Atuagagdliutit - 20.03.1991, Blaðsíða 10

10
ATUAGAGDLI UTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 33 1991

Meerartaar-
sinnaannginner-
tik akimoraat
Meerartaarusukkussi nakorsaatinik
ikiorserneqartariaqarpusi, Hanne aamma Lars Rosing
Sanamit ilisimatinneqarput
NUUK(LRH/SJ) ■ 1986-
imi upernaakkut Hanne
Rosing aalajangerpoq
nakorsiarniarluni. Aa-
qartarnera akuttusuuju-
voq, mass alu t amanna
ippinnartoqartinngik-
kaluarlugu nalunngilaa
tamanna pissusissami-
soortuunngitsoq. Misis-
sorneqareerluni nakor-
samit paasivaa naartu-
lernissaminut progeste-
ronimit pilersitsisarne-
ra annikippallaartoq.
Nakorsap oqarfigaa ta-
manna pissusissami-
suunngitsuunngitsoq,
tamannali hormonit
atorlugit nakorsarne-
qarneratigut qaangerne-
qarsinnaasoq.
Hannep kissaatiginngilaa
hormoninik nakorsarneqar-
nissi, taamaattumik paasi-
nianngilaa tamatuma qanoq
kinguneqarsinnaanera.
Massa Larsilu suli inuusut-
tunnguugaluarlutik, 20-in-
nimmi 22-inillu ukioqara-
mik, aammalu angajoqqaan-
ngornissaminnik pilersaa-
ruteqanngikkallaraluarlu-
tik nakorsaq oqarnerata
Hanne Larsimik aperisaria-
qalersippaa katittariaqan-
nginnerlutik, kingusinneru-
sukkut qitornavissamissut
tigusisinnaanertik eqqar-
saatigalugu.
Ullumikkut Hanne, hor-
moninik nakorsarneqarsi-
manngikkaluarluni, meeq-
qanik uummaarissunik,
maanna pingasunik ataatsi-
millu ukiulinnik, qitornar-
taarsimavoq. August 86-imi
Hanne alumigut tagiartor-
tittalerpoq, qatiggerisarnini
makitserisarninilu pissuti-
galugu.
Naartunaveersaat
atorsiuk
- Tagiartuisartup, Ebbe Lar-
senip, tusaramiuk progeste-
ronimik sanaartornera ajor-
nartorsiutigigiga siunner-
sorpaatigut naartulernissa-
mut illersuutinik atueqqul-
luta, naartusinnaanngitsu-
ngami tusarlemeqarnikuu-
gama. Oqaluttuarpoq aluk-
kut tagiartuisarnermigut
aalajangersimasoq ataasiin-
naq suliarinngikkini, ta-
makkiisumilli suliarinnittu-
ni. Alukkut tagiartortittar-
neq pitsaaginnarani qatig-
ATUAG AG DilUTIT
GRØNLANDSPOSTEN
gerisarnerattaaq peerup-
poq. Qularpungab. Sanami-
mi tusarlerneqarnikuuvu-
nga naartusinnaanngitsu-
nga, Hanne Rosing oqalut-
tuarpoq.
- Alukkut tagiartortitta-
lernera kingorna sapaatip
akunneri marlussuit qaa-
ngiuttut aaqalerpunga. Ta-
mannali isumaliutigival-
laanngilara. Qaammat ataa-
seq qaangiummat aaqaqqi-
lerpunga. Taamaattumik
pissangatsappunga aamma
qaammatit pingajuanni aa-
qaqqibssasoralunga. Naa-
mik, aaqabnngitsoorpunga.
Tassuuna uppernarsaatis-
savara alukkut tagiartortin-
neq ajornartorsiummik ta-
matuminnga qaangiisitsi-
sinnaanngitsoq.
Naartuvutit
- Merianngusalerama iluaa-
gusuttalerlungalu isumaqa-
leraluarpunga arlaannik sa-
pigaqarlunga. Meriannguju-
aannalerama iluaagussuttu-
aannalerlunga nakorsiarpu-
nga oqarlungalu arlaannik
ajortoqartoq. Misissoreerlu-
nga nakorsaq oqarpoq
qaammatit pingajussaat
naartusunga. Illarlunga
oqarpunga taamaattoqar-
sinnaanngitsoq, naartusin-
naannginnamami. Kisianni-
U tamanna ilumoorpoq.
Hanne nuannaarluinnar-
tariaqaraluarluni nakorsap
tusarliussaanit nikallortin-
neqarluinnarpoq: - Tam an-
nam i kissaatiginngilarput.
Larsi timmisartunut meka-
nikeritut ilinnialersimavoq,
uangalu HF’imi ilinniarlu-
nga. Maannakkorpiaq mee-
rartaarnissatsinnut inissa-
qartitsinataluunniit piffis-
saqanngilagut. Angerlarpu-
nga Larsilu nutaarsiassa-
mik oqaluttuullugu, piffis-
sarujussuarlu atorlugu oqa-
loqatigiissutigaarput naar-
tuersittariaqarnersunga,
taamaaliortariaqannginner-
sungaluunniit.
- Illuatungaagut akerle-
raarput naartusinnerup
meerartaarnaveersaaruti-
tut atornissaa, illuatungaa-
gulli silatusaarluta isigin-
ngitsuusaarsinnaanngilar-
put marluulluta ilinniaga-
qartuugatta, aammalu mee-
rartaarnissatsinnut sub ine-
risimanerput amigaralugu.
Inuuneq isumakuluuteqa-
rata pisussaaflerujussuar-
nillu peqarata ingerlappar-
put. Nalunngilarput mee-
rartaarutta kifiaanngissu-
seqarnerput annaassagip-
put.
Naartuerslnneq
Imaluunnit naamik
Hanne Larsilu nakorsamu-
karamik ima suli aalaja-
ngersimanngitsigaat nakor-
samit kaammattorneqarlu-
tik qanoq iborniamertik
paasiumallugu pisuttuaru-
jussuaqquneqarlutik. Nag-
gataagut aalajangerput
meerartaarniarlutik, anni-
laanngatigigamikkumi ki-
ngusinnerusukkut meerar-
taanngitsoorsinnaanertik.
Tamatumunngalu peqatigi-
tillugu aakijangerput ilinni-
agaqarnitik naammassini-
arlugit.
- Qujanartumik silatu-
saarpallaarneq ajugaanngi-
laq, 1987-ilu aasaagaa Evalo
erniaraara, Hanne oqarpoq.
Aalajangernerput ugguuti-
ginngisaannarparput.
Meeqqat sumininnguamik
tunigaluarigut taarsiullugu
uagut pissarsingaarpugut.
Massalu suli angajoqqaan-
ngornissamut piareersima-
sutut misigisimanngikkalu-
arluta tamanna periarfissa-
qarfigaarput erninissama
tungaanut.
Hannep Larsillu maanna
upperilerpaat alukkut tagi-
artortittarneq iluaqutaasoq.
Larsi aasakkut quersorami
alukkut tagiartortittarnik-
kut qaangerniarusuppaa,
aammalu timini oqimaaqiti-
giilersikkumallugu Hanne
naartunermi nalaani alumi-
gut tagiartortittaannarpoq.
Erninermi kingorna nali-
nginnaasumik aaqannge-
reerluni Hannep aaqartar-
nera pissusissamisoortumik
ingerlalerpoq, 1988-imilu
naartoqqilerpoq, Sebastia-
nilu majimi 1989-imi inun-
ngorpoq.
Qlsuarlarnerit
Larsip Hannillu ikinngutaa-
sa ilarpassui passunneqari-
aaseq allatulaaq ittoq taan-
na soqutigilluinnalerpaat,
arlalbllu nammineerlutik
aamma taamatut aallartip-
put, amerlasuulb isumaqar-
simapput sulilu isumaqarlu-
tik ilumut alukkut tagiar-
tortittarneq pissutaalluni
Hanne naartulersimaner-
soq qularalugu. - Inuit
angut qaqortumik kiillilik
upperiumanerusarpaat,
Lars oqarpoq. - Amerlaner-
paat imatut oqarfigisar-
paannga: - Ingasannak. -
Aap, Hanne oqarpoq, nakor-
saq aperiganni alukkut tagi-
artortittarnikkut naartuler-
simanersunga eqqumiitsu-
mik isigaanga, soorlumi ima
eqqarsartoq tamanna uppe-
riumagukku upperisinnaa-
giga, taamaaliunngilarb.
- Aammami eqqumeeqiga-
mi eqqar sar luar nikku t, ilor-
piakkut eqqarsartaatsikkut
sungiusarnikkut, cellesalti-
nik nerisarnikkut naasullu
isserinik nerisarnikkut ti-
mip oqimaaqatigiinngitsu-
mik ingerlanera aaqquvigi-
neqarsinnaanersoq eqqar-
saatigissallugu. Qulaniti-
ginngilluinnarparpuUi mar-
lunnik meerartaarsimanit-
sixmut Ebbe qu tsavigisaria-
qaripput, Hanne Larsilu
oqarput.
Evalo Sebastianilu qujassutigaavut. Meeqqat tuninikikkaluaqaavut, taakkuli tuneqaatigut,
Hanne aamma Lars Rosing oqarput. (Ass.: Knud Josefsen)
Vi takker for Evalo og Sebastian. Vi giver børn så lidt, men de giver så meget til gengæld,
siger Hanne og Lars Rosing. (Foto: Knud Josefsen)
Meerartaarsin-
naannginneq
artornartuuvoq
Aappariit qitornartaarusuttut alukkut tagiartuisartumut
saaffiginnipput
NUUK(LRH/SJ) - Kikkut
tamarmik assigiimmik
meerartaarsinnaassuse-
qanngillat, piumassuse-
rinngisamillu meerar-
taarsinnaannginneq
amerlasuutigut artor-
nartuuvoq, atoqatigiit-
tarnermik inooqatigiin-
nermillu sukkasuumik
aseruisinnaasoq. Taa-
maattumik qitomiuitsut
ilaasa nalinginnaanngit-
sumik nakorsartittarne-
rit atorumasarpaat.
1986-imiit Nuummi aluk-
kut tagiartortittarneq atu-
gaalerpoq. Tagiartuisartut
ullumikkut marluupput,
alukkullu tagiartuisartun-
ngorniat ibnniarflannut
qinnuteqaatit naapertorlu-
git namminersornerusut
maannakkorpiaq misissor-
neq ilinniariaaseq taanna
tapersersorneqartariaqar-
nersoq.
Arnat nakorsaata, Peder
Kernip, Uimagival laa nngi-
laa alukkut tagiartortittar-
nerup nunatsinni iluaqu-
taangaarsimanissaa, mee-
rartaarsinnaanngitsummi
amerlanersaat patsiseqar-
tarmata mannissap aqqu-
taata mibttooqqaneranik,
isumaqanngilarlu inuup
pinngortitaassusaagut sa-
naneqaatimigullu ajornar-
torsiutai, soorlu assersuuti-
galugu mannissat aqqutaa-
sa nipeqqasarnerinut ajor-
nartorsiutit alukkut tagiar-
tortittarnikkut qaangerne-
qarsinnaasut. Apeqqummi
taassumani alukkut tagiar-
tuisartut marluk, Dorit Ol-
sen Ebbe Larsenilu, Nuuk,
isumaqatigiipput. Peder
Kernilb mattutivinngilaa
alukkut tagiartortittarne-
rup allakkulluunnnt tagiar-
tortittarnerup hormoneqar-
nikkut ajornartorsiuteqar-
nermut iluaqusiisinnaane-
rat, tamakkumi inuup eq-
qarsartaatsikkut atugari-
saannik patsiseqarsinnaam-
mata.
Alukkut
tagiartortittarneq
plllugu Isuma
Alukkut tagiartuisartut isu-
maqarput arnap aluatigut
tagiartomeratigut timip
ilaani allami sunniiviginnit-
tarnerit immikkut ittut pi-
lersartut. Passussinikkut
isumaqartoqarpoq arnap
ilumigut aammik pilersor-
neqarnera annertusineqar-
tartoq, taamaalillu ilumi
atortut iltimik inuussutis-
sanillu pitsaanerusumik pi-
lersuiffigineqalersartut. Ta-
matuma saniatigut sukat-
tooqqanerit, qasusoorneq,
imminut nikanarnerusutut
isigineq eqqarsartaatsikkut
ajornartorsiutit alukkut
tagiartortittarnikkut ikior-
siivigineqarsinnaapput.
An gummi alukkut tagiar-
tortittarnikkut nerisatigul-
lu anisuup pitsaassusia pit-
saanerulersinneqarsinnaa-
voq.
Alukkut tagiartuisartut
isumaqarluinnarput mee-
rartaarsinnaannginnermut
tunngasut nakorsamit qu-
laaj aavigineqaqqaar tar ia-
qartut, alukkut tagiartui-
sartup akulerunneqarnis-
saa sioqqullugu. Qitornar-
taarneq sapersut hormoniti-
gut oqimaaqitigiinnermin-
nut, aaqartamerup akutto-
qatigiinneranut an gutip
anisuuata pitsaassusianut
tunngasut nakorsamit mis-
issorteqqaartariaqarpaat.
Meerartaarsinnaanngin-
nermut patsisaasut amerla-
soorpassuusinnaapput.
Ilaatigut hormonitigut ajor-
nartorsiutaasinnaapput,
angutilluunniit anisuuata
pitsaassusia amigaateqar-
sinnaalluni, nunamib maa-
ni ilulunnerit ajornartorsiu-
tit anginersaraat, qitornaar-
taarsinnaannginnerillu 90
procentiinut patsisaallutik.
Maanna paasineqarsimavoq
siornatigut naartunaveer-
saatinik p-pillinik atuisima-
nerup naartusinnaanngin-
nermut patsisaanerarne-
qartarnera ilumuunngitsoq.
Danmarkimi ajornartorsiu-
tit taamaattut pingasuugaa-
ngata ajornartorsiut
angummiittarpoq, allatigut
arnani 30 procentiiniittarlu-
ni, sulilu allani angummi ar-
nammilu 30 procentiiniit-
tarluni.
Ajornartorsiut sub Ka-
laalbt Nunaanni misissor-
neqarsimanngimmat Peder
Kernip oqaatigisinnaanngi-
laa aappariit qassit nunami
maani piumassuserinngisa-
minnik qitomisinnaanngin-
nersut. Ibsimatitsissutigaa-
U ilisimatuujussutsildcut
misissuiniaqatigiit ajornar-
torsiut misissuifllginiarlu-
gu aningaasaateqarfimmiit
aningaasaliifilgineqarnissa-
minnik qinnuteqaateqarsi-
masut. Taamaattumik Pe-
der Kernip oqaatigisinnaan-
ngilaa qaqugu misissuine-
rup inerneranik saqqum-
miisoqarsinnaajumaarner-
soq. Danmarkimi aappariit
arfineq marluugaangata
ataatsit piumassuserinngi-
saminnik qitornartaarsin-
naaneq ajorput.
Kalaallit Nunaanni aap-
pariit reagensglassi atorlu-
gu qitornarusukkaangata
peqqinnissamik isumagin-
nittoqarflup Rigshospitab-
mi suliaritinneq akilertar-
paa. Angalaneq najugaqar-
nerlu taamatut suliaritittut
nammineerlutik akilertar-
paat.