Atuagagdliutit - 25.09.1997, Page 7

Nr. 74 • 1997
7
ft£a a^ap'c/é/'a £/£
GRØNLANDSPOSTEN
Naalakkersuisuni suleqatigiinnissamut isumaqatigiissut
Siumup Atassutillu politikikkut ingerlatsineq pillugu isumaqatigiissutaata oqaasertai tamarmiusut
Atassutip Siumullu STI-mi ilinniartitaaneq misissuiffigiumavaat, tamannalu pissaaq
iluarsaaqqittussanik pilersitsinikkut.
Atassut og Siumut vil have set STI-uddannelseme efter i sømmene, og det skal ske gennem
nedsættelsen af en reformgruppe.
NUK(KK) - Atassutip siulit-
taasua Daniel Skifte aamma
Siumumi siulittaasuugallar-
toq Mikael Petersen marlun-
ngormat 16. september
Nuummi kulturikkut illorsu-
armi Katuami partiit marluk
pineqartut marluk akomanni
suleqatigiinnissamut isuma-
qatigiissummik nutaamik at-
siuipput.
Suleqatigiinnissamik isu-
maqatigiissutip taarserpaa
upemaakkut 1995-imi Inatsi-
sartunut qinersinerup kingor-
na partiit marluusut akoman-
ni isumaqatigiissut.
Nutaamik isumaqatigiissut
upemaakkut 1999-imi Inatsi-
sartunut qinersinissap tungaa-
nut atuutissaaq, piffissamilu
tassani politikikkut ingerlatsi-
nermi patajaatsuunissamut
pissutaaqataassalluni.
Isumaqatigiissut nutaan-
ngitsoq aqqanilinnik immik-
koortortaqarpoq.
Nutaamik isumaqatigiissut
15-inik immikkoortortaqar-
poq, isumaqatigiissummilu
nutaanngitsumi immikkoortut
aqqaniliusut ilaat sakkortusi-
neqarsimapput.
Oqaaseqatigiillu ilaat ilan-
ngutinngikkaluarlugit oqaa-
sissat nassaarineqarsinnaap-
put. Siumup Atassutillu 1995-
imi isumaqatigiissutaanni al-
lassimavoq innuttaasut akile-
raarutitigut akitsuutitigullu
akiliutigisartagaat qaffanne-
qassanngitsut.
Isumaqatigiissummi nutaa-
mi oqaaseqatigiit taakku
peemeqarsimapput, kisiannili
1998-imut aningaasanut inat-
sisissami akileraarutit akit-
suutillu qaffanneqarnissaat
ilanngunneqarsimanngilaq.
Maannakkullu suleqatigiin-
nissamik isumaqatigiissut a-
komutissaajunnaarpoq akile-
raamtit akitsuutillu qaffanne-
qamissaannut, piffissami ani-
ngaasat millionilippassuit
landskarsimit annissomeqar-
neranni.
Suleqatigiinnissamik isu-
maqatigiissut nutaaq AG-p
maannakkut ilannguppaa.
Isumaqatigiissutip nutaan-
ngitsup aqqanilinnik immik-
koortortaqartup allannguutai
aamma immikkoortut nutaat
sisamat kursiv-imik naqinne-
qarput, upemaakkullu 1995-
imi isumaqatigiissummi al-
lassimasut allannguuteqan-
ngitsut nalinginnaasumik na-
qinneqarlutik.
Isumaqatigiissummi nu-
taanngitsumi pingaartumik
immikkoortut »Sulisoqameq
suliffissanillu pilersitsineq«,
»Atuartitaanermut ilinniarti-
taanermullu tunngasut«, »Isu-
maginninneq«, »Peqqinnis-
saq pinaveersartitsinerlu« an-
nertuumik allanngortinneqar-
simapput - sakkortusineqarsi-
mallutillu.
Suleqatigiinnissamik isu-
maqatigiissut nutaaq aallar-
tippoq immikkoortumik »Po-
litikikkut isumaqatigiissut«-
mik.
Politikikkut
isumaqatigiissut
Naalakkersuisut siulittaasuata
Lars Emil Johansenip nalak-
kersuisut siulittaasuattut 19.
sept. 1997 tunuamerata ki-
ngunerisaanik Naalakkersui-
sooqatigiit Siumut Atassullu
isumaqatigiipput suleqatigiin-
neq ingerlateqqinneqassasoq
1999-imi Inatsisartunut qiner-
sisoqarnissaata tungaanut.
Isumaqatigiissuteqarnermi
illuatungeriit akunnerminni
neriorsoqatigiipput naalak-
kersuinikkut aqutsinermi un-
neqqarissumik, torersumik
patajaatsumillu ataqqeqati-
giillutik ingerlatseqatigiinni-
arlutik.
Ingerlatseqatigiinneq naa-
lakkersuinikkut paaseqati-
giinneq aqqutigalugu inger-
lassaaqtamannalu Naalakker-
suisuni Inatsisartunilu sule-
qatigiinnermi tunngavigine-
qassaaq.
Naalakkersuisunngortitse-
qatigiinneq naalakkersuinik-
kut anguniakkanik imaattunik
tunngaveqarpoq:
1. Aningaasarsiomikkut
ingerlatsineq
Sukangasumik aningaasatigut
aqutsineq nangeqqinneqas-
saaq. Ukiut tamaasa aningaa-
sanut inatsisini nunanut allanut
Landskarsip akiitsuinik, taak-
kualu emiaanik akiliisinnaas-
suseqamissaq qulakkeerlugu
naleqqussaasoqartas-saaq.
Aningaasarsiomikkut i-
ngerlatsineq naleqalersitsine-
mp aningaasanillu kaaviiaar-
titsinerup annertusameqamis-
saa siunertarineqassaaq.
Innuttaasut atugaasa na-
ngittumik oqilisarneqarnis-
saat eqqarsaatigalugu tun-
ngaviatigut ingerlatsinikkut
oqilisaanerit, pisariillisaane-
rit, eqaallisaanerit akinillu ap-
parsaanerit allataqqutigalugit
ingerlatsisoqassaaq.
2. Aningaasartuutinik
annikillisaaneq
Suliffeqarfiit pilersuinermik
suliaqartut tamarmik eqaalli-
saaneq, atuilluameq pisariilli-
saanerlu aqqutigalugit innut-
taasut suliffeqarfiillu aningaa-
sartuutaannik annikillisaaner-
mut peqataassapput. Tamatu-
ma saniatigut kallerup innera,
imeq kiassamerlu immikkut
akikillisaavigalugit suliniute-
qartoqassaaq.
Inissianik illunillu oqorsaa-
nerit aqqutigalugit suliniutit
tapersemiameqarput, atuillu-
amissarlu siunertaralugu
innuttaasunut paasititsiniaa-
nerit aallartisameqassapput.
3. Sulisoqameq suliffis-
sanillu pilersitsineq
Inuussutissarsiorfinni assi-
giinngitsuni avatangiisitigut
atugarisat isumannaallisaa-
nerillu sulissutigineqamerat
annertusameqassaaq taakku-
nani susassaqartut suleqati-
gilluinnarlugit.
Suliffissanik nutaanik pi-
lersitsinissamut piumasaqaa-
tit tamatumanilu aningaasa-
lersuinissamut tunngatillugu
periarfissat ullumikkomit pit-
saanerusut pilersinneqarnis-
saat sulissutigineqassaaq, ta-
matumani ilanngullugit nam-
minersorlutik suliffiutillit su-
liffissanik pilersitsiniameran-
ni periarfissat Kommunillu
tapersersuinissaminnut peri-
arfissaat aqqutigalugit.
Innuttaasunik sullissivinni,
minnerunngitsumik saaffigin-
nittarfinni qanoq oqaaseqameq
ajomartorsiutaassanngilaq.
Anguniarneqassaaq ukiut
qulit qaangiunneranni sulif-
fissaaleqisut 3 %-itut ikitsigi-
lersimanissaata qulakkeemi-
ameqamissaa.
4. Nalagaaffeqatigiinneq
EU-lu
Naalagaaffeqatigiinnermi su-
leqatigiinneq nukittorsarne-
qarlunilu ineriartortinneqas-
saaq, namminersorneruneq
pillugu isumaqatigiissutip a-
tuuttup iluani. Naalakkersui-
sooqatigiinnerup matuma na-
laani Kalaallit Nunaata EU-
mut attaveqamera allanngor-
tinniarlugu suliniuteqartoqas-
sanngilaq.
5. Nunaqarfiit
ineriartortinneqamerat
Nunaqarfiit piorsameqamerat
annertusisamik nangeqqinne-
qassaaq.
Nunaqarfiit aningaasarsior-
nikkut ineriartorsinnaanerat
aqqutissiorniarlugu aningaa-
satigut ingerlatsinermi oqili-
saataasinnaasunik suliniute-
qartoqassaaq ingerlatsivillu
nunaqarfinnik ineriartortitsi-
nermi siunnersuiffiusussaq
»Nunaqarfinnik Siuarsaavik«
pilersinneqassaaq. Nunaqar-
finnik ingerlatsinerup ineriar-
tortitsinemllu nunaqarfimmi-
unit sunniuteqarfigineqamis-
saa qulakkeemiarlugu sulineq
ingerlateqqinneqassaaq.
Ullumikkut killijfimmiit pi-
ngaartillugit nunaqarfinni tu-
nisassiorfeqarnerup tunitsi-
vissaqarnerullu illersorne-
qarsinnaasumik piorsaafft-
gineqaqqinnissaat, kiisalu
nunaqarfinni aqqusernit
pilersaarusiorluagaasumik
aaqqissuussaasumillu kom-
munit peqatigalugit pilersin-
neqamissaat.
6. KNI-p
nutartemeqamera
KNI-p nutartemeqamera pi-
lersaarusiaq Inatsisartunit a-
kuerineqareersimasoq naaper-
torlugu naammassineqassaaq.
KNI-p namminersortunik
suleqateqarluni ingerlatsisin-
naanera aqqutissiuunneqas-
saaq. Ukiulli ingerlanerini i-
laata isumannaatsumik nammi-
nersortunit tigujartuaameqar-
nissaa ammaffigineqassaaq.
KNI-p nutaamik aaqqiivi-
gineqameratigut kommunit
eqqomeqartut aqqutissat pe-
riarfissalluallat atorlugit soor-
lu sulijfissaqamiamikkut il.il.
aaqqiiviginiameqassapput.
7. Sanaartomeq
illuliortitemerlu
Sanaartomermi akit suli ap-
pariarsinnaanerannut periar-
fissat aqqutissiuunneqassap-
put. Sanaartomermi periaatsit
aningaasalersueriaatsillu allat
akikillisaataasinnaasut misis-
suiffigineqassapput, ilaatigut
suliffeqarfissuit pisortanit pi-
gineqartut sanaartomermi
suleqatiginissaannut periar-
fissiinikkut.
Sanaartomermi nakkutilli-
ineq piaartumik nalilemeqas-
saaq, kommuunillu suleqati-
gilluinnarlugit tamanna ilusi-
lersorneqassalluni, tamatu-
manilu nunaqarfinni illulior-
titemeq ilanngullugu.
8. Atuartitaanermut
ilinniartitaanermullu
tunngasut
Meeqqat atuarfianni atugari-
saasut pitsaanerulersinniar-
lugit suliniutit sukumiineru-
lersinneqassapput, tamatu-
mani ilanngullugit pineqar-
put meeqqat atuarfianni su-
miikkaluartumiluunniit ma-
linneqartussamik pitsaassu-
sissamik aalajangersimasu-
mik tunaartaqamissaq, atua-
garsortitsinermi ilinniartitsi-
nermilu, ilinniartitsisoqar-
nermi, atuarfeqartitsinermilu.
Inuussutissarsiutinut ilinni-
artitaanerit pisariaqartitsi-
nermut naapertuuttunngor-
samissaa sulissutigineqaliss-
aaq ilinniagaqaifiusinnaasul-
lu periarfissat nutaat pilersin-
niameqamerat aallartisame-
qassalluni. Inuussutissarsiuti-
nut ilinniartitaanerit pitsaas-
sutsimikkut naliliiffigineqas-
sapput, STI-p iluarsaqqinne-
qamissaanut ataatsimiititali-
ortoqameratigut.
Qaffasinnerusumik ilinnia-
gaqalersinnaanissamut peri-
arfissat eqaallisameqassap-
put, Danmark, Nunat Avan-
narliit nunallu allat, soorlu
Canada aamma USA suleqa-
tigalugit. Tamatumunnga i-
laavoq ilisimatusamikkut ine-
riartortitsineq.
Oqaatsinik Pikkorissarfik
oqaatsinik ilinniarusuttunut
tamanut naleqqussagaq piler-
sinneqartoq piorsaqqinne-
qassaaq.
9. Isumaginninneq
Isumaginninnermi aaqqis-
suussineq ingerlateqqinne-
qassaaq Isumaginninnermik
iluarsaaqqinnissamut ataatsi-
miititaliarsuup, kiisalu kom-
muninik iluarsaaqqinnissami
ataatsimiititaliarsuup siun-
nerfigisaasa Inatsisartunit
akuersaameqarsimasut inat-
sisitigut peqqussutitigullu
malitsigisaasa naammassini-
arnerisigut, kommunit sule-
qatigalugit.
10. Peqqinnissaq
pinaveersartitsinerlu
Peqqinnissaqatfiup aaqqis-
suunneqarnera nangittumik
nalilerneqassaaq, Nunatta
immikkoortuini, kujataani,
qeqqani avannaanilu nappar-
simmaveqarnikkut isuman-
naallisaanerit annertunemsut
aqqutigalugit.
Ilanngullugit naliliijfigine-
qassapput akisussaaffiit pi-
sussaaffiillu peqqinnissaqar-
fimmi atuutsinneqartut, tama-
tumani ilaapput kigutileriner-
mi pissutsit, pisariillisaaneq,
akikillisaaneq kijfartuussine-
rullu pitsanngoriartinneqar-
nissaa aallaavigalugit.
»Paarisa« pinaveersaartit-
sinermut tunngasutigut inuia-
qatigiit suleqatigiiffissaraat.
Paarisa ersarissumik siuner-
taqarluartumillu anguniagas-
saqartussanngorlugu piler-
sinneqassaaq, siunnersuisar-
tutuinnaq atuunnani.
11. Suluusalinnut
mittarfinnik sanaartomeq
Mittarfinnik sanaartomeq
Inatsisartuni aalajangiussaa-
reersoq naapertorlugu inger-
lanneqassaaq. Nuummi mit-
tarfissualiornissaq Nuummi
kommunalbestyrelsi suleqati-
galugu misissorneqassaaq,
mittarfiliassanullu allanut
akimmisaarutaanngitsumik
ingerlanneqarsinnaanera qu-
lakkeemeqarsinnaappat pivi-
usunngortinniameqassalluni.
12. Avatangiisit
pisuussutinillu
uumassusilinnik atuineq
Illuatungeriit pingaarnertut
anguniagaraat Nunatsinni
pinngortitap immikkuullaris-
susiata qulakkeerneqarnis-
saa, pisuussutinillu uumassu-
silinnik piujuaannartitsinis-
saq siunertaraluguatuiso-
qamissaa.
Pinngortitaq pisuussutillu
uumassusillit illersomeqarlu-
tillu piujuaannartinneqassap-
put, kinguaariinnut tulliuttu-
nut iluaqutaanerat nuannaa-
rutaanerallu ullum ikkorn i t
annikinnerulersikkumanagu.
Taamaattumik naalakkersui-
2
Si sooqatigut angumarpaat ma-
g tsisit pinngortitamik eqqissi-
2 simatitsinermut tunngassute-
g qartut tamakkiisumik naliliif-
| figineqaqqinnissaat, najuga-
qarfiit avataanni pinngortitap
atomeqamera pillugu piler-
saarusiortoqamissaa, kiisalu
Pinngortitaleriffiup annertu-
sameqamissaa, ilisimatusar-
nermut, pingortitamut tun-
ngassuteæqartumik siunner-
suisamerit kiisalu pisuussuti-
nik uumassusilinnik atuine-
rup annertusiartomerata ma-
litsigisaanik.
13. Aatsitassat
Nunatsinni aatsitassat ikum-
matissallu iluaqutiginiame-
qarsinnaasut misissoqqis-
saarneqarnerat nangittumik
pimoorullugu ingerlanneqass-
aaq, tamatumunnga tun-ngav-
iussaaq isumaqatigiissut 1.
januar 1998 atuutilersussaq.
Nunatsinni aatsitassarsior-
nermut pisuussutinullu uu-
massuseqanngitsunut tunnga-
tillugu anguniarneqarpoq
aatsitassat nunatsinni ilisi-
maneqartut pitsaanerpaamik
avammut ilisaritinnissaat.
Tamanna siunissami Nunatta
aningaasarsiomikkut tunnga-
vissaanut pingaartunut i-
laammat.
Isumaqatigiissutaavoq i-
maani nunamilu aatsitassar-
siomennik ingerlatsinerit ta-
matigut nunatta iluani nunar-
suarlu tamakkerlugu avatan-
giisit pillugit inatsisinut ma-
littarisassanullu naapertuut-
tumik ataqqinnittumillu
ingerlanneqartassasut.
14. Nukissiuutit
Nukissiuuteqamemii emgup
nukinga atorlugu illoqarfinni
nunaqarfinnilu piorsaanis-
samut periarfissat pitsaasut
illersorneqarsinnaasullu a-
torluameqamissaat ingerlaq-
qittumik sulissutigineqas-
saaq. Tamatumunnga ilan-
ngullugit seqemup anorillu
nukiisa atorluameqamissaat
ilaqutariinnit ataasiakkaanit,
suliffeqarfinnit il.il. aqqutissi-
uunneqassapput.
15. Takomariartitsineq
Takornariartitsineq pillugu
erseqqissarneqassaaq naa-
lakkersuisooqatigiit siunner-
figimmassuk, takomariartitsi-
nikkut aningaasarsiornerup
annertusarneqarnissaata a-
nguaniameqarnera nangeq-
qinneqassammat. Tarnatuma-
ni qitiusumik ingerlatsineq
kommunit takomariartitsinik-
kut suliniutaat peqatigalugit
ingerlanneqassasoq siunner-
figineqarluni.
Takomarianut kijfartuussi-
nermut sungiusaaneq, ilinni-
artitsineq pilersaarusiornerlu
ingerlateqqinneqassapput,
soorunami aamma nammi-
nersorlutik.