Tíminn - 14.03.1976, Page 10

10
TÍMINN
Sunnudagur 14. marz 1976
Gísíi Kristjánsson:
ENDUR
OG
GÆSIR
A BtJNAÐARÞlNGI voru til meö-
ferðar mál, sem snerta villigæsir
og fækkun þeirra, svo og hugsan-
lega ræktun gæsa og anda sem
búgreina aö einhverju marki.
Umræöur um þessi mál voru loft-
kenndar, svo ekki sé fastar aö
oröi kveðiö, og að verulegu leyti
út i hött.
Má telja vel viöeigandi að fram
komi hliöstæöa umrædds efnis
eins og atburöarööin gerist á
þessu sviöi hjá Norðmönnum, en
rannsóknir þessara mála hafa
fariö þar fram fyrir skömmu og
vel þess vert aö segja frá niður-
stööum þeirra I eftirfarandi.
—o—
1 ýmsum löndum, þar sem bú-
menning er að nokkru metin,
hefur alifuglaræktun i vaxandi
mæli beinzt aö þvf að framleiða
hænsnakjöt, nánar tiltekið kjúk-
lingakjöt, fremur en annað fugla-
kjöt, af þvi að til þeirrar fram-
leiðslu eyðist minnst fóður á
hverja einingu kjöts. 1 öðru lagi
hefur tæknivæðing þjóðanna haft
i för með sér minnkandi neyzlu
fitu i matvælum, jafnvel skapað
andúö á feitmeti, eðlilega vegna
þess að orkubrennsla til erfiðis
fer fram i vélum og i ört minnk-
andi mæli i liffærum fólksins.
Norðmenn höfðu áður fyrr —
eins og Norðurlandaþjóðir aðrar
— umtalsverða ræktun anda og
gæsa, sem minnkað hefur að
marki siðari árin. Til þess *að
komast að raun um forsendur
umræddrar hnignunar á þessu
sviði i Noregi og til að skoða ný
viðhorf ákvað landsráð alifugla-
ræktenda að skipa „ræktunar-
nefnd” i þágu þessara mála. Arið
1973 starfaði 5 manna nefnd við
athuganir á ræktun anda, gæsa og
kalkúna og i sambandi við hana
markaðsmálin i kringum kjöt-
framleiðslu þessara tegunda.
Skýrsla um niðurstöður rann-
sóknanna var gefin út siðastliðið
ár og er vel viðeigandi aö segja
frá nokkrum atriðum úr þeirri
skýrslu, þvi að telja má liklegt,
að ályktanir getum við dregið af
vissum atriðum til stuðnings mál-
stað þeim, sem hagrænn getur
hugsazt ef til hliðstæðrar ræktun-
ar kemur hér á landi.
Forsendur
í inngangi er gerð grein fyrir
þvi, að vist megi telja ýmsar for-
sendur fyrir andfuglaræktun i
Noregi, ekki bara viðunandi
heldur og hagrænar. Ýmiss konar
úrgangur og nýtist vel i andfugla-
fóðrunogsvo getur gras og afurð-
ir þess verið meiri hluti fóðursins
en gerist um aðra alifugla.
Ræktun anda, gæsa og kalkúna,
er næsta takmörkuð i Noregi og
litlar llkur til að notkun og nýting
þessara alifugla eflist að ráði né
njóti til þess opinbers stuðnings
fram yfir það, er nú gerist. Eigi
að sfður getur verið viðeigandi að
reka þessa ræktun á skipulegri
hátt en nú gerist, segir þar.
BRflun RAFTÆKI
Eldhúsprýði og heimilishjálp
KM-32 hrærivél
MP-32 með 400 w. mótor, MX-32
ávaxta- og 2 skálum, hnoðara Multi-
berjapressa. og þeytara. Mixari.
Kr. 18.105
Fjölbreytt úrval
aukatækja fáanlegt
fyrir KM-32 og MX-32.
Sími sölumanns og
viðgerðarþjónustu
1-87-85
Póstsendum
um allt land.
BRAUN-UMBOÐIÐ
RAFTÆKJAVERZLUN
ÍSLANDS HF
Símar 1-79-75/76
Ægisgötu 7 — Reykjavik
zi
Framíeiðslan
Nefndin komst að þeirri niður-
stöðu, aö af samanlögöu magni
fuglakjöts i Noregi árið 1973 , 8,01
millj. kg. samtals, nam gæsakjöt
70tonnum eða 0,87%, og andakjöt
21 tonni eða 0,26%. Hins vegar
nam kalkúnakjötsframleiöslan
339 tonnum eða 4,23% og hún fer
ört vaxandi. Af samanlögöu verð-
mæti allrar alifuglaframleiðslu i
Noregi umrætt ár, nam gæsakjöt-
ið 0,29% en andakjötið 0,06%, eða
með öðrum orðum hreinir smá-
munir, sem ekki er útlit fyrir að
eflist að ráði. Með tilliti til inn-
flutts magns af kjötvörum
kalkúna, gæsa og anda, er ekki
hægt að gera ráð fyrir að aukning
innlendrar framleiðslu þurfi að
nema meira en 20—25% til þess að
fullnægja neyzluþörf.
Þróun og öfugþróun i stofn-
stærðum gæsa, anda og kalkúna
um undanfarin 40 ár má lesa af
eftirfarandi tölum:
Endur..........................
Gæsir..........................
Kalkúnar.......................
í rannsóknum sinum komst
umrædd rannsóknarnefnd að
niðurstöðum um framleiðslu-
magn hinna nefndu tegunda
fuglakjöts svo sem linuritið sýnir.
Til samanburðar er viðeigandi að
geta þess. að framleiðsla kjöts af
holdakjúklingum i Noregi hefur á
sama tima aukizt úr svo sem 100
tonnum i 4.600 tonn. Það fer ekki
milli mála, að þar er hagfræðin
ráðandi og þar er framleiðslan
aukin með tilliti til eftirspurnar á
almennum markaði, með öðrum
orðum sagt: Þar ráða einnig
neyzluvenjur.
Fóðrið
Frá sjónarmiði Islendinga
getur komið til álita hvort í
þessu sambandi skal minnzt a
kalkúna, enda þótt gera megi ráð
fyrir, að kjöt þeirra sé eftirsótt-
ara en kjöt sundfuglanna. En við
ræktun þeirra er naumast um
notkun annars fóðurs að ræða en
kraftfóðurs. öðru máli gegnir um
andfuglana: endur og gæsir
Þeir geta að verulegu leyti lifað
af gróffóðri, þegar miðað er við
stofninn, en aðeins að litlu leyti
þegar um ræðir ungfugla til kjöt-
framleiðslu.
Þær fóðurtegundir, sem hæfa til
fóðrunar anda og gæsa, eru:
Gras og grænfóður, rótarávext-
ir, matarleifar og kraftfóður.
Hve mikinn hluta fóðursins má
nota af þvi, sem heima er aflað á
bújörð hvers bónda, er ýmsu háð,
en einkum hlutfallinu milli verð-
lags á kjötinu og fóðrinu. Stofn-
gæsirnar má fóðra að langmestu
leyti á grasi, votheyi og álika
fóðri, endurnar að meira leyti á
úrgangi frá heimilishaldi og fisk-
stöðvum, en unga til slátrunar að-
eins að nokkru á nefndum fóður-
tegundum, og eigi varan að vera
við hæfi neytenda mun nákvæm-
lega hið sama gilda hér og annars
staðar, fiskúrgang eða fóður með
fiskfeiti má ekki nota siðasta
mánuðinn fyrir slátrun, og ein-
mitt þann mánuð þarf að ala ung-
fuglana á kraftfóðri. Og það gildir
raunar bæði um endur og gæsir,
að vaxtarskeiðið verður þeim
mun lengra sem fóðúr þeirra er
gróffóðurblandaðra á fyrsta
vaxtarskeiði. Meta verður verð
fóðursins á uppeldisskeiðinu, en
uppeldi unga gæsa og anda að
mestu á kraftfóðri til að skapa
skilyrði til að þeim megi slátra
markaðshæfum 14—15 vikna
gömlum, en láti menn nægja að
ungarnir gangi sem grasbitir, til
svo sem 20 vikna aldurs, þá þarf
að ala þá á kraftfóðri svo að segja
einu saman siðasta mánuðinn, ef
kjöt þeirra á að verða góð mark-
aðsvara, og það skeið er dýrt.
Er þá miðað við stofna þeirra
anda og gæsa, sem langræktaðar
hafa verið, en ekki tegundir villi-
10.738 7.175 7.673 5.789 2.076
9.353 5.438 6.063 5.555 7.118
6.321 4.877 5,447 4.635 3,0.813
fugla, sem naumast eða ekki
kemur tii greina að rækta á hag-
kvæman hátt, fremur hér en ann-
ars staðar.
Við tilraunir og athuganir i
grannlöndum okkar hefur það
_sýnt sig hagkvæmt að fóðra gæsa-
unga með gróffóðri að mestu til 16
vikna aldurs og ala þá siðan 3—5
vikur með korni að mestu. Með
þessu fyrirkomulagi megi þá
spara 10—15% af kraftfóðri miðað
við að ala ungana til slátrunar
14—j5 vikna að aldri.
Markaðsmálin
Hve mikill markaður er hér á
landi fyrir fuglakjöt af þvi tagi,
sem hér um ræðir? Þvi er vand-
svarað. A meðan svo að segja
ekkert er á markaði af þeirri vöru
er auðvitað unnt að selja nokkurt
magn, þegar gæðin eru við hæfi
neytenda.
Hátiðamatur og veizlumatur
eru tilbrigði frá hversdagsleikan-
um og að vissu marki er eðlilegt
og sjálfsagt að rækta umrædda
fugla til þess að unnt sé að bjóða
kjöt þeirra á markaði.
En þeir mega ekki vera fitaðir i
fjörunni, eins og svo oft hefur
gerzt og kjöt þeirra þannig gert
að óæti, eða þefurinn af steikinni
verði sá ódaunn, sem valdi þvi að
skrokkur fuglsins fari beina leið i
sorptunnuna i stað munna og
maga veizlugesta, svo sem dæmi
eru til. Við borðum sundfugla i
rikara mæli en flestar þjóðir aðr-
ar. Hve þröngur eða rúmur
markaður er fyrir kjöt af öndum
og gæsum til viðbótar veit vist
enginn. Framleiðsla Norðmanna
af gæsa- og andakjöti, 91 tonn ár-
lega og til viðbótar innflutt, eða
Tonn
Fuglakjötsframleiðsla Norðmanna, önnur en kjúklingakjöt, á
árunum 1959—1973.
Ar...................................... 1929 1939 1949 1959 1969