaqartut, qaqqaqqalaaru-
tissaanngitsutut isigineqar-
simagaluartut uppernarsaa-
titut isigaakka, taakkulu si-
aruartinneqarsimapput
naalakkersuisut isertuus-
saanniit.
Inuit Ataqatigiit inatsi-
sartut pinngortitap illersor-
neqamissaanut ataatsimii-
titami ilaasortaatitaat, Hen-
riette Rasmussen isumaqar-
poq, Qaqortumi ammeri-
viup mingutsitsinera akuer-
saameqarsinnanngilluin-
nartoq.
- Ukiorpassuami suaar-
taatigiuarsimavarput nu-
narput mingutsitsinngit-
soq.
- Massakkullu uppemar-
sivarput ilumut mingutsit-
sisoqartoq, Namminersor-
nerullutik oqartussat pigi-
saanniit. Taamaattumik pi-
aamerpaamik naalakker-
suisut qinnuvigisariaqarpa-
vut akuutissamik kromimik
ammerivimmiit eqqaaso-
qarneranik misissueqqullu-
git.
Henriette Rasmussen-ip
ilanngullugu oqaatigaa, in-
atsisartut ataatsimiinnis-
saannut tullermut siunner-
suutigisimallugu, siunissa-
mi kommunit mingutsitsi-
soqaraangat pisussaaffiler-
tariaqartut naalakkersuisu-
nik paasisitsissallutik,
imaani imaanilu mingutsit-
sisoqaraangat.
- Pinngortitap illersome-
qarnissaanut inatsit mas-
sakkut ukiup affaani atorsi-
masatta ersersiinnarpaa, in-
atsit misissorluartariaqa-
ripput, siunissami mingut-
sitsinerit pinngitsoomeqar-
sinnaaqqullugit.
Aalisakkanik
misissuisoqarli
Aalisartut piniartullu kat-
tuffiata, KNAPK-p siulit-
taasuata Pavia Nielsen-ip
oqaatigaa, ammerivimmi
paasissutissat saqqum-
miunneqarsimasut eqqor-
tuuppata, taava Kalaallit
Nunaanni aalisarnermik
nakkutilliisut misissuisin-
neqartariaqartut Qaqortup
eqqaani aalisakkanik.
Kromimik imaanut
kuutsitsisarnerit eqqor-
tuuppata, taava KNAPK-p
tungaaninngaanniit piuma-
sarisariaqarparput piaar-
nerpaamik imaanik mingut-
sitsineq unitsinneqartaria-
qartoq, ammerivimmik Qa-
qortinniittumik matusinis-
samik oqaluttoqalersinna-
gu.
- Kalaallit Nunaanni aali-
sarnermik misissuisoqarfik
misissueqqaarallarli Amme-
riviup eqqagaata uumassu-
silinnut uumassuseqanngit-
sunullu qanoq ajoqusiisima-
tiginera uppernarsiumallu-
gu.
Puisit amiinik nunatta
avammut nioqqutissiomera
annertuumik ajornartorsiu-
lermat nunatsinni naalak-
kersuisut inatsisartullu an-
nertuumik Qaqortumi am-
merivik piorsarsimavaat,
akigissaamemlersimappul-
lu. Taamaattumik Qaqortu-
mi ammeriviup amminik
nioqqutissiomermini akuu-
tissaq atugaa eqqagaatalu
qanoq annertutiginera ilisi-
masunik nalilerneqaqqaa-
rallarli killissarititaasumik
qaangiisoqarsimanersoq,
qaangiisimappalli akornu-
taasoq piaamerpaamik ilu-
arsineqartariaqarpoq am-
meriviup matunissaanik
oqalulersingani, KNAPK-p
siulittaasua Pavia Nielsen
naggasiivoq.
Ammerivik ingerlalluarpoq, pingaaruguinarporli eqqarsaatigissallugu pinngortitamik mingutsitsinera. Kalaallit Nunaata
tusaamaneqamera immallu uumasuisa qjoqusemeqarsinnaanerat eqqarsaatigisariaqarput.
Det går godt på garveriet, men måske er væsentlige interesser i omgvelseme truet. Det kan gælde Grønlands ry, og det kan
gælde havdyrenes trivsel.