Tíminn - 05.05.1976, Page 8

8
TÍMINN
Miövikudagur 5. mai 1976
Vilhjólmur Hjdlmarsson menntamdlardðherra:
Andvígur því, að Alþingi
ákveði stafsetningarregl-
ur í einstökum atriðum
i gær mælti Vilhjálmur
Hjálmarsson menntamálaráb-
herra fyrir frumvarpi um setn-
ingu reglna um islenzka stafsetn-
ingu.
1 greinargerö meö frumvarpinu
segir m.a.:
„Meö frumvarpi þessu er stefnt
aö þvi aö setja ákveðin fyrirmæli
um hvernig standa skuli aö þvl aö
setja reglur um islenzka stafsetn-
ingu. Ekki þykir eölilegt aö binda
þaö i löggjöf, hvernig stafsetn-
ingu skuli háttaö, heldur séu um
þaö ákvæöi i lögum hvemig
ákvöröun um þau efni skuli bera
aö. Engin löggjöf er nú i gildi um
þessimál og hafa þvi auglýsingar
þær um islenzka stafsetningu sem
út hafa verið gefnar þrisvar eöa
öllu heldur fjórum sinnum á þess-
ari öld, ekki átt viö lagafyrirmæli
aö styðjast. Auglýsingar þær,
sem hér um ræöir, eru þessar:
1) Auglýsing nr. 15/1918, um eina
og sömu stafsetningu i skólum
og á skólabókum.
2) Auglýsing um islenzka staf-
setningu, sbr. Lögbirtingablaö
nr. 9, 22. ár, 28. febrúar 1929.
3) Auglýsing nr. 272/1973 um
afnám z, og,
4) Auglýsing nr. 132/1974, um is-
lenzka stafsetningu.
Þess ber aö geta aö auglýsing
um afnám z, nr. 272/1973, var
felld inn 1 auglýsingu nr.
132/1974, meö mjög smávægileg-
um breytingum, einkum oröa-
lagsbreytingum.”
1 ræöu sinni sagöi menntamála-
ráöherra, aö þetta frumvarp
snerti aöeins óbeint þann ágrein-
ing, sem nú er uppi um stafsetn-
ingarreglur. Þá sagöi mennta-
málaráðherra m.a.:
,,A siöasta þingi var samþykkt
ályktun um að skora á rikis-
stjórnina aö undirbúa löggjöf um
islenzka stafsetningu. Tvennt
kom til álita. Aö Alþingi ákveöi
sjálft meö lögum stafsetningar-
reglur i einstökum atriöum, svo
sem lagt er til i frumvarpi Gylfa
Þ. Gislasonar og fleiri. Og svo, aö
sett veröi lög um meöferö staf-
Vilhjáimur Hjálmarsson
menntamáiaráðherra.
setningarmála, þar sem kveöiö sé
á um þaö meö hverjum hætti taka
skuli ákvaröanir. En reglugeröir
þær, sem út hafa verið gefnar,
styöjast ekki viö bein lagafyrir-
mæli, eins og kunnugt er.”
Sagöist menntamálaráöherra
hallast aö siðarnefndu leiöinni,
eins og frumvarpiö bæri raunar
meö sér. Bæri þar tvennt til.
Alþingi fjallaöi um margvlsleg
málefni og væri aö bera I bakka-
fullan lækinn aö fela þvi aö semja
reglur um stafsetningu, greinar-
merki o.s.frv. 1 annan staö teldi
hann tiöar breytingar á islenzkri
stafsetningu afar óæskilegar. Sú
hætta væri fyrir hendi, vegna
tiöra mannaskipta á Alþingi, aö
hringlaö væri meö þessi mál. A
hinn bóginn sýndist sér bæöi
sjálfsagt og eölilegt, aö meö-
höndlan stafsetningarmálanna
lyti ákveönum fyrirmælum i is-
lenzkri löggjöf.
Siðan geröi menntamálaráö-
herra grein fyrir efni frumvarps-
ins, en þaö er svohljóöandi:
l.gr.
Menntamálaráöuneytiö setur
reglur um islenzka stafsetningu.
Skulu þær gilda um staf-
setningarkennslu i skólum um
kennslubækur útgefnar á kostnaö
rikisins eða styrktar af rikisfé,
svo og um embættis gögn sem út
eru gefin.
2. gr.
Um setningureglna samkvæmt
1. gr. skal ráðuneytið leita til-
lagna nefndar, sem skal þannig
skipuö: Einn tilnefndur af
deildarráöi heimspekideildar
Háskóla íslands úr hópi fastra
kennara háskólans i islenzkri
málfræöi, þ.e. prófessora,
dósenta og lektora, annar
tilnefndur af íslenzkri málnefnd
úr hópi nefndarmanna, en hinn
þriöji af stjórn Félags Islenzkra
fræöa, og skal hann vera móöur-
málskennari á grunnskóla- eöa
framhaldsskólastigi. Ráöherra
skipar einn nefndarmanna for-
mann.
Heimilt er ráöuneytinu aö leita
umsagnar um tillögur nefndar-
innar hjá öðrum sérfróöum aöil-
um um islenzka tungu og móöur-
málskennslu.
3. gr.
Viö framkvæmd laga þessara
skal þess gætt að stuölaö sé að
æskilegri festu i stafsetningu og
reglum ekki breytt örar en nauð-
synlegt þykir tÚ samræmis viö
eðlilega málþróun.
4. gr.
Aöur en settar eru stafsetning-
arreglur eða gerðar breytingar á
þeim, skal aflað heimildar sam-
einaös Alþingis i formi þings-
ályktunar.
5. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Deilt um það, hvort frjáls innflutningur á
kartöflum yrði neytendum í hag eða ekki
Albert Guömundsson (S) mæiti
nýverið fyrir frumvarpi, er hann
flytur um breytingu á lögum um
framleiðsluráö landbúnaðarins,
sem felur það f sér„að einokunar-
ákvæði um söiu á matjurta- og
gróður húsaf ra m ieiöslu verði
numið úr lögum”, eins og
flutningsmaður kemst að oröi i
greinargerö meö frumvarpinu.
I umræöum sagði flutnings-
maöur, aö hann væri andvigur
þvi, að Grænmetisverzlun land-
búnaöarins heföi einkaleyfi á
innflutningi á kartöflum og græn-
meti, og vildi gefa þann innflutn-
ing frjálsan. Gaf Albert Guö-
mundsson ófagra lýsingu á þeim
erlendu kartöflum, sem á boöstól-
um hafa veriö undanfariö, og
sagöi aö helmingur kartaflnanna
væri sýnilega ónýtur, þegar pok-
arnir væru opnaöir. Sföan reynd-
ist helmingur þess, sem soðið
væri, ónýtur. Og loks væri þaö
staöreynd, aö þær kartöflur, er
kæmustá boröiö, væru þar enn aö
lokinni máltiö.
Ekki taldi Albert, aö þaö myndi
skaöa Grænmetisverzlunina, þó
aö hún fengi samkeppni frá öör-
um aöilum, og sagöi þaö ekki
vera hugmynd siha aö leggja
hana niður heldur ætti aö skapa
samkeppni milli hennar og ann-
arra aðila i þágu neytenda og
framleiðenda.
Ingi Tryggvason (F) lýsti yfir
efasemdum sinum vegna frum-
varps Alberts Guömundssonar,
og sagöi m.a. i ræöu sinni:
„Ég ætla mér ekki hér á þess-
um vettvangi, aö fara aö deila al-
mennt um hagkvæmni verzlunar-
frelsis og verzlunartakmarkana,
en ég vildi aðeins gera grein fyrir
þvi, hvers vegna þessi háttur er á
hafður einmitt um kartöflurnar,
til þess liggja alveg sérstakar
ástæður, sem mér finnst nauö-
synlegt, að við höfum i huga, þeg-
ar ákvaröanir eru teknar um
þetta mál. Viö vitum öll, aö Island
liggur á norðurmörkum þess veör
áttufars, sem hentar til kartöflu-
ræktar, þannig aö kartöflurækt
hér á landinu gengur mjög mis-
jafnlega. I góöum árum gengur
hún vel, I lakari árum miöur og
jafnvel getur svo fariö i einstök-
um árum, aö kartöfluuppskera
bregöist hér aö verulegu leyti.
Þetta ástand veldur þvi auövitaö,
aö kartöflurækt hér á undir ýms-
um kringumstæðum erfiöa sam-
keppnisaðstöðu viö kartöflu-
ræktarmenn i nágrannalöndum
þó lengra væri fariö. Hins vegar
erþaösvo, aðeinmitt þessierfiða
aöstaða veldur þvi lika, aö menn
myndu alls ekki rækta hér
kartöflur til sölu nema þeir hefðu
nokkurn veginn öruggan markaö
fyrir framleiöslu söia. Ef það
væri gefinn algjörlega frjáls
innflutningur á kartöflum þá
mundi þaö leiöa til þess, að þegar
góö kartöfluár væru i nágranna-
löndunum, þá fengjum við hingað
ódýrar kartöflur og þær kartöflur
ættu þá auövelda samkeK)ni viö
innlenda framleiöslu. Ef aftur á
móti harönaði i ári i nágranna-
löndunum eða af einhverjum
ástæðum yröi þar skortur á
kartöflum, þá þýddi það að við
yröum aö borga hærra verö fyrir
hina erlendu framleiðslu en þá
innlendu. Það er einmitt þaö sem
gerist nú. Verö þeirra kartaflna,
sem fluttar eru til landsins nú er
til muna hærra en það verö, sem 6
manna nefndin hefur ákveðiö á
innlendri kartöfluframleiöslu, en
þvi miöur er innlenda kartöflu-
framleiðslan nú um það bil öll aö
veröa seld og alllangt siöan skort-
ur varö á innlendum kartöflum i
stórum landshlutum.”
Vilja aukna þjónustu-
starfsemi fyrir V-Húna-
vatnssýslu á Hvammstanga
Nýlega lögðu þingmennirnir
Ragnar Arnalds (Ab) og Páll
Pétursson (F) fram þings-
ályktunartillögu um þjónustu-
starfsemi sjúkrasamlags, lög-
reglu, rafmagnsveitna og slma i
Vestur-Húnavatnssýslu.
Er gert ráö fyrir þvi i tillög-
unni, að þjónusta þeirra opinberu
aðila, sem nefndir eru, veröi á
Hvammstanga. 1 greinargerö
segja flutningsmenn m.a.:
„Eins og kunnugt er, er
Hvammstangi þjónustumiöstöö
fyrir Vestur-Húnavatnssýslu.
Eftir að sjúkrasamlög hreppanna
voru lögð niöur hefur öll þjónusta
og skrifstofuhald Sjúkrasamiags
vestur-húnvetninga færst út úr .
sýslufélaginu. Stjórn sjúkrasam-
lagsins ákvaö i desember 1974 aö
skrifstofuhald sjúkrasamlagsins
skyldi veröa á Hvammstanga frá
ársbyrjun 1975, en Trygginga-
stofnun rikisins hefur komiö i veg
fyrir, aö sjúkrasamlagsstjórnin
fengi þessu ráöiö, eins og fram
kemur i meðfylgjandi bréfi, sem
birt er hér sem fylgiskjal.
Þessi afskiptasemi miö-
stjórnarvaldsins i Reykjavik
af málefnum sjálfstæös sjúkra-
samlags úti á landi er aö sjálf-
,sögöu óþolandi meö öllu. Hér er
um stefnumarkandimál aö ræða,
sem varöar fleiri staöi en
Hvammstanga og Vestur-Húna-
vatnssýslu, endaerljóst, aö ofriki
Tryggingastofnunar ríkisins I
málum héraössjúkrasamlaganna
er mjög óheppilegt fyrir starf-
semi þeirra. Þaö er aö sjálfsögöu
lágmarkskrafa, að stjórn héraös-
sjúkrasamlagsins ráöi þvl, hvar
skrifstofa sjúkrasamlagsins er,
án utanaökomandi afskipta
manna sem lítiö þekkja til staö
hátta. Auk þess er rétt að geta
þess, aö hreppsnefnd Hvamms-
tangahrepps hefur boöiö sjúkra-
samlaginu samvinnu um skrif-
stofuhald og er þvi ekki liklegt, ab
kostnaður viö rekstur sjúkrasam-
lagsins veröi minni annars staö-
ar. Hins vegar yröi þjónusta viö
ibúa Vestur-Húnavatnssýslu aö
sjálfsögöu talsvert meiri.
Hreppsnefnd Hvammstanga-
hrepps hefur lengi krafist þess, að
lögreglumaöur yrði ráðinn til
starfa á Hvammstanga, en þeirri
kröfu hefur ekki verið sinnt. Lög
reglustörf á Hvammstanga hafa
að undanförnu verið unnin f auka-
vinnu manns, sem gegnir ööru
starfi. A Blönduósi eru tveir lög-
reglumenn og einn á Skaga-
strönd. Sýslumaður hefur skrif-
stofuaöstööu á Hvammstanga og
kemur hann þangað eða fulltrúi
Framhald á bls. 8.
IIM BIIÍIIIIIh fflB IH 1,1., 11,1
II
Mikið annriki er á Alþingi þessa dagana, enda stefnt að þvi, aö
störfum þess ljúki fyrir 20. mai, hvort sem sú áætlun stenzt eða ekki.
Meðal mála, sem rædd voru i neöri deild i gær voru „Norræni
fjárfestingabankinn”, „skráning og mat fasteigna” og „Húsnæðis-
málastofnun rikisins”. Einnig kom frumvarp um Búnaðarbanka Is-
lands til 1. umræðu I neðri deild, en efri deild hefur afgreitt frum-
varpið frá sér. Mun stefnt að þvi, aö frumvarpiö verði afgreitt fyrir
sumatleyfi þingmanna.
Meðal mála, sem rædd voru i efri deild, má nefna „lyfsölulög”,
„ljósmæöralög”, „áfengislög” og „búfjárræktarlög”.