Tíminn - 14.09.1976, Síða 11

10
TÍMINN
Þriðjudagur 14. september 1976.
Þriðjudagur 14. september 1976.
TÍMINN
11
Hann er enn svo lágur i loftinu,
að ef hann stendur á bak við
varnarveggina, verður hann aö
tylla sér á tær til aö sjá inn i
hringinn. En er hann stendur
sjálfsöruggurandspænis másandi
nautinu i sandinum, egnir það og
þeytir þvi i kringum sig meö
þokkafullri nákvæmni, er hann
hreint ekki svo litill I augum
áhorfenda, og ef til vili sú
upprennandi stjarna, sem blásið
gæti nýju lifi I nautaötin, en þeim
hefur farið hnignandi aö undan-
förnu: Þetta er Emilio Munoz frá
Sevilla, fjórtán ára drengur, sem
aöeins er 157 cm á hæð og vegur
rúm 40 kiló.
Astúðlega strýkur hann kanari-
fugli slnum, en yfirvegaður og
djarfmannlegur er hann gengur
frá nautinu. Hæfni hans sem
nautabani hefur vakið fádæma
athygli og veriö lýst sem sérgáfu
eða fyrirbæri og á auglýsinga-
spjöldunum er hann kallaður —
Mozart nautaatanna —. Og eins
og Leopold Mozart kom sex ára
syni sinum á framfæri, hefur
faðir Emilios, þekktur umboðs-
maður nautabana, komið honum
fram á sjónarsviðið frammi fyrir
gagnrýnum og kröfuhörðum
áhorfendum nautaatanna. Hann
fer ekki i launkofa með það, að
þetta sé konu hans gjörsamlega á
móti skapi, en strákurinn sé vit-
laus I þetta og hvað geti hann þá
gert.
Eins og marga aðra stráka I
Andalúslu, dreymdi Emilio um að
verða frækinn nautabani og
ætlaði sér að byrja feril sinn sem
slikur með þvl að sanna dirfsku
sina og þor. 1 þvl augnamiðí
laumaðist hann óséður inn I
nautaatshringinn, er hann var nlu
ára gamall, og tókst að egna
nautið, þannig að það tók á rás á
eftir honum. Hann var heppinn og
lenti ekki, eins og flestir, sem
þetta reyndu, á sjúkrahúsi. Eftir
þetta lét faðir hans hann æfa sig
regluiega, — fyrst 1 stað á kúm.
Þegar hann var tólf ára, fékk
hann að drepa sitt fyrsta naut og
þaðan I frá leiddi faðir hans hann
frá einu byrjendaatinu á annað,
— en á þeim er ekki leyfilegt að
berjast við eldri naut en tveggja
ára og þau mega I hæsta lagi vega
150 kg. A Spáni verður hann enn
að láta sér nægja að berjast á
áhugamannasýningum á hátlöum
úti á landsbyggðinni, þvl að sam-
kvæmt lögum mega börn undir
sextán ára aldri ekki berjast á
stóru atvinnumannaötunum, þar
sem gróðavonin er mest. Faðir
hans kvartar sáran yfir þessu.
Hann hefur fjárfest hundruð þús-
unda I drengnum en hingaö til
varla grætt nokkuð á honum. Ef
hann vill koma Emilio á framfæri
á nautaötum, sem gefa meira af
sér, verður hann að fara meö
hann til Suður-Frakklands og er
Emilio þvl þekktari I Frakklandi
en heimalandi slnu. En það voru
Hka aðrir frægir fyrirrennarar
hans, sem hófu ekki feril sinn I
hinu sigilda landi nautaatanna,
Spáni, heldur erlendis. Þannig
var meö hinn goðsögukennda
Joselito, sem I byrjun aldarinnar
kom fyrst fram á nautaati I
Portúgal, þá aðeins tiu ára að
Yngsij nautabani Spánar, Emilio Munoz 14 ára gamall. Hann hefur til þessa banað 42
nautum og sloppiö ómeiddur. Faðir hans sem jafnframt er umboðsmaöur hans, lýsti
Emilio sem undrabarni og ætlar sér aö græöa á honum stórfé.
Faöir Emilios er viöstaddur I hvert sinn, sem Emilio berst, og er tilbúinn aö færa honum sigurtákniö afskorin eyru dýrsins.

aldri, og lézt i hringnum 25 ára. —
Ef til vill lánast Emilio Munoz að
verða annar Joselito segir Rafael
Campos, nautaatasérfræðingur
spánska hljóðvarpsins, — en ég
trúi ekki á undrabörn. Það hefur
allt of oft gerzt, að þegar hæti-
leikaríkir unglingar ná of skjót-
um frama, leiðir það til stöðn-
unar, eða það sem verra er, til
kæruleysis. Emilio fullyrðir, að
hann geri sér fullkomlega grein
fyrir hættunni. Ég veit, að I hvert
sinn, sem ég fer inn I hringinn,
legg ég llf mitt I hættu, — en bætir
siðan við — Eitt sinn mun hver
deyja og hvað er sæmra nauta-
bana en að láta llfið I hringn-
um? Fram til þessa hefur Emilii
komizt ósærður frá öllum ötum
slnum. Hin heilaga jómfrú virðist
hafa heyrt bænir hans, en til
hennar biður hann I hvert sinn
áður en hann berst. Aftur á móti
hefur hún látið hjá líða að upp-
fylla aðra ósk hans, en það er að
eignast skellinöðru. Faöir hans er
þvi mótfallinn. — Skellinöðrur
eru of hættulegar —, segir hann.
Dr. Hallgrímur Helgason:
Ávöxtun
meðfædd ra
hæfileika
Carl Maria von Weber
— 150 ára minning
stemmduákalli Matthiasar, þar
sem fjöllin eiga að bergmála
raust hans til himinhæða.
Weber var bæði bráðþroska
og afkastamikill þau tæp 40 ár
sem hann lifði. Tólf ára gamall
semur hann fyrstu óperu sina,
en þær urðu alls ellefu. Annars
var hann jafnvigur á öll múslk-
form. Til gamans má geta þess,
að hann var ekki aðeins afburða
pianisti, heldur einnig ágætur
söngvari og gitarleikari, enda
samdi hann fjölda sönglaga með
gitarundirleik, sömuleiðis tón-
smið fyrir gitar og pianó.
ÆVI Webers spannaði aðeins
tæp 40 ár. Hann dó þegar önnur
tónskáld brynja sig til mestu og
beztu verka. Samt lét hann eftir
sig mikið af óforgengilegri list,
sem unun er að kynnast. Þessi
list er dregin I dilk rómantískr-
ar stefnu. Þó gaf sig Weber
aldrei á vald þvi taumleysi sem
gjarna var helztur veikleiki
rómantiskunnar.Tilþessvar al-
þýðleg hneigð hans of sterk.
Hann kunni að hlusta á sin eigin
verk með eyrum fjöldans.
Svo sem háttað var uppvexti
Webers, á sifelldum þeytingi
með föður sinum sem fyrirliða
ferðaleikflokks, má það undrun
sæta hve góða menntun hann
fékk, ekki sizt hjá Abbé Vogler,
sem frægur var fyrir þrumu-
veðurs-snarstefjanir sinar á
orgel. A Norðurlöndum var
hann þó enn þekktari fyrir
framlag til rómantiskrar óperu
i Sviþjóð og Danmörku. Þannig
samdi hann söngleikina Gustav
Adolf og Hermann von Unna,
sem frumfluttir voru i
Stokkhólmi og Kaupmannahöfn
árin 1792 og 1800. Hér eru hag-
lega felld inn þjóðlög þessara
landa, sem þá var algjör ný-
lunda. Þessa nýbreytni tekur
Webér siðar upp og samlagar
sig anda þýzkra þjóðlaga i tón-
verkum sinum.
Arið 1820 heldur Weber til
Kaupmannahafnar og leikur
fyrir konungsfjölskylduna.
Hann er hrifinn af fáguðum um-
gengnisvenjum Dana og hél-
brigðum tónmenntaþroska
þeirra, eftir að hafa haldið kon-
sert i konunglega leikhúsinu 8.
október. En hér er leikinn af
hljómsveitinni forleikur Webers
að óperu hans „Töfraskyttan” i
fyrsta sinn. Ennfremur leikur
hann pianókonsert sinn I es-dúr.
Óperan Töfraskyttan (Der
Freischútz) er það verk Web-
ers, sem unnið hefur honum
mestra vinsælda, Hún sýnir al-
þýðleik hans og náttúrunánd i
hófsamlegum rómantískum
búningi. Hér tekst Webér að
stemma stigu fyrir ofurveldi
italskrar óperu og skapa nýja,
þjóölega list á óperusviði. Uppi-
staða óperunnar er sveitalifs-
lýsing og lifnaðarhættir raup-
samra veiðimanna, sem i frum-
stæðileik sinum njóta lifsins i
þjónustu alvoldugs fursta. En
frægurkór þeirra hefur komizt I
verkefnaskrá isíenzkra karla-
kóra.
Aðalkvenpersóna sögunnar er
Agata, sem eftir miklar hrell-
ingar hlýtur veiðimanninn Max
að lifsförunaut. Bæn hennar i 2.
þætti, „Hljóður berst minn bæn-
arsöngur”, hefir komizt inn i is-
lenzka heimilismúsik við texta
Matthiasar Jochumssonar,
„Hátt eg kalla”, og er prentuð i
Islenzku söngvasafni (2. hefti.
nr. 40). Þrátt fyrir ágæti lags
hefir það aldrei náð verulegum
itökum hér á landi. Má þar
mestu um valda allgróft mis-
ræmi milli frumtexta og is-
lenzks texta. Svo sem ljóð
Kinds, höfundar óperutexta, er
lagið innhverft eintal sálar, með
óbrotnu sniði þjóðlags i fjölvisu-
formi. Það hæfir þvi ekki há-
Af öðrum hljóðfærum var
klarinettan eftirlæti hans, en
þrir konsertar tileinkuðust þvi
hljóðfæri, ennfremur verk fyrir
klarinettu og planó. Sem dæmi
um hugkvæmni Webers og nota-
virkni má telja Adagio og
Rondó, er hann samdi fyrir
stofuorgel (harmonium) og
hljómsveit. Mikið af pianó-
múslk hans er listilega gerð og
þess virði að vera meira á-
stunduð en nú er.
Þrátt fyrir timafreka starf-
semi sem hljómsveitarstjóri i
Prag og Dresden auðnaðist
Webér á stuttri ævi (1786-1826)
að afkasta meira en trúanlegt
þykir. Slikt er aðeins á valdi af-
burðamanna. Hæfileikar og
kunnátta eru ekki einhlit.
Vönduð skapgerð og staðfesta
verða að vera með i för. Um--
mæli hans sjálfs tala hér skýru
máli: „Að vilja sjálfur meta þá
gáfu, sem guð máske léði mér,
það væri glæpur gegn útdeilingu
gjafara alls góðs. Heimurinn
mun visa henni það sæti, sem
tilhlýðilegt er. Min skylda var
aðeins fólgin i þvi að sýna iðni,
vilja og óþrotlegt kapp, til þess
að þroska svo vel sem vert er
það, sem mér hafði verið trúað
fyrir”.
Þessi orð lýsa manninum bet-
ur en hvers kyns útlistun getur.
Þau sýna ábyrgðartilfinningu
gagnvart upplagi og ávöxtun
þess. Þannig má fordæmi Web-
ers enn lýsa upp þann þoku-
kennda listheim nútimans, sem
seðja á með óhóflegri nýjunga-
girni, án vitneskjuum eða tillits
til óumflýjanlegra þróunarlög-
mála. Weber reisti nýja bygg-
ingu á gömlum grunni. Og
þannig verður nýtt haldbezt, að
það taki mið af þvi bezta, sem
fortið fram bar. Þá verður rat-
ljóst um framtiðar lönd.
(-------------
Rétt að
verða
fokhelt
tslendingar eru bygginga-
glöð þjóð og sýnist sem seint
verði fuiibyggt yfir fólk og
fyrirtæki. Að vonum draga
börnin dám af þeim eldri og
byggja iika. Viða fá krakk-
arnir útrás fyrir athafnaþrá
sina, þar sem þau fá að reisa
heil þorp af spýtnahúsum á þar
til gerðum svæðum, en annars
staðar verða krakkarnir að
reisa kofa sina á óskipulögð-
um svæöum i óþökk allra yfir-
valda og fer sá arkitektúr oft
fyrir litið þegar hreinsunar-
deiidir sveitarfélaga hirða
heilu húsin og aka þeim á
haug. Ungi maðurinn á mynd-
inni var að keppast við að gera
fokhelt hjá sér, eins og fleiri,
þegar Gunnar ljósmyndara
bar að og er einbeittnin i
svipnum slik að strákur er
áreiðanlega búinn aö gera til-
búið undir tréverk og máln-
ingu núna, ef höliin stendur
enn.
V______________