Atuagagdliutit - 16.02.1995, Blaðsíða 15

Nr. 14 • 1995
15
Éa a^apyc/é/'u
GRØNLANDSPOSTEN
Namniinersortut suli periarfissaqassapput
- Taamaassappalli ajortooriaannaanertik ilanngullugu piareersimaffigisariaqarpaat, naalakkersuisunut siulittaasoq
Lars Emil Johansen oqarpoq
Lars Emil Johansen: - KNI-p 70 millioner kroninik amiga-
ateqarnera aningaaseriviit niiveqatiginerisigut
aaqqinneqarsinnaagaluarpoq. KNI amigartuunngilaq, taam-
aallaalli kaaviiaartitarpassuaqaraluarluni akiliisinnaassut-
simigut ajornartuullatsiaannarluni.
Lars Emil Johansen: - Balladen om lånet på 70 millioner
kroner til KNI burde være løst som en ganske almindelig
bankforretning. Der er jo ikke tale om et underskud i KNI,
men om et forbigående likviditetsproblem i et bundsolidt fir-
ma med en milliardomsætning. (Åss./Foto: Knud Josefsen).
NUUK(KK) - Lars Emil Jo-
hansen-ip 1991-imi naalak-
kersuisuni aallartikkami Ka-
laallit Nunaanni namminer-
sortut periarfissinniarlugit
neriorsorpai.
Massakkullu naalakkersu-
isut inatsisartullu martsip si-
samaani misilitsissapput, ki-
siannili Lars Emil Johansen-
ip ukiuni sisamani siuttuu-
nerata nalaani neriorsuutigi-
neqartutut namminersortut
periarfissinneqarsimappat?
Piffissami matumani qineq-
qusaarutit piviusunngortin-
neqassappata namminersor-
tut periarfissinneqarnissartik
pisariaqartilluinnarpaat.
Lars Emil Johansen partii-
alu Siumut qineqqusaarner-
minni neriorsuipput ukiuni
tulliuttuni qulini suliffissa-
nik 7.000-inik pilersitsiniar-
lutik. Taamanna anguneqas-
sappat pisortat namminer-
sortullu tungaanniit anner-
toorujussuarmik suliniute-
qartoqartariaqarpoq, aam-
malu suliffissanik nutaanik
taama amerlatigisunik piler-
sitsisinnaanissamut periar-
fissat uppemarnersut apeq-
qusertariaqarluni. Inatsisar-
tut aningaasanik sukanner-
sumik ingerlatsipput, taa-
maammallu suliffissanut a-
ningaasaliissutissat amerla-
nersaat namminersortunit a-
ningaasaliissutaasariaqar-
lutik.
Aningaasat
atorfissaqarput
Lars Emil Johansen: - Ukiu-
ni sisamani kingullerni poli-
tikki ingerlassimasarput tun-
ngavigalugu Kalaallit Nu-
naanni namminersortutut pi-
umassuseqarluartut periar-
fissaannik ammaanneqarput.
Namminersortut piffissami
qinigaaffimmi uani periar-
fissereerpagut, aammalu pif-
fissami qinigaaffimmi tul-
lermi, martsip sisamaani
aallartittussami periarfissaat
suli pitsaanerulissapput.
- Kalaallit Nunaanni su-
liffeqarfiit namminersortut
suliffissanik nutaanik amer-
leriartitserujussuarnissa-
minnut akissaqarpat?
Lars Emil Johansen: - Ka-
laallit Nunaanni aningaasas-
sanik atugassanngortitsiso-
qareerpoq, kisiannili taakku
naammanngillat. Taam-
maammat kalaallit aningaa-
serivii isornartorsiorpakka,
suliniutinut nutaanut taper-
sersuiniarnerminni piumas-
suseqarpallaannginnerarlu-
git mianersorpallaarnerarlu-
gillu. Namminersornerullu-
tik Oqartussat ingerlatseqa-
tigiiffimmik aningaasaliis-
suteqartartussamik, Sulisa
A/S-imik taaguuserneqartu-
mik pilersitsinerani Kalaallit
Nunaanni inuussutissarsior-
nikkut ineriartorneq unitsin-
niarsaringilaat, kisiannili
namminersortut periarfissa-
nik takkuttoqartillugu ikior-
serneqartarnissaat anguniar-
paat - tassa aatsitassarsior-
nermi, takornariaqarnermi
aalisarnermiluunniit.
- Ilami taamatut ikiuunni-
amitsinni asuuliinnaq ani-
ngaasanik atuinngilagut, su-
liassammi taakku nammi-
nersortunit aningaaserivin-
nillu isumagineqartussaaga-
luarput, kisiannili inuiaqati-
giinni qunuisaarluni ani-
ngaasaliisoqartanngippat
namminersortut periarfissis-
sinnaanngilagut.
Ineriartortitsinermi inger-
latseqatigiiffik nutaaq, Suli-
sa A/S ullumikkut 30 millio-
ner kronit sinnilaarlugit ani-
ngaasaateqarput, taakkulu
Namminersornerullutik O-
qartussanit tapiissutigine-
qarsimapput, aammalu sulif-
feqarfinnit namminersortu-
nit pigineqartunit aningaa-
saliinissamut neriorsuutinik
pissarsisoqarsimalluni. Suli-
sa A/S-ip pilersinneqarnera-
ni anguniarneqarpoq 70 mil-
lioner kroninik, Kalaallit
Nunaanni inuussutissarsiuti-
nik ineriartortitsinermut atu-
gassanik aningaasaateqaler-
nissaq.
Lars Emil Johansen: - Ka-
laallit Nunaanni suliffeqar-
fiit namminersortut pigin-
naaneqaraluarput, kisiannili
aamma killilimmik. Taa-
maammat nunani allamiut
Kalaallit Nunaannut ani-
ngaasaliissuteqamissaat ti-
killuaqqunaqaaq, pingaartu-
mik aatsitassarsiornermi ta-
kornariaqarnermilu. Nam-
minersortut suliniuteqartin-
niarneqarnerini anguniarne-
qarpoq pisortat namminer-
sortullu aningaasaqarnikkut
akunnerminni oqimaaqati-
giinnerulernissaat qulak-
keerniarneqassaaq, ukiunimi
tulliuttuni tamatuma pinis-
saa Kalaallit Nunaanni kis-
saatigisorujussuuarput.
Aningaaseriviit
piumanngippata...
Lars Emil Johansen-ip nam-
minersortunut periarfissiini-
arnera ukiuni kingullerni si-
samani upperiuminaatsinne-
qartarsimavoq.
Isornartorsiuisunillu er-
seqqissarneqartarsimavoq
pisortat kisermaassiffiini a-
jornartorsiortoqaleraangat
pissutsinut sungiusimasa-
toqqanut uteqqittoqartartoq
aammalu trillebørinik lands-
karsimut aningaasanik aal-
lertoqaannartartoq.
Kingullermik KNI juullin-
ngitsiartoq landskarsimut 70
millioner kroninik aaller-
poq.
AG: - Namminersortunik
periarfissiiniarluni oqalun-
neq asuli oqalunnerunngi-
la?
Lars Emil Johansen: -
KNI pillugu suliaq nalingin-
naasumik aningaaserivim-
mik suleqateqarnikkut aaq-
qinneqarsinnaagaluarput.
KNI-ini amigartoortoqann-
gilaq, kisiannili suliffeqarfik
taanna taamani milliardinik
kaaviiaartitaqartoq akiliisin-
naassutsimigut ajornartorsi-
ulerpoq.
- Taamaammallu KNl-p
sivikitsuinnarmik akiliisin-
naassutsimigut ajornartorsi-
ornerata landskarsimut taar-
sigassarsinikkut aaqqinne-
qarnera namminersortunut
unammillernermi oqimaaqa-
tigiisitsiunnaarnermik ki-
nguneqanngilaq. Sikusartuni
quersuarmiittuutinik ilassu-
siineq KNI-muinnaq nuan-
naarutissanngorlugu aaqqiif-
figineqanngilaq, aammat-
taarmi niuertut namminer-
sortut nuannaarutigaat.
AG: - Kisiannimi ani-
ngaaseriviit itigartitsipput ?
Lars Emil Johansen: - An-
ingaaseriviit piumanngippa-
ta KNI-mik piginnittut suli-
niuteqartariaqarput - tassa
nuannariinnarnagu, ajornar-
toornerummalli. Ilaanneeri-
arluni Namminersornerullu-
tik Oqartussat ajornartoor-
tinneqartarput. Soorunami
Nuna Bank-ip Grønlands-
bankillu ulluinnarni inger-
lanneqarnerat akuliuffigini-
anngilakka, kisiannili KNI-
mut itigartitsisinnarlutik
landskarsip Kalaallit Nu-
naanni aningaaseriviusaarlu-
ni ikiuunneranut ajorinnitta-
riaqanngillat. Aningaasrivi-
immi ilimagereertariaqar-
paat KNI-mut itigartitsigu-
nik uagut qisuariartariaqas-
sagatta, aammami juullin-
ngitsiartoq taamatut iliorpu-
gut.
- Aningaaseriviit Kalaallit
Nunaanni taarsigassarsisitsi-
sarnerminni pisarnermisut
qularnaveeqqusiisoqarnissaa
Namminersornerullutik O-
qartussanut piumasaraat,
taamaaleriarmallu Nammi-
nersornerullutik Oqartussat
aningaasaqarnermik ilisima-
saqartuisa equgassutaasoq
tikkuarpaat: Aningaaseriviit
iluanaaruteqariarlutik an-
naasaqarsinnaaneq landskar-
simut tutsittussaavaat.
- 70 millioner kronit taak-
ku 5-6 procentinik erniaqar-
tillugit aningaaserivinni u-
ninngatiinnarsinaavagut, i-
maluunniit tigoriarlugit 11
procentimik erniaqartillugit
KNI-mut taarsigassarsiari-
tissinnaallugit. Taamaalior-
nissaq aningaasanik aqutsi-
neruvoq pitsaasoq. 70 milli-
oner kronit 11 procentimik
erniaqartillugit qaammatini
pingasuni akileragassan-
ngorlugit taarsigassarsiari-
tikkaanni naatsorsuipallan-
nikkut takuneqarsinnaavoq
landskarsi naatsorsuutige-
riinngimanik isertitaqartus-
sanngortoq. Taamatut ernia-
nik isertitaqarnissaq lands-
karsip aqutsisuisa akuersaar-
figaat, tamannalu naalakker-
suisunit akuerineqarluni.
Aningaaseriviit qangatut
ingerlatsisut
Lars Emil Johansen: - Aam-
ma KNI-p qulamaveeqqu-
siiffigineqarnissaa pillugu o-
qalunneq kukkulluinnarpoq.
Ingerlatseqatigiiffik taanna
aningaaserivinnut pineqartu-
nut marlunnut naleqqiullugu
aningaasatigut tatiginassu-
seqarneruvoq. Aningaaseri-
viit aningaasanik taarsigas-
sarsisitsiniarlutik Nammi-
nersornerullutik Oqartussa-
nut, aningaaserivimmi anin-
gaasaatiminik uninngasuut-
eqareersumut qularnaveeq-
qusiinissamik piumasaqar-
sinnaanerat pissusissamisu-
unngilluinnarpoq, ilami qa-
ngatut eqqarsariaaseqarluni
taamatut piumasaqartoqar-
poq. Namminersornerullutik
Oqartussat qularnaveeqqu-
siisarfittut atuutinngilaq
aammalu Kalaallit Nunaanni
aningaaseriviit pingajuattut
atuuttariaqanngikkaluarluni,
kisiannili pissutsit ilaannee-
riarlutik eqqarsaatigisinnaa-
satsinniit allaanerujussuu-
sarput.
- Aningaaseriviit inger-
latsinerat oqallisigerusun-
ngilara. Aningaaseriviit kik-
kunnut taarsigassarsisitser-
usunnerlutik namminneq aa-
lajangissavaat, kisiannili
paasiuminaappoq Kalaallit
Nunaanni oqallinnermi pi-
neqartumi sooq aningaaseri-
viit akisussaaffiinit imaalial-
laannarlugit peersinneqar-
nersut. Inuit aperisarput:
»KNI ajoquteqarsimammat
aningaaseriviit itigartitsip-
pat?«
- Niuernermi aningaasa-
qarnermut ikaarsaariarneq
aammalu naalagaaffiup ki-
sermaassiffigisaasa ingerlat-
seqatigiiffinnut imminnut i-
ngerlattunut allanngortiter-
neqarneri sumiiffiit ilaanni
paasiuminaassinnaavoq,
soorlu aningaaseriviit qu-
lersaqarfiisa allaffiini. Naa-
mik, landskarsip piffissami
sivikitsumi taarsigassanik
KNI-mut taarsigassarsisitsi-
nera ajorusuutiginngilara.
Taamaallunilu piffissaqar-
lualeriaruma akissaqassutsip
kaaviiaartitsisarnerullu assi-
giinngissutaat nassuiarniar-
sarerusulissavakka.
Ilumoortoq salluluuniit
Taamatut nassuiaateqarneq
namminersortunut paasiu-
minaassinnaavoq.
KNI-p landskarsimut taar-
sigassarsinera ilumoortuusi-
magaluarpat salluusimaga-
luarpalluunniit namminer-
sortut taamatuttaaq periar-
fissinneqartariaqaraluarputk,
ersarilluinnarpormi taamatut
iliorneq inatsisit naapertor-
lugit ingerlanneqanngitsoq.
KNI aningaasanik landskar-
simut aalliinnarsinnaasi-
mappat namminersortut taa-
matut aamma periarfissaqar-
tinneqartariaqanngikkaluar-
nerlutik?
AG: - Taarsigassarsisit-
sineq kukkunerua ?
Lars Emil Johansen: -
Taamaannerpami... Taama-
tut eqqoriaaqattaarneq pis-
susissamisuunngitsorujus-
suuvoq, kisiannili lands-
karsip KNI-mut taarsigas-
sarsisitsinera pillugu nam-
minersortunit saaffigineqar-
utta saaffiginnittoq oqaloqa-
tigissallugu piareersimavu-
gut. Kisianni namminersor-
tunit pineqartup ajornartor-
siutaaneranik oqaaseqartunit
suli saaffigineqanngilanga,
aammalu eqqoriaaqattaarne-
rit soqutigisarinngilakka.
- Akerlianilli suliffinni i-
nuussutissarsiutinik ingerla-
taqartunik aningaasaleeru-
suttunillu namminersortunik
akuttunngitsumik naapita-
qartarpunga, aammattaaq
suliniaqatima akornanni. O-
qallinnermi uani oqaiartuu-
taasut tunngavigalugit Ka-
laallit Nunaanni namminer-
sortut periarfissinneqarnis-
saat kinguneqarluarsinnaa-
sumik pitsaasumillu oqalli-
seqataanissannut piareersi-
malluinnarpunga, soorlu i-
laatigut akileraarnermut i-
natsisip allanngortinnerati-
gut aningaasaliisinnaanissaq
ajornannginnerulersinniarlu-
gu. Martin Paldam qanor-
luunniit aningaasaqarnerput
pillugu oqaraluarpat Kalaal-
lit Nunaata aningaasaqarne-
ra siumut ingerlavoq. Sior-
natigut Nuummi Namminer-
sornerullutik Oqartussat al-
laffeqarfissuanniit aalisak-
keriviit pisiniarfiillu aqun-
neqaraluarput, kisermaassi-
vissuillu aningaasanik trille-
børinut immiussiartuinnarta-
raluarlutik. Suna tamarmi a-
kuleriikkaluarpoq.
- Ullumikkulli kisermaas-
siviusimasut imminnut aqut-
tunngorlugit ikaarsaartikki-
artuaarneqarput, taakkulu
suliffeqarfiit allat atugaasa
assiginik atugaqarlutik i-
ngerlaniartussanngorsimal-
lutik. Allaassutaali kisimi
tassaavoq A.P. Møller-imit
imaluunniit Simon Spies-i-
mit pigineqarunnaarlutik i-
nuiaqatigiinnit kalaallinit pi-
gineqalersimanerat. Nammi-
nersortut pisortallu suliffe-
qarfiutaannut atugassariti-
taasut assigiilersimapput, a-
nguniagaavorlu KNI-p aam-
ma Royal Greenland-ip Tele
Greenland-illu ilaannik
naamminersortunit ingerla-
tassanngortitsiniarnissaq.
- Taamaammat omissan-
ngilarma oqarfigalungalu
sunik tamanik ingerlatsinis-
saq pisortat kissaatigigaat.
Sakkutooqqinnerit
AG: - KNI-lluunniit inger-
latseqatigiiffiini pingasuu-
suni siulersuisunut siulittaa-
sut oqaraluarpata Aningaa-
saqarnermut Ataatsimiitit-
ami ilaasortat amerlaneru-
sut KNI-mut taarsigassarsi-
sitsinissaq akuerisimagaat?
Lars Emil Johansen: - Ta-
manna ajornartorsiutitut isi-
ginngilara. Pikkorissuseq?
Taamaattoqassappat inuit i-
luanaarniaannarsimassap-
put, kisiannili Arqaluk Lyn-
ge, Konrad Steenholdt aam-
ma Peter Grønvold Samuel-
sen 70 millioner kroninik,
namminneq kaasarfimmin-
nut ikisassaminnik pissarsi-
niarsimanerarsinaanngila-
gut.
- Kalaallit Nunaanni inuit
ikittunnguuvugut, uagutsin-
nullu pissarititaareersut sa-
pinngisamik pitsaanerpaa-
mik atorluarniartariaqarpa-
vut. Taamaammat inuit ilaat
arlariinnik atuuffeqarput,
qularinngilluinnarparali inu-
it taakku atuuffitik eqqortu-
mik atuuffigigaat.