Tíminn - 06.11.1975, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
Fimmtudagur 6. nóvember 1975.
Fimmtudagur 6. nóvember 1975.
TÍMINN
9

WÉ WÉtií
1 Timanum 22. þ.m. birtist hér i
opnunni óvenju myndskreytt og
skrautleg grein eftir Hafstein
Þorvaldsson, formann U.M.F.Í.
þar sem hann m.a. ber sig illa
undan þeirri rangsleitni, er hann
telur U.M.F.t. og ungmenna-
féögin verða að sætta varðandi
skiptingu opinbers fjárstuðnings
til iþróttastarfsins i landinu.
Vissulega er formaður
U.M.F.Í. duglegur og áhuga-
samur i sinu starfi, það held ég að
allir viðurkenni. Hins vegar er
allt kapp bezt með forsjá, og
umfram allt verða menn að geta
byggtuppsitt eigið starf, án þess
að rifa niður fyrir öðrum. Það er
leikregla, sem allir verða virða.
FormaðurU.M.F.l. hnýturhins
vegar um þessi grundvallarat-
riði, og verður það út af fyrir sig
að teljast miður farið hjá aðila i
hans þýðingarmikla starfi fyrir
æskulýðinn og raunar þjóðina i
heild. Af þessum sökum er
nauðsynlegt að leiðrétta ýmis at-
riði i skrifum hans, og jafnframt
að upplýsa önnur ,,til þess að
alþingismenn og aðrir opinberir
aðilar fái raunverulega mynd af
stöðu U.M.F.l. innan iþrótta-
hreyfingarinnar”, svo notuð séu
formannsins eigin orð.

Sigurður Magnússou, skrifstofu-
stjóri ÍSÍ.
árum til ómetanlegs gagns fyrir
allt iþróttastarf i landinu. En
stundum er það svo, þegar eitt-
hvað tekst vel til, að þá vilja allir
Lilju kveðið hafa.
tþróttasamband Islands er æðsti
aðili um frjálsa iþrótta-starfsemi
áhugamanna i landinu. Og enn
fremur: öll opinber iþrótta-
keppni skalfara fram samkvæmt
reglum, er Í.S..I. setur. Þessi
ákvæöi taka af öll tvimæli og
bréytir þar engu þótt t.S.Í. hafi i
framkvæmd siðar meir falið
einstökum sérsamböndum ýmsa
þætti þessa máls i samræmi við
kröfur timans, enda eru sérsam-
böndin óvéfengjanlegur hluti af
Í.S.I., eru stofnuð af iþróttasam-
bandinu samkvæmt lögum þess
og skipulagslegri uppbyggingu.
Það gegna þvi furðu þau um-
mæli formanns Ú.M.F.Í., þegar
hann segir, að Í.S.I. geti á engan
hátt talizt samband islenzkra
ungmennafélaga. Hvað meinar
formaðurinn i raun og veru? Vill
hann draga úr hlutgengi iþrótta-
fólksins i ungmennafélögunum,
réttindum þess og skyldum,
þegar t.d. er um að ræða
meistaramót, bikarkeppnir og
önnur álika mót á vegum sér-
sambandanna?
Veit formaður U.M.F.Í. það
ekki eða vill hann ekki vita það,
að þegar um iþróttir er að ræða,
er skipulagslega séð aðeins um
að ræða eitt iþróttasamband i
landinu, svo sem að framan
greinir.
Almaiinaiþróttir eiga vaxandi fylgi að fagna og fleiri og fleiri gera sér grein fyrir þvðingu iþrótta og útivistar. Myndin er frá Bláskógaskokki
IISK.
iþróltir íyrir fallaða er nvr þátlur i starfsemi Iþróttahreyfingarinnar setn þarl' að leggja mikla rækt viö.
Myndin er frá I.eiðbeinendanámskeiði ÍSÍ i iþróttum fatlaðra.
með þeirri margþættu þjónustu-
starfsemi sem þaðan er rekin.
5. Til nauðsynlegra fundarhalda
og félagslegra samskipta, er
hljóta að fyltja samstarfi við hina
mörgu aðila innan lands og utan.
Enn fremur hefur Fram-
kvæmdasjóður I.S.Í. getað veitt
nokkurt fjármagn að láni til
uppbyggingar Vetrar-iþrótta-
miðstöðinni á Akureyri,
uppstningu skiðalyftna á Isafirði
og til byggingar iþróttaleikvangs
á Sauðárkróki, sem þurfti að
ljúka við fyrir landsmót U.M.F.I.
1972. Einnig hefur Framkvæmda-
sjóður veitt fé til uppbyggingar
Iþróttamiðstöðinni i Laugardal i
samstarfi við IBR og KSI, en 13
sérsambandanna af 15 hafa nú
sina eigin starfsaðstöðu i Laugar-
dalnum, auk l.S.t., l.B.R. og Get-
rauna.
Að lokum
Landsmenn þekkja allir meira
og minna það gifurlega starf sem
sérsamböndin og héraðssam-
böndin inna af hendi, hvert á sinu
sviði. 1 þeim efnum nægir ekki að
minna á neitt eitt landsmót öðr-
um fremur. tþróttastarfið er allt-
af i gangi á ótal mörgum vig-
stöðvum. íþróttamótin, keppnirn-
ar, gagnkvæmar heimsóknir, og
iþróttaiðkanir almennings, eru
samanlagt orðin einn fyrirferða-
mesti þátturinn i daglegú sam-
félagi utan hins daglega strits.
t.S.l. og sambandsaðilar þess
vinna jöfnum höndum að
framþróun og uppbyggingu allra
þessara þátta eins og getan
frekast leyfir og gera þeir engan
greinarmun, á hvort félögin eru
staðsett i sveit eða kaupstað.
samtök I landinu, iþróttasam-
band islands. Öll iþróttafélög og
öll ungmennafélög eru innan
t.S.Í. og njóta þar réttinda,
þjónustu og fyrirgreiðslu alger-
lega á jafnréttisgrundvelli, nema
hvað félögin i sveitum eru sett
skör ofar i styrkveitingum cins og
áður greinir.
öll viðleitni til að villa um fyrir
stjórnvöldum eða öðrum i þessu
efni er þvi i senn ósmekkleg og
ósanngjörn. Ungmennafélögin
hafa alltaf, eins og raunar kemur
fram i grein Hafsteins Þorvalds-
sonar, form. U.M.F.l. staðið ein-
hug að uppbyggingu l.S.l.,
héraðssambanda og sérsam-
banda og með þvi áréttað vilja
sinn á þvi, að t.S.l. færi með yfir-
stjórn iþróttamálanna.
Ekki skal það dregið i efa, að
U.M.F.Í. hafi fulla þörf fyrir
meira fjármagn til starfsemi
sinnar. Það verða forráðamenn
þess hins vegar að leysa, án þess
að öfundast yfir þvi sem aðrir
hafa fengið áorkað.
Og eins og sagði i upphafi þess-
arar greinar: Menn eiga að geta
byggt sig upp án þess að rifa
niður fyrir öðrum.
L'ngmcnnafélögin liai'a ávallt eins og öniiur iþróttafélög staðið einbuga
að uppbyggingu ÍSÍ og með þvi áréttað vilja sinn á einuin heildarsam-
lökum iþróttafólks. Myndirnar eru frá iþróttahátið ÍSÍ.
|§§j
' • ...
Allir vildu Lilju
kveðið hafa
Nú i dag, 63 árum eftir stofnun
t.S. I. virðist það af einhverjum
ástæðum angra formann
U.M.F.l, að þáttar Ungmenna-
félagsins við stofnun íþróttasam-
bandið sé að litlu getið. Sé þetta
þeim munverra, þarsem stofnun
t.S.l. sé fyrst og fremst verk
Ungmennafélags Islands. Manni
verður á að spyrja af þessu
tilefni: Hver hefur gert litið úr
þessu atriði?
Tildrögin að stofnun l.S. I.
liggja fyrir svart á hvitu. Ung-
mennafélag Islands átti sinn góða
þátt i þvi að stofna t.S.l. og undir-
strikar afstaða Ungmenna-
félagsins aðeins þá staðreynd, að
forystuaðilar sambandsins á
þeim tima, töldu nauðsyn á að
stofna sérstamtök, er ynnu
eingöngu að Iþróttamálum. En i
þessu efni koma auðvitað margir
fleiri viö sögu. Td. voru það 12
Iþróttafélög, sem stóðu að stofnun
I.S.t.,þar af 9 úr Reykjavik og 3 á
Akureyri. Hér skal ekki farið
nánar út i þennan .þátt, til þess
þyrfti of mikið rúm.
En siðari tima sagan skýrir sig
sjálf i bókum og margs kyns
heimildargögnum. A 63 ára tima-
bili hafa heildarsamtök iþrótta-
manna I landinu oröið það, sem
þau eru i dag. Þar eiga hlut að
máli iþróttafólk og forystumenn,
sem af ósérplægni og áhuga hafa
unnið að framgangi iþróttanna,
hvort sem félögin hafa nefnt sig
iþróttafélag, ungmennafélag,
glimufélag, sundfélag, skiða-
félag, eða eitthvað annað þvi um
likt. Iþróttaiðkanirnar sjálfar
hafa sem sé alla tið, fyrt og
siðast, verið aðaluppistaðan i
starfinu.
Maður skyldi þvi ætla, að allir
gætu fagnað þvi, að t.S.t. og sam-
bandsaðilum þess hefur vaxið
fiskur um hrygg á undanförnum
íþrottalögin frá 1940
Stofnun héraðssamtaka
A sama hátt virðist það þjóna
litlum tilgangi að vera að metast
um, hverjir eigi mestan þátt i
stofnun einstakra héraðssamtaka
i kaupstöðum eða sveitum. Vitað
er, að það var mikið og erfitt
verk fyrir 3-4 áratugum, sem
margir velviljaðir og framsýnir
menn stóðu að.
Samkvæmt iþróttalögunum er
það hlutverk Iþróttanefndar
Rikisins að annast um skiptingu
landsins i iþróttahéruð, og skal
það gert i samráði við l.S.t. og
U.M.F.l. — I reynd hefur það
orðið svo, eftir að iþróttahéruðin
voru mynduð, að tengsl U.M.F.t.
hafi orðið meiri við iþrotta-
héruðin I dreifbýlinu, og er það
ekki nema i fullu samræmi við
eöli málsins og allar aðstæður.
Ungmennafélögin hafa svo
margþætta starfsemi á sinni
könnu, aðra en iþróttir. Þeim
þáttum starfseminnar þarf að
sinna ekkert sfður en iþróttunum.
I mörgum byggðarlögum eru
ungmennafélögin, með sina
margþætta starfi fyrir utan
iþróttirnar, einn ötulasti og at-
hafnamesti aðilinn i þvi að halda
uppi alhliða menningarlifi, ekki
aðeins innan sinnar sveitar held-
ur einnig i samskiptum við aðrar
sveitir og önnur byggðarlög.
Þetta félagslega starf þarf að
leggja rækt við og hlúa að á allan
hátt. Þar hefur u.M.F.I. ærið verk
að vinna.
Þetta breytir hins vegar engu
um það, að þegar um iþróttir og
iþróttastarfsemi er að ræða, lúta
allir aðilar sömu reglum og
tilheyra einum heildarsamtök-
um, hvort sem þeir eru staðsettir
i þéttbýli eða strjálbýli. Þvi, eins
og segir i tþróttalögum frá 1940:
Enda þótt öll ungmennafélögin
séu aðilar að Í.S.l. hefur iþrótta-
sambandið aldrei haft minnstu
tilhneigingu til að blanda sér inn i
eða hafa afskipti af þeim þáttum i
starfi ungmennafélaganna, sem
eru utan iþróttastarfsins.
En l.S.l. ber lika jafnmikil
skylda til aö standa fast a þeim
rétti iþróttafólksins i landinu að
ekki verði starfandi fleiri en ein
heildarsamtök iþróttaiðkenda.
Dæmi um hið gagnstæða þekkjum
við frá öðrum löndum með allri
þeirri ringulreið sem þvi fylgir.
Iþróttasamband Islands, sér-
samböndin 15 innan þess, héraðs-
samböndin 27 og um 50 sérráð,
eru allt stofnanir, sem Iþrótta-
hreyfingin sjálf hefur komið á fót
og mótað i timanna rás til
eflingar alhliða iþróttastarfi. Það
þjónar þvi i senn hagsmunum
iþróttahreyfingarinnar og hags-
munum einstakra iþrótta-
iðkenda, að ekki sé verið að riðla
þeirri uppbyggingu, sem tekið
hefur áratugi að byggja upp.
Fjárstuðningur
opinberra aðila
Alþingi veitir fé til stuðnings
hinni frjálsu iþróttastarfsemi.
Þvi miður er sú fjárveiting
miklu minni en þyrfti að vera og
íþróttahreyfingin ætti skilið að
njóta. Fjárstuðningur rikisins
samanstendur einkum af tvennu:
1. Fjárveitingu sem ákveðin er
við afgreiðslu fjárlaga hvert
ár.
2. Tekjum af sölu vindlinga, er
I.S.I. hefur notið að hálfu móti
Slysavarnarfélagi Islands
siðan árið 1964.
I grein sinni býsnast formaður
U.M.F.Í. mjög yfir þeim tekjum,

JK

T- ■
IfSiPi
íþrúttamiðstöðin I Laugardal er samastaður ÍSÍ og sérsambandanna, auk ÍBR og Getrauna. Sérsam-
böndin eru eins og ÍSÍ stofnuð með aðild iþróttahreyfingarinnar um land allt og i sinu margþætta
uppbyggingarstarfi vinna þau jöfnum liöndum fyrir landið i heild, hvort sem félögin nefnast ungmenna-
cða iþróttafélög.
Efst — Irá Hliðarfjalli við Akureyri. í miðið — fimleikasýning á Lands-
móli UMFI á Sauðárkróki.
Neðst: — frá Setjalandsdal við isafjörð. Framkvæmdasjóður iSl neiur
cftir þvi sein fjárliagur liefur leyft, stutt uppbyggingu iþróttamann-
virkja viðs vegar uin land.
sem I.S.I. hafi af vindlingasölu,
og gengur meir að segja svo langt
að láta að þvi liggja, að þessir
fjármunir séu fengnir á röngum
forsendum, og að þeim sé ekki
ráðstafað eins og til hafi verið
ætlazt. Hvort þessi ummæli for-
mannsins stafa af vanþekkingu,
fljótfærni eða einhverjum annar-
legum sjónarmiðum, skal ekkert
fullyrt um.
Hins vegar skal hér vikið
nokkru nánar að þvi, hvernig
fjármunum rikisins er varið til
eflingar iþróttastarfinu viðsvegar
um landið.
Hlutur íþrótta-
nefndar rikisins
Af þvi fjármagni, sem iþrótta-
nefnd rikisins fær til ráðstöfunar
á fjárlögum Alþingis, ver hún
ákveðinni upphæð til styrktar
iþróttakennslu. Þessi upphæð
nam á s.l. ári 3.0 millj. króna en
kennslukostn. sem verið var
að styrkja ham hins vega 73.3
millj. króna. tþróttanefndin er
skipuð einum fulltrúa frá l.S.t.
einum frá U.M.F.I. og oddamanni
skipuðum af Menntamála-
ráðherra.
Úthlutun sina byggir nefndin á
úrvinnslu kennsluskýrslna, sem
iþrótta- og ungmennafélögin i
landinu gefa árlega um starfsemi
sina, svo sem iðkendafjölda,
kennslukostnað, sjálfboðakennslu
o.m.fl. Þarf iþróttanefndin i sum-
um tilvikum að meta ýmsa
kostnaðarliði. Í.S.I. hefur s.l. 17
ár eöa frá þvi 1958, viöurkennt
margvislega erfiðleika iþrótta-
starfseminnar i strálbýlinu, og
þess vegna samþykkt, að iþrótta-
nefndin styrkti féiögin til að
sveita meir en félögin i
kaupstöðum.
Reynt hefur þvi verið að iáta
fjárstuðninginn til aðila i sveitum
nema 75% á keypta kennslu og
37.5% á sjálfboðakennslu. Sam-
bærilegar tölur i kaupstöðum
hafa hins vegar verið 50% og
25%. Rétt er þó að undirstrika að
tþróttanefndin hefur hvergi nærri
haft til ráðstöfunar það f jármagn,
sem nægði til að greiða að
krónutölu það það sem bæri að
gera skv. þessari skiptingu. Tii
þess hefði nefndin þurft að hafa á
s.l. ári 17.2 millj. króna til
ráðstöfunar i stað 3.0millj. króna.
En skiptingarhlutfallið sem slikt
hefur hins vegar verið látið gilda
og hafa þvi félög I sveitum notið
50% hærri f járstuðnings en félög i
kaupstöðum. Það verður þvi ekki
annað sagt en I.S.I. taki fyllsta
tillit til þeirra erfiðleika, sem
iþróttastarfsemin út um hinar
dreifðu byggðir hefur við að
glima, umfram það sem gerist i
þéttbýli.
Hlutur Í.S.Í.
Að þvi leyti sem I.S.I. hefur af
eigin fé getað veitt fjármagn til
styrktar kennslukostnaði iþrótta
og ungmennafélaganna, hefur
verið fylgt sömu reglu og að
framan greinir varðandi iþrótta-
nefnd rikisins.
Fjármagn það sem t.S.t. hefur
til að veita i kennslu- og út-
breiðslustyrki, til uppbyggingar
iþrottaaðstöðu o.þ.h. byggist á
framlagi Alþingis hverju sinni,
tekjum af sölu vindlinga og Get-
raunastarfsemi, en fyrir
tilstuðlan I.S.Í. var U.M.F.Í.
gefinn kostur á að gerast
rekstraraðili að Getraunastarf-
seminni. Fjárveitingar l.S.I. til
uppbyggingar alhliða iþrótta-
starfsemi, eru i stórum dráttum
til þessara verkefna:
1. I kennslu- og útbreiðslustyrki
til 27 héraðssambanda með u.þ.b.
250 félögum og til 15 sérsam-
banda.
2. Til uppbyggingar og reksturs
Iþróttamiðstöðvar t.S.I. að
Laugarvatni yfir sumarmán-
uðina.
3. Til fræðslumála með starf-
rækslu Grunnskóla I.S.I. og nám-
skeiðum svo og útgáfu leik-
reglna i hinum ýmsu iþrótta-
greinum.
4. Til reksturs eigin skrifstofu
Ummælum formanns U.M.F.I.,
um að LS.t. geti á engan hátt
talizt samtök ungmenna-
félaganna, verður þvi algerlega
að visa á bug. Þegar um iþróttir
er að ræða, eru aðeins ein hcildar-
Til upplýsinga fylgir hér tafla yfir þýðingarmikil atriði varðandi fjárstuðning til iþróttastarfsins og cru upplýingar þessar skv. skýrslu iþróttafulltrúa rikisins. er hann semur að aflokinni úrvinnslu
kennsluskýrslna ár hvert. 1
ll llcildar keniislukostnaður 1968 1969 19711 1971 1972
iþrótta- og ungm. félaga að meðtöldum iþróttalegum þús. kr. þús. kr. þús. kr. þús. kr. þús. kr. þlis. kr.
samskiptuin 1972og’73 2) Þörf styrkveitinga 17.236.6 22.008.7 26.352.5 41.649.8 69.428.5 95.885.4
i.s.i. 2.083.1 2.327.9 3.192.0 4.778.9 5.803.0 7.353.9
U.M.F.Í. 637.4 749.5 899.7 1.394.6 1.571.5 2.136.2
3) Veittur styrkur
i.s.i. 732.4 713.0 722.0 1.394.0 1.635.0 2.250.0
U.M.F.Í. 192.6 202.0 203.0 406.0 365.0 750.0
Ath.: Rekstur sérsambanda Í.S.Í. ei hér aö mjög litlu leyti inni i mvndinni en til fróðleiks má geta
þess, að reksturskostnaður þeirra nam á árinu 1974 læplega 50 inilljónum króna.