Tíminn - 24.02.1976, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 24. febrúar 1976
TÍMINN
9
Þegar Búnaöarþing hefst að
þessusinni er atvinnulifið vfðast
hvar á landinu lamað og þúsundir
manna biða þess, að samningar
takist fljótlega. Margir bændur,
verða að hella niður mjólk og
horfa á sitt daglega starf renna út
i sandinn — verða til einskis.
Bændur búa við það verðlagskerfi
að yfirnefnd úrskurðar deiluatriöi
ef ekki takast samningar.
Þjóð sem berst I bökkum fjár-
hagslega og gjaldeyrislega, miss-
ir milljarði af gjaldeyri, þar sem
bátar eru bundnir við bryggju á
meðan loðnan fer framhjá án
þess að verða vör við veiðimenn.
A sama tima eru tugir erlendra
fiskiskipa á veiðum I landhelgi.
Skdlum og skrifstofum verður að
loka, þvi þar má enginn sópa gólf
né þurrka ryk. Það er ti'mabært
að hugleiða aðrar leiðir til lausn-
ar I þessum málum, sem valda
ekki jafn mikil röskun og eyði-
leggingu, og nú mun vera og oft
hefur orðiðundir kringumstæðum
sem þessum.
Sóun verðmæta er engum til
sóma. Hér á landi er margt ógert
og við stöndum einnig i styrjöld
við stórveldi um réttindin á hafi
úti, vart getum við unnið það
strlð, nema að sliðra vopnin inn-
byrðis...
Við lifum i landi eldfjalla og isa.
Ennþá hafa jarðhræringar hér á
landi orðið það miklar, að fólk
hefur flúið heimili sin og ibúðar-
hús og önnur mannvirki hafa
skemmzt og jörðin er I sárum.
Þannig er það á jarðskjálfta-
svæðum norðanlands. Við höfum
lært það Islendingar að taka á
móti náttúruhamförum meö ró og
samstilltum vilja til að leysa þau
vandamál, sem þeim fylgja. Það
sýnir, að við getum ýmislegt, 1
þegar vilji er fyrir hendi.
Visindin visa veginn
Það sem einkum gefur landi
okkar gildi til landbúnaðar er
frjósöm moldin og kjarnmikil
grös. Engum er þetta betur ljóst
en bændastéttinni, þvi að grasið
ræður mestu um afkomumögu-
leika I landbúnaði. Það hefur sýnt
sigá liönum áratugum og öldum,
að gróður hefur brugðizt, túnin
kalið og beitilönd verið gróður-
snauð.
Þótt gull hefði veriö I boði, var
hvorki hægt að fá gras né hey. —
Rannsóknarstofnun landbúnað-
arins hefur margar tilraunir i
gangi, þar sem rannsakaöar eru
fóðurjurtir, áburðartegundir og
magn áburðar o.fl. Vafalaust
stöndum við betur að vigi nú
gagnvart tiðarfari, kulda og kali
en áður, þekkingin er meiri og ef
vel er búið, þá er hægt að fleyta
séráfram þótt illa ári. — Visindin
visa okkur veginn. Hitt er sem
betur fer miklu tiðara að við get-
um oftast vaðið i grasi og þaö
hvarflar þá ekki að okkur að
hugsa til annars.
Frjósöm mold er mikils virði,
en það sýnir sig, að jafnvel gróð-
ursnauðir sandar eins og i Rang-
árvallasýslu, Austur-Skaftafells-
sýslu og viðar, eru að verða grasi
grónir, þegar um þá er hugsað og
i þá sáð. Graskögglaframleiðsla á
svörtum sandi hefur heppnazt
mjög vel og sparar okkur með
hverju ári er liður erlent fóður og
gjaldeyri.
Vaxandi möguieikar
i fóðurframleiðslunni
Fóðurframleiðsla þessi á ekki
ýkja mörg ár að baki, en hefur þó
sannað gildi sitt, og það er mál
manna að bæta megi fóöur þetta
með iblöndun m .a. af fitu og fiski.
Hafa ber það hugfast, að heyin
— taðan,verður alltaf að vera það
fóðrið, sem mest er notað og bú-
skapur byggist jafnan á. í seinni
tið bendir ýmislegt til þess, að
möguleikar séu á þvi með hjálp
tækni, að ná góðum heyjum i vot-
viðratið. Þetta eru einstaka
bændur alltaf að sanna og gerðu
það margir sl. sumar, þar sem
þeim tókst með góðri súgþurrkun
aö fá heyin græn og góð þrátt fyr-
ir mikla óþurrka.
Tiðarfarið siðast liðið sumar
var mjög breytilegt frá einum
stað til annars. Það var sólrikt og
þurrviðrasamt norðan- og aust-
anlands, en á Suður- og Vestur-
landi voru rigningar miklar og ó-
þurrkar. Þó mun það vera svo, að
hey eru viðasthvar nægjanleg að
magni til, en mjög misjöfn að
gæðum. Kjarnfóðurgjöf verður
þvi mikil, þar sem bæta verður
upp það sem vantar á heygæðin.
;
Asgeir Bjarnason, formaður Búnaðarfélags tslands flytur ræðu á Búnaðarþingi
Timamynd: GE
Landbúnaðurinn á
í vök að verjast
Ræða Asgeirs Bjarnasonar forseta Búnaðarfélags íslands við
setningu Búnaðarþings í gær
Yfirgripsmiklar
beitarrannsóknir
Mikið er rætt urrf landnýtingu,
ofbeit og mengun. Þessi orð nota
margir og meina þó ekki alltaf
það sama, þvi að mat manna er
misjafnt á gögnum og gæöum
landsins.
A s.l. ári hófst hér á landi yfir-
gripsmikil rannsókn á beitarþoli
lands og verður fróðlegt að vita,
hver niðurstaðan verður i þeim
efnum. Margir menn telja sig
fróða á þéssu sviði.
Reynslan hefur sitt að segja, en
eigi að siður er þörf á þvi, að
komast að niðurstöðu, sem leiðir
hið rétta i ljós. Ræktunin og gróö-
urlendið eru undirstaða landbún-
aðar. Þvi verðum við að gæta
þess að nýta landið aldrei meira
ensvo, að nægur gróður haldist til
frambúðar. Við höfum vafalaust
dæmi þess frá landbúnaði, að
stunduð sé rányrkja, en það gefur
engumbrauð til lengdarfrekar en
rányrkja á fiskimiðunum, sem nú
er stórt vandamál, og erfitt verð-
ur að leysa.
Markmið okkar i landbúnaði á
að vera það að rækta landið, nýta
það á réttan hátt, og tryggja nóg
af innlendu fóðri og fullnægja
þörfum þjóðarinnar með búvör-
ur. Þótt af og til verði að selja
eitthvað af framleiðslunni úr
landi, þá skaðar það ekki, þar
sem gjaldeyri vantar alltaf. Það
er rætt um offramleiðslu i land-
búnaði og þvi haldið fram, að
hann sé dragbitur á hagvöxt þjóö-
arinnar og sumir telja það réttast
að leggja hann niður og flytja inn
frá öðrum löndum þær búvörur,
sem þjóðin þarfnast. — Ekki
mundi það drýgja gjaldeyri is-
lenzku þjóðarinnar, þaöan af sið-
ur gæti það tryggt öryggi fyrir ó-
dýrum búvörum erlendis frá, en
myndi hins vegar hafa I för með
sér mikla röskun á verðmætum
og lifsafkomu fjölda fólks. Þá
væri llka sterkum stoðum kippt
undan fjárhagslegu öryggi og
þjóðlegri menningu landsmanna.
Það býr eitthvað sérstakt að
bakihjá þeim mönnum, sem vilja
leggja landbúnað niður eða veikja
stöðu hans i þjóðfélaginu. Orð og
andmæli, duga að þvi er virðist
skammt i þessum efnum. Bænda-
stéttin þarf að hugleiða þessi mál
og gera sér ljóst, við hverja er aö
fástá þessu sviði, og haga gjörð-
um sinum samkvæmt þvi.
Landbúnaðurinn
byggir upp
verðmætan iðnað
Heildarverðmæti landbúnaðar-
framleiðslunnar til bænda er sem
næst 17 milljarðar króna á þvi
verðlagi sem grundvallar-búið
byggist á. Hér er þvi um veiga-
mikinn þátt að ræða i atvinnulif-
inu og kjarnmikla og holla fæðu
sem gerir alltaf nokkru betur en
duga fyrir landsmenn. Útflutn-
ingur á landbúnaðarvörum hefur
lengi veriö nokkur og það sýnir
sig æ betur með hverju ári sem
liður að landbúnaðurinn byggir
upp verðmætan iðnað, sem einnig
eykur árlega gjaldeyristekjur
þjóðarinnar. Siðast liðið ár voru
útfluttar iönaðarvörur frá land-
búnaðií
millj.kr.
Loöskinn 11.3
Loð sút uð sk inn 652.5
663.8
Ullarlopiogband 370.4
Ullarteppi 171.2
Prjónavörurúrull 819.9
2.025.3
Auk þess voru útfluttar afuröir af
sauðfél
Kjöt millj.kr. 589.1
Innmatur 47.0
Ullóunnin 59.6
Gærur 296.6
992.3 Útfluttar Nautgripaafurðir:
Kjöt millj.kr. 10.1
Mjólkurafurðir 197.5
Húðir 39.0
246.6
Refa og minkaskinn:
36.6 millj. kr.
Hross
53.8 millj. kr.
Ýmislegt
44.0 millj. kr.
Lax, silungur, áll, selveiöi, æðar-
dúnn o.fl.
105.9 millj. kr.
Alls námu útfluttar landbúnað-
arvörur
Óunnar kr. 1479,2
unnar —2025.3
millj. kr. 3.504.5
Til samanbuöar má geta þess,
að s.l. ár var flutt út
kisilgúrfyrir 570.0 m.kr.
ál og álmelmi fyrir 5.046.0 m.kr.
Ef grannt er
skoðað kemur
margt i ljós
Þegar litið er á verðmæti þess,
sem flutt er úr landi frá landbún-
aði, þá kemur margt i ljós, sem
vert er að benda á. Það er talin
þjóðinni brýn nauðsyn að hefja að
nýju minkaeldi i landinu fyrir
nokkrum árum, og var miklu
meira gert fyrir þessa fram-
leiöslugrein af hálfu þess opin-
bera en nokkra aðra, þvi pelsarn-
ir áttu að vera svo verðmætir er-
lendis. Það hefur oltið á ýmsu
hjá þessari búgrein siðan hún
hófst að nýju og hvorki hefur hún
orðið öllum þeim er að henni
standa til sóma, né heldur einn
bjargvættur i gjaldeyrismálum.
Útflutningur á hrossum skilaði 17
millj. kr. meiru i gjaldeyri á s.l.
ári en minkapelsar, en hestar eru
að mestu leyti aldir á innlendu
fóðri.
Lax og silungur á nú vaxandi
vinsældum að fagna erlendis,
einkum i Frakklandi, og vonandi
verður svo framvegis. Miklir
möguleikar eru á þvi, að fiskirækt
i ám, vötnum og fjörðum veröi
þjóðinni ennþá verðmætari út-
flutningsvara i framtiðinni en
verið hefur. Þess vegna verður að
fylgjast vel með þessum málum.
Stórauka má
iðnaðinn
Það er lika mjög ánægjulegt, að
iðnaðarvörur úr ull og gærum
skuli vera orðnar eftirsóttar er-
lendis, og allar horfur eru á þvi,
að mögulegt verði að stórauka
þennan iönað, þar sem aö mark-
aðshorfur eru mjög góðar. Tals-
vert er flutt út af ull og gærum,
sem hægt er að vinna úr innan-
lands. Sláturhúsin hafa batnað
hin siðari ár og aðstaða öll er þar
nú mun betri en áður, og gæði
vörunnar þvi meiri. Bæði kjöt og
gærur fullnægja lang oftast þeim
kröfum, sem kaupandinn gerir,
en það er eitt höfuðmarkmið i
allri framleiðslu að kaupandinn,
neytandinn, sé ánægður. Þá má
lika benda á það, að fjárhús eru
viöast hvar miklu betri en áður og
fleira fé vetrarrúiö með hverju
ári sem liður, en það gefur verð-
mætari ull. Auk þess fer verð á ull
hækkandi og miðast við gæöi.
Hérer um stórmál að ræða, þar
sem allar horfur eru á, að átt-
falda megi útflutningsverðmæti
iðnaðarvara úr ull og gærum.
Velta sauma- og prjónastofa,
sem framleiða til útflutnings, var
á siðast liðnu ári 400-450 millj.
króna, sem jafngildir verömæti
þriggja velbúinna skuttogara. Að
framleiðslu þessari unnu 130
manns. Þar við bætist stærri iðn-
aður hjá Iðnaðardeild SÍS og Ala-
fossi. Ég þakka þeim er hafa haft
opin augun fyrir þessum fram-
leiðslugreinum og hafa gert sitt
itrasta tilþess að byggja iðnaðinn
upp innanlands og skapa mark-
aðsaöstöðu fyrir hann erlendis.
Það er enginn efi á þvi, að við ís-
lendingar eigum þó enn eftir að
læra mikið á sviði vinnslu og iðn-
aðar, til þess að geta fengið við-
unandi verð erlendis fyrir sumar
þær vörur, sem við þurfum að
selja úr landi, hvort heldur eru
matvæli, kjöt og fiskur eða iðnað-
arvörur, sem þó að mestu eru
byggðar á fslenzku hráefni.
Leiðbeiningaþjónustan
veigamikil hjá
Búnaðarfélaginu
Störf Búnaðarfélags tslands
eru margþætt, eins og ég hef
stundum áður drepið á. Leiðbein-
ingaþjónustan er eitt meginstarf-
ið. Nýlokið er ráðstefnu á vegum
Búnaðarfélags Islands og Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins.
Ráðstefnur eru orðnar fastur lið-
ur i starfi þessara tveggja stofn-
ana. Héraðsráðunautar og nem-
endur framhaldsdeildarinnar á
Hvanneyri sækja ráðstefnuna auk
margra annarra. Þarna var rætt
um rannsóknir og framleiðslu á
búvörum. Auk þess var rætt um
áaétlanagerð i landbúnaði. Eitt er
áætlun og annað er framkvæmd.
Landbúnaðurinn samanstendur
af þaö mörgum þáttum, að það er
ekki nóg að rannsaka einn þátt-
inn, nema gera sér glögga grein
fyrir hver áhrif það hefur á aðra
þætti mála. Starfandi er nefnd,
sem á að vinna að skipulagi áætl-
ana — tilgangi þeirra og mark-
miöi. A meðal bænda, einkum i
þeim sveitum og landshlutum,
þar sem byggöin er fámenn og
margar jarðir komnar I eyði,
hafa komið fram óskir um það að
gera áætlanir um framkvæmdir a
byggðum býlum og endurbygg-
ingu eyðijarða. Það er margt,
sem hefur áhrif á þessi mál, eins
og fram kom á ráðstefnunni og
það er margs að gæta.
Einn meginþátturinn, sem
stendur undir öllum framkvæmd-
Frh. á bls. 15