Atuagagdliutit

Volume
Issue

Atuagagdliutit - 01.05.1997, Page 10

Atuagagdliutit - 01.05.1997, Page 10
10 Nr. 33 • 1997 GRØNLANDSPOSTEN HØEGH SORAARNINNGORPOQ Oluf Høegh 70-inik ukioqa- lersoq sorsunnersuup nalaani umiarsuarmi saqisuaqqamiit Kalaallit Illuanni pisortatut sulisimavoq. - Inuuninni misigisarpassu- aqarsimavunga, immaqalu tamatuma oqaluttuarinera tu- pigineqarsinnaavoq. Kisian- nili pissutaavoq uanga nam- mineq misiginnittamittut i- nuuneq misigisimagakku. Nunasiaanerup kisermaassi- nerullu nalaanni peroriartorsi- masunut ilaavunga. Taama- nikkut Kalaallit Nunaat matoqqasorujussuugallarmat iluamilluunniit naluarput si- larsuarmi avatangiisitsinni qanoq pisoqartamersoq. Aat- saat sorsunnersuup nalaani Qaqortoq eqqaalu qimappak- ka - silarsuaq angalaarfigiler- lugu. Umiarsuarmut ilaallu- nga Amerikaliarpunga, suullu tamarmik sinnattuinnartut isikkoqarput, New York-imut pulajartomerput allakkat as- siliaarartaattut isiginnaakka- tut misigisimanarluni. Kiinaa eqisalunnerulersi- mavoq, nujaalu taartut utoq- qaat pissusiattut qeersaalersi- mallutik. Isaruaasa tunuanni isai kimigiisertuupput. Nipaa aamma taamaappoq, qatittu- allattarluni issiavimmi sassa- riarluni ima oqaraangat: tu- saassavat... Qaqortup kommunalbesty- relsiani politikeriunermigut Kalaallit Nunaatalu Landsrå- deani ilaasortaanermigut - qa- tanngutaa Erling Høegh landsrådemi siulittaasut siul- lersaraat - ukiuni arlalissuami Kalaallit Nunaata nutaaliaa- sup ineriartortinneqamera pe- qataaffigisimavaa. Kalaallit Nunaanni tamar- mi innaallagissap sarfaanik imermillu pilersuinerit anner- tusarneqarneranni GTO-mi siunnersortitut Kalaallit Nu- naanni nunaqarfiit illoqarfiil- lu allanit ilisimanerulersima- vai. Ukiuni kingullemi aqqa- neq-marlunni siullermik su- liffigisimavai kalaallit ilinnia- gaqartut aammalu napparsi- masut Kalaallit Illuanni Hel- lerup-imi najugaqartartut, tas- sanngalu pisortatut tunuarpoq ukiut nikinneranni - innaalla- gisserisutoqqap ukiorpassuar- ni inuunermini suliffigisima- saasa ilaannaat eqqaassagaan- ni. Peroriartorfik Ukiut 70-it matuma sioma - 30. april 1927 - Oluf Høegh Qaqortumi inunngorpoq, a- ngajoqqaaralugit saffiuut pisortaat John Otto Abel Jens Høegh aamma Augusta Marie Hanne H. F. Chemnitz. Ka- laallinut siullernut ilaalluni Olufip angutaa Danmark-imi ilinniagaqarsimavoq, anger- lamullu uterami illorsualior- poq aappaluttumik qalipaati- limmik, Olufip qatanngutaa- salu sisamat Knudip, Jens Johnip marlulissallu Erlingip Ingvarillu peroriartorfigisaan- nik. Taamanikkut nukappiaqqat Qaqortumi Tasersuarmi pisa- qarsinnaagaangamik eqalun- niartarput. Olufip nukappia- raanermini eqalunnut qissat- tortameq nuannarisarilluaga- raa, naak pisaqartamini tul- luusimaarutigisinnaanngikka- luarlugu. - Kammalaatittut kakkatsi- gilinngilanga, fiskestangit a- tomagit assaannatsinnik o- qummersaq simissiamik put- taqutilik aalisaatigigaangat- sigu. Ilaasa ilikkarsimasar- paat sukkorpiaq ningitsigunik pisaqassanerlutik. Tamannalu ilikkanngisaannarpara, Oluf Høegh oqaluttuarpoq. Oluf Høegh-ip peroriartor- fia kammalaataasa peroriar- torfiinut assinguallaanngilaq. Qatanngutigiit ullut tamaasa illumi suliassaat pinnguamis- samut periarfissaqartitserpian- ngillat, sulimi mikisunnguul- lutik akisussaaffippassuamik tunineqartalereeramik. Pisussaaffiit sukannissuserlu - Ilinniagaqamissarput ilisi- majuaannarparput. Ataataga illuliomermi saniatigut naat- siiviliorsimavoq radisinik, naatsiianik, salatinik, gule- rodinik allarpassuamillu naat- itsivigisartakkaminik. Taava uanga qatanngutikkalu naat- siivimmik nakkutilliisuusar- pugut. Tamatuma saniatigut savaasat savaasasivimmiittut paarinissaat immuiamissaallu isumagisarparput, savallu 50-t missaat Akianiittut nakkutigi- sarlugit. - Sukannersumik perorsar- neqarpugut, inersimalerutta imminut napatissinnaaqqullu- ta. Akisussaaffinnik tunine- qarpugut, kisiannili ataatatta suut tamaasa akuliuffiginiar- tarpai, tamannalu ajomaatsu- innaaneq ajorpoq, Oluf Høegh oqaluttuarpoq, ukiuni qulingi- luani atuareerluni taamanik- kut naatsorsuutigineqartartut malillugit niuertarfimmi ilin- niartunngortoq, kingomagut niuertorusinngomissaq eqqar- saatigalugu. - Taamanikkut pissutsit al- laapput. Piniartumit qitomaa- simagaanni piniartunngortari- aqarpoq. Atorfilimmit qitor- naasimagaanni taava aamma atorfilinngortoqartarpoq. A- taataga atorfiliuvoq, Qaqortu- milu niuertumi ilinniartun- ngortinneqarpunga naatsor- suuserinermik, toqqortaatinik naatsorsuinermik allakkeri- nermillu ilinniassallunga. Ki- siannili februar 1945-mi ta- manna tassanngaannaq unit- sinneqarpoq. Soraarsitaavoq - Ullut ilaanni kalaaleq Abia allaffimmut iserpoq. Sana- suuvoq, niuertorlu oqaloqati- giumallugu. Abiap oqalut- taaqquaanga, niuertup oqalut- taa isumaqatigivallaarunnaar- simagamiuk. Oqarpunga niu- ertup oqaluttaata akuerippa- nga oqaluttaasinnaallunga. Taanna isumaqataavoq, aam- mami Abia nammineq isuma- qatigivallaarunnaarsimagami- uk, taama oqaluttuuppaanga. - Paasinarsivoq Abiap akis- sarsiani qaffakkumallugit oqa- loqatiginnikkiartortoq. Mee- rarpassuaqarpoq, akissarsiani- lu naammattusaaqqissaartarlu- git. Naammagittaalliutaa nuts- erakku niuertup ingerlaannaq Abia ajappaa uppitillugu. Tupannermik eqqarsariaq- qaamanga niuertoq ajappara uppitillugu. Nikuikkami oqar- figaanga soraarsitaasunga. - Ajuusaartorujussuuvunga. Ataatama kamannissaa pillu- gu angerlamissara ersigaara. Aatsaat unnukkut angerlarpu- nga, ataatamalu piumaffigaa- nga niuertoq utoqqatserfigiar- tussagiga. Taamaanngippat suliffittaaqqinnaviannginnama. - Taamaaliorumanngilanga. Aatsaat utoqqatserumavunga niuertup Abia utoqqatserfi- gereerpagu. Ataatamali utoq- qatseriartoqquaanga. Allanngoriataarneq - Aqaguani Jens Lauritzen- ikkut umiarsuat assartuut Lin- da Dan tikippoq, pisamittullu naalagaanut allakkanik aallin- nginnama qaaqqutippaanga. Paasisimavaa soraarsitaasi- masunga, saqisuaranngoqqul- lungalu oqarfigalunga. - Aqaguani umiarsuarmut ilaallunga aallarpunga, aat- saallu sorsunnersuaq soraar- mat letmatrosinngorsimallu- nga Kalaallit Nunaannut uter- punga, Oluf Høegh oqaluttu- arpoq. - Niuertoq uumissun- ngilara, kingomagullu ikin- ngutigeeqqilersimavugut. Ta- manna politikikkut akerleriin- nerunngimmat. Eqqunngitsu- mik pineqarnermi tassan- ngaannaq iliomerummat. Oluf Høegh umiartomer- mik nunanillu allanik nuanna- risaqalerpoq, Aquttunngomi- allu Atuarfiannut atualemis- samik qinnuteqarluni, isilun- ninili pillugu itigartinneqarlu- ni. 1946-mi Sjælland-ip A- vannaani Frederikssund-imi innaallagisserisutut ilinnialer- poq, ukiullu tallimat qaangi- ummata Kalaallit Nunaannut uterpoq, Qaqortumilu GTO- mi innaallagisserisutut suli- lerluni. 1950-ikkut aallartinneranni Oluf Høegh - tamanna tikillu- gu nukarlersaalluni - Qaqor- tumi kommunalbestyrelsimut qulingiluanik ilaasortalimmut ilaasortatut qinigaavoq. Taa- manikkut nammineq isummat malillugit qinigaasoqartaral- larmat. Partilersuunneq aat- saat 1970-ikkunni aallartim- mat. Kingomagullu Oluf Høegh Landsrådemut ilaa- sortatut qinigaavoq. Ataqatigiinneq - Taamanikkut qinerseriaaseq ullumikkumut imaaliallaan- naq assersuunneqarsinnaan- ngilaq, oqartoqarsinnaavorli taamanikkut inuit qanoq pis- suseqarnerat isiginiarneqar- nerusartoq, ullumikkut partit isummemertamerat pingaar- tinneqamerusarluni. Aallaq- qaataani partilersuunneq isumaqatiginngikkaluarlugu, ukiut ingerlaneranni paasisi- mavara taamaaliortoqartaria- qartoq Kalaallit Nunaata siu- nissaa pitsaanerpaamik sulis- sutigissagaanni. Oluf Høegh ullumikkut Atassummut ilaasortaavoq, isumaqarlunilu Danmark- imik ataqateqameq Kalaallit Nunaannut pingaamerpaasoq. - Inuiaat allat nunisiaatin- ngorsimasut immitsinnut as- sersuutigissagutsigit oqartari- aqarpugut kalaallit allanit i- nuppalaamemjussuarmik pi- neqarsimasut. Kisiannili ka- laallit suli namminneq atu- gassarisatik najoqqutaralugit ineriartortariaqarput nammi- neersinnaanerlu anguniartari- aqarlugu. - Namminersomerullutik Oqartussat politikiat soquti- galugu malinnaaffigisimava- ra, isumaqarlungalu ilorraap tungaanut ingerlasoqartoq - tassalu kalaallit nammineer- lutik nunartik akisussaaffigis- sagaat. Landsrådemut ilaa- sortaatillunga isumaq taman- na uanga nammineq arlaleri- arlunga saqqummiuttarsima- vara. Anguniamissaali ajor- naatsuinnaassanngilaq. Ilami tamanna ajornassanngippat. Kalaallit Nunaalli taama inu- kitsigisoq angitigisorlu eq- qarsaatigigaanni aningaasa- tigut imminut ingerlassinnaa- nera ajornakusoortorujus- suussammat. - Tamatumunnga atatillugu Kalaallit Nunaat Danmark-ilu imminnut qanilligaluttuinnar- simapput. Ukiut 100-t sinner- lugit Danmark kalaallit eq- qarsartaasianni akuulluinnar- simavoq. Pissutsit ajortut a- junngitsullu nalaanneqartarsi- mapput. Uannulli kisermaas- sinermik nunasiaataanermillu misigisaqarsimasumut, sor- sunnersuullu kingorna Ka- laallit Nunaata avammut am- marsimaneranik takunnissi- masumut, aammalu qallunaat politikerit Kalaallit Nunaata ineriartortinneqamissaanik a- tugartuunngortinneqarnissaa- nillu soqutiginnilersimane- rannik takunnissimasumut, Danmark-imut atassuteqar- neq suli pingaaruteqartorujus- suuvoq, Oluf Høegh oqaluttu- arpoq. Danmarkimut 1975-imi Oluf Høegh GTO- mi suliffimminit soraarpoq, Qaqortumi kommunalbesty- relsimi siulittaasuunini qimal- lugu, nulianilu Magna aappa- ralugu Ilinniartut Angerlarsi- maffianni pisortaanertik 1970-imiilli ingerlassimasar- tik taamaatillugu. Ilinniartut Angerlarsimaffiat 18-inut inissaqarpoq, najugaqartullu ilaatigut ilinniagaraat sana- sunngomiameq, innaallagis- serisunngorniarneq aamma umiatsiaaliortunngomiameq. Aappariit Danmark-imut nuupput, meeqqatik sisamat ilinniagaqartut, Astrid, Avija- ja, Flemming aamma Jesper qaninnerujumallugit. Pissut- silli allanngorput. 1960-ik- kunni landsrådemut ilaasorta- atilluni Oluf Høegh-ip siun- nersuutigisarsimavaa nuna- qarfinni innaallagissap sarfaa- nik imermillu pilersuinerit si- uarsameqartariaqartut. Taa- maattumik GTO siunnersuu- teqarmat tamatumani ataqati- giissitsisutut sulilissasoq, nu- annaarluni akuersivoq. - Nunaqarfinni innaallagis- siorfinnik imeqarfmnillu 50-t missaannik sananermi peqa- taasimavunga. Ukiut qulingi- luat pissanganartut ulapaarfi- usullu suliffigisimavakka. GTO-p angallataa Ulo angal- latigalugu Kalaallit Nunaanni najugaqarfiit tamangajaasa angalaffigisimavakka. Kisiisa tikissimanngilakka Avaner- suup eqqaaniittut Qeqertarsu- aq aamma Qeqertat kiisalu Uummannap eqqaaniittoq Maarmorilik. 1984-imi saqisuaraasima- sup, innaallagisserisuusima- sup, GTO-mi ataqatigiissitsi- suusimasup politikeriusima- sullu inuunera allamut saap- poq. Kalaallit Illuanni Heller- up-imiittumi pisortatut atorfik inuttassarsiuunneqarpoq. Oluf Høegh 1960-ikkunnili taamatut atorfininnissamik neqeroorfigineqarsimasoq maannakkut atorfininnissa- mut qinnuteqarpoq. Atorfi- nitsinneqarpoq, ukiunilu tulli- uttuni aqqaneq-marlunni aap- pariit Kalaallit Illuat suliffi- gaat. Soraartut Kalaallit Illuat Tranekærsvej- imiittoq ilinniagaqartunut na- jugaqarfissatut siullermik naatsorsuussaavoq. Kisiannili Namminersomerullutik Oqar- tussat aalajangermata kalaallit inuusuttut Kalaallit Nunaanni ilinniagaqarfinni sapemartin- nagu ilinniartalissasut, taava Kalaallit Illuat allanngortiter- neqarpoq kalaallinut nappar- simasunut akunnittarfissatut. - Danmark-imi qallunaat

x

Atuagagdliutit

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Atuagagdliutit
https://timarit.is/publication/314

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.