Tíminn - 07.11.1975, Blaðsíða 11

Föstudagur 7. nóvember 1975.
TÍMINN
11
Bærinn Paimpol á Bretónaskaga — þaðan voru margar af frönsku skútunum, sem fiskuöu hér við land.
-
Karl Sigurðsson:
PER
ESPERANTO
-
Aðalstöðvar alþjóðasam-
bands esperantista, U.E.A. eru i
Hollandi. Þar á sambandið sitt
eigið húsnæði, og þar er meðal
annars árbókin gefin út. í ár-
bókinni eru ýmsar upplýsingar
um starfsemina, og þar er listi
yfir 3463 fulltrúa i 65 þjóðlönd-
um. Flestir eru fulltrúarnir i
Frakklandi, þar eru þeir 341,
næst koma Bandarikin með 282
fulltrúa. Hlutverk fulltrúa þess-
ara er að veita upplýsingar um
eitthvert ákveðið efni, er þeir
hafa sjálfir valið og eru þeir
ekki skyldir til að svara öðru en
þvi er þetta efni varðar. Efni
það, er fulltrúarnir veita
upplýsingar um, verða þeir að
þekkja sæmilega vel, til dæmis
blaðamaður veitir upplýsingar
um blaðamensku, eða blöð, lög-
fræðingur um lögfræðilegt efni,
kennari um kennslustörf, eða
það sem kennslu eða skóla
varðar, og bókavörður um
bókasöfn. Fulltrúastarfið er
ólaunað og upplýsingar þarf
ekki að greiða, en senda skal sá,
er upplýsinga óskar, alþjóða-
svarfrimerki, svo sá er
upplýsingar veitir, geti sent
svarið sér að kostnaðarlausu.
Einnig verður upplýsinga-
beiðandinn að senda með bréfi
sinu félagsmerki • til sönnunar
þvi, að hann sé skuldlaus félagi i
U.E.A. Ef upplýsingar vantar
um eitthvað á stað, þar sem
fulltrúi frá U.E.A. er ekki, má
reyna að skrifa til bréfaskipta-
þjónustu U.E.A. þvi á skrá hjá
henni geta verið menn á
viðkomandi svæði. Og þannig
var það, að þegar ég, i gegnum
bréfaþjónustu U.E.A. óskaði
eftir pennavini i Paimpol,
komst ég i samband við Guillou
Sylvestre.
Paimpol er bær á Bretóna-
skaga. Þaðan munu mjög mörg
af þeim frönsku fiskiskipum,
sem hér stunduðu veiðar, hafa
komið. Mér lék forvitni á að vita
hvort Paimpolbúar myndu enn
eftir fyrri viðskiptum sinum við
islendinga, og skrifaði þvi
nokkrar frásagnir er ég hafði
undir höndum, þar á meðal að i
alþingisbók 1720-1730 væri getið
um franskt skip, sem strandað
hefði hér við land. Svarbréf G.
Sylvestre fer hér á eftir og
skýrir sig sjálft. í öðru bréfi til
min sgir G. Sylvestre, að fyrstu
siglingar milli Paimpol og Is-
landsins séu eldri en frá 1720.
Það sé sögulega sannað. Á korti
frá Abdejo de Beauport
(Klaustrinu i Beauport) i
Kérely við Paimpol, frá árinu
1514 er minnzt á að sjómenn frá
Paimpol og Bréhal veiði þorsk
við tsland.
Guillou Sylvestre
Le Gavel Kerety
22500 Paimpol
Paimpol la23 an 3. ’7E
Kæriesperantisti
Með skilum fékk ég bréf þitt
frá 1.3. 75. Ég er dálitið seinn að
svara,þvibréfþitt var mjög at-
hyglisvert fyrir Paimpolbúa.
Ég þýddi það á frönsku fyrir
vikublaðið i Paimpol, og þar
birtist það i siðustu viku.
Upplýsingum mun ég safna
hjá gömlum mönnum, sem
fiskuðu við ísland, eða hjá fólki,
sem hlustaði áfrásagnir þeirra.
1 stuttu máli vekja áhuga fólks á
þessum þætti i sögu Paimpol.
Sennilega gæti efni þetta lað-
að unglingana, og hugsanlega
gætu þeir undirbúið einskonar
sýningu með frásögnum,
myndum og hlutum. Ég bý þá
undir að aðstoða við að þýða
þann hluta, sem sendur yrði til
íslands. Málið hefði meira gildi,
ef þú á sama hátt hefðir sam-
band við skóla á Islandi, er vildi
hafa bréfaskipti og skiptast á
upplýsingum við skólann i
Paimpol. Þú yröir þýöandinn 1
Reykjavik, en ég i Paimpol.
Þetta yrði raunhæf notkun á
-eperanto, og myndi ef til vill
laða fólk til að læra málið. í
Paimpol muna menn ennþá vel
eftir timabili Islandsveiðanna,
þótt hinir fyrri fiskimenn séu af
skiljanlegum ástæöum flestir
dánir, en fólk hefur heyrt um
þessa tima, og margs er að
minnast.
Strato de Islandais = Gata Is-
landsfaranna, er örnefni i
Paimpol. Kruco de la vidvinoj
= ekknakrossinn. Á hæð við
Paimpol stóðu konur þær, sem
menn sina áttu á skipum, sem ó-
komin voru frá íslandi, og
horfðu til hafs, hvort ekki sæist
segl við hafsbrún. Þar var
ekknakrossinn reistur. 1 kirkju-
garði i nánd við Paimpol er
múr, des disparus = veggur
hinna horfnu, þeirra sem dóu
við ísland, það er langur listi
yfir skip og menn, sem hurfu við
tsland. Þú hefur eflaust heyrt
um rannsóknarskipið „Pour-
qui pas”, sem fórst skammt
frá Reykjavik. Stór hluti skip-
verja voru Bretónar og af svæð-
inu við Paimpol. Skipstjórinn Le
Conial, og sennilega Conidec, sá
eini sem komst af, var frá
Paimpol.
I mörgum fjölskyldum voru
sjómenn, sem stunduðu veiðar á
íslandsmiðum. Franski rithöf-
undurinn Pierre Loti samdi
skáldsögur, er lýstu lifi þeirra.
Ein þeirra er ,,Á tslandsmið-
um”.
Til er einnig alþekkt kvæði,
sem heitir „Stúlkan frá Paim-
pol”. Efni þess er, að stúlka
hugsar til unnusta sina, fiski-
manns við tsland.
Eftir að greinin birtist, var
hringt til min. Sá sem hringdi
var maður að nafni Ives Leroux,
sem býr skammt frá mér og ég
eitt sinn var kunnugur. Leroux
var sem barn með föður sinum á
skipi við tsland. Skipið hét
Aurora. 20. febrúar 1912 strand-
aði það við suðausturströnd ts-
lands. Skipverjar, 28 að tölu,
björguðust allir. Hrærður sagði
hann mér frá þessum atburðum
i lifi sinu og hjálpsemi íslend-
inga, sem meðal annars sváfu i
heyi, svo þeir gætu léö strand-
mönnum rúm sin. Hann sagði
mér frá lest 70 hesta og ferð til
Reykjavikur, sem tók 3 vikur.
Norskt flutningaskip flutti
strandmennina til Bretlands, og
þaðan komust þeir til Frakk-
lands. A skipinu voru meira en
100 strandmenn, aðbúnaður
þeirra i lest hins norska skips
var afar slæmur, og hitinn var
-r 10. Þegar til Bretlands kom,
urðu þeir að sofa i göngum
hótelanna. Um þetta leyti fórst
stórskipið Titanic. Björgun
Auroru og flutningi á strand-
mönnum til Reykjavikur var
stjórnað af séra Jóhannesson,
sem dó fyrir nokkrum árum, en
dætur hans þrjár búa sennilega
enn á Ránargötu 14, i Reykja-
vik. Viltu vera svo vinsamlegur
að láta Filippu, Mattheu og
Guðrúnu vita, að frú Leroux er
veik og liggur i rúminu, henni
liður illa. Hr. Leroux er hress og
sér um heimilið. Bæði senda þau
hjartans kveðjur og þakkir til
systranna.
Matthea, sem um getur i bréf-
inu, býr enn á Ránargötu 14.
Hún sagðist muna eftir þvi, þeg-
ar fyrsti strandmaðurinn kom
heim að Sandfelli, þar sem faðir
hennar, Jón Jóhannesson, var
prestur. I Oræfum urðu strand-
mennirnir veðurtepptir i nokkra
daga, en héldu svo af stað til
Reykjavikur. Á Kirkjubæjar-
klaustri sameinuðust þeir
öðrum hópi strandmanna af
skipi, sem strandað hafði i nánd
við Skaftárós. Var sá hópur á-
lika fjölmennur, og skýrist þá
það sem Ives Leroux segir um
lest 70 hesta. Milli föður
Mattheu og strandmanna hélzt
bréfasamband, og eftir að hann
dó, hélzt samband á milii Leroux
fjölskyldunnar og dætra hans.
Með næsta bréfi G. Sylvestre
kom svo bréf frá Y. Leroux.
Pennavinur minn þýddi það af
frönsku og á esperanto, en ég af
esperanto á islenzku. Þar lýsir
Leroux viðtökum sem hann fékk
á bæ á leið sinni til Reykjavikur.
Hann nefnir bæinn Dyrhólaey,
og getur vel verið að þar sé um
Dyrhóla að ræða. Þó er það ekki
öruggt. Dyrhólaey er mjög vel
þekkt kennileiti af öllum sjófar-
endum, og um annan bæ getur
verið að ræöa i nánd við Dyr-
hólaey.
Þýðing min á bréfi Leroux fer
hér á eftir:
Yves Leroux,
Kérety Paimpol
Herra minn.
Ég vil láta fjölskylduna i Dyr-
hólaey vita, að ég hef ekki
gleymt hinum þægilegu og
hjartanlegu móttökum, sem ég
fékk, er ég fór þar hjá vegna
strands Auroru 1912. Húsmóðir-
in og dóttir hennar komu til
ferðamannahópsins og buðu
mér heima. Þar semég var ekki
nægilega vel og hlýlega klædd-
ur, gáfu þær mér jakka og
vettlinga til skjóls fyrir kuldan-
um. Hjá þessari fjölskyldu
drakk ég minn fyrsta bolla af
mjólkursúkkulaði. Ef ég man
rétt, þá var sonurinn á heim-
ilinu einn af fylgdarmönnunum
tilReykjavikur. Ég man enn vel
þessa atburði á íslandi, þótt lið-
in séu 63 ár siðan þeir gerðust.
Svo þakka ég enn á ný gest-
risni og hjartagæzku íslend-
inga.
Yves Leroux, á þeim
tima nýliði á segl-
skipinu Aurora frá Paimpol
sem strandaði i febrúar
1912 á Suðaustur-
strönd Islands.
Ef einhver af þeim, sem
Leroux minnist á i bréfi sinu, er
enn á lifi, og les þessa orösend-
ingu hans, væri mér þökk i þvi
að viðkomandi hefði samband
við mig.
Karl Sigurðsson
Kleppsvegi 120, Rvik.
Ekknakrossinn stendur á nesi úti. Þangað gengu konur frönsku fiskimannanna tii þess að huga að þvl,
hvort þær sæju segl við hafsbrún, er þær tók að lengja eftir skútunum af islandsmiöum. Sumar þeirra
sáu aldrei segiin, sem þær þráðu.