Tíminn - 02.02.1977, Blaðsíða 8

8
MiOvikudagur 2. febrúar 1977.
Wímtm
Tómas Árnason, alþingismaður:
Starfsemi Framkvæmdastofnunarinnar
hefur haft mikil óhrif á byggða-
þróunina í landinu
A tuttugu ára timabili frá 1950-
1970 fjöigaði islendingum um 66
þúsund. Þar af fjölgaöi i Reykja-
vík og á Reykjavikursvæðinu um
54.600, en á öðrum stöðum i land-
inu um 11.400 manns. Þessi geig-
vænlega byggöaröskun var m.a.
ástæðan fyrir því að Byggðasjóð-
ur var stofnaður, en hans hlut-
verk er að sporna við byggða-
röskun og stuðla að jafnvægi i
byggð landsins.
Þetta kom m.a. fram hjá Tóm-
asi Arnasyni þegar hann ræddi
um tillögu Alberts Guðmundsson-
ar til þingsályktunar, þar sem
lagt er til að Alþingi láti kanna
hvaða áhrif fjárhagsleg fyrir-
greiðsla Framkvæmdastofnunar
rikisins — og sérstaklega
Byggðasjóðs — hafi haft á at-
vinnu og byggöaþróun i landinu.
I ræðu sinni sagði Tómas, að
hann væri i sjálfu sér alls ekki á
móti þvi að þessi mál væru könn-
uö, en hins vegar ætti ekki siður
að athuga hvaða áhrif aðrar
Heildarkostnaöur við viðgerð
ir, viðhald og breytingar ;
skipaflotanum árið 1975 vai
6.370 miiijónir kr. Þar af var
kostnaöur innanlands 4.60C
miiljónir kr. og erlendis 1.77t
milij. kr. Þessar uppiýsingar
komu fram I ræðu iðnaðarráð-
herra Gunnars Thoroddsen.
þegar hann svaraði fyrirspurn
frá Eggert G. Þorsteinssyni um
þessi mál, á alþingi i gær. Þá
kom fram hjá iönaðarráðherra
að hann teldi að stefna ætti aS
þvi að sem ailra mest af við-
gerðum, breytingum og viðhaldi
á skipunum færi fram hér inn-
anlands, þó ekki sé talið liklegt
að i bráð verði hægt að flytja
alian þennan iðnað inn i landið,
m.a. þar sem verulegur hluti
viðgerða erlendis er vegna far-
skipa.
Vaxandi verkefni
I ræðu ráðherra kom fram, aö
fyrir tilmæli iðnaðarráðuneyt-
isins hefur á undanförnum ár-
um verið gerð athugun á þörfum
islenzka skipaflotans fyrir við-
gerðaþjónustu og á getu inn-
lendra viðgeröastööva til aö
anna þeim verkefnum, en þau
munu fyrirsjáanlega aukast á
næstu árum. Að þessu verkefni
vinna eftirtaldir aöilar, Iðnþró-
unarstofnun fslands. Land-
samband iðnaðarmanna, Rann-
sóknastofnun iðnaðarins, og
Samband málm- og skipa-
smiðja. Þeirra upplýsinga, sem
hér fara á eftir hefur fyrst og
fremst verið aflað af hálfu
þessara framangreindu aöila
og hafa verið höfö til hliösjón-
ar gögn frá Seðlabanka tslands
um gjaldeyrisyfirfærslu, lán-
veitingu sjóöa vegna viðgeröa,
breytinga og endurbóta á skip-
um. Ennfremur upplýsingar
hjá tryggingafélögum, land-
helgisgæzlu og fleiri aðilum.
Það er áætlaö aö heildar-
kostnaður viö viögerðir viðhald
og breytingar á skipaflota ís-
lendinga hafi numið á árinu 1975
samtals 6.370 milljónum kr. Þá
er miðaö við flotann I heild, að
undanskildum tréskipum undir
stofnanir hefðu haft á byggöa-
þróunina. Benti hann á að Fram-
kvæmdastofnunin væri i meiri
tengslum við þingið, en flestar
aðrar opinberar stofnanir sem
lána fé til framkvæmda, og þvi
hefði Alþingi góða möguleika til
að fylgjast með störfum stofnun-
arinnar, og þvi væri þessi tillaga
óþörf.
Lánveitingar úr byggða-
sjóði 6 milljarðar kr. á 6
árum
Tómas rakti i ræðu sinni þær
lánveitingar, sem veittar heföu
verið úr byggðasjóði siðan 1972.
Það ár námu þær 480 milljónum
kr. 1973 voru þær 357 millj. kr.,
1974 662. millj. kr., 1975 1603millj.
kr. og 1976 1120 millj. kr.
1 ár eru lánveitingar úr
Byggðasjóöi áætlaðar 1700 millj.
kr. og mun Byggðasjóður þvi hafa
lánað rúma sex milljarða kr. út i
lok þessa árs.
20 þús. lestum og stálskipum
undir 45 þús. lestum.
Þegar sundurliðuð eru annars
vegar i fiskiskip og hins vegar I
farskip og varðskip kemur I ljós
að kostnaður vegna viðgerða á
fiskiskipum mun hafa verið 4710
milljónir kr. Hann skiptist
Gunnar Thoroddsen
þannig, að 3970 milljónir voru
innanlands viðgerðir, en 740
milljónir erlendis.
Kostnaður vegna farskipa og
varðskipa nam samtals 1660
milljónu'm kr, þar af 630
milljónir kr. innanlands en 1030
millj. erlendis. Eitt varðskip fór
utan til viðgerða og breytinga á
árinu 1975, varðskipið Óöinn.
Um var að ræða svokallaða
hólfaskiptingu sem gerð var
vegna öryggissjónarmiða, en
framkvæmdar voru um leiö
ýmsar minni háttar lagfæring-
ar. Verkið var unnið i skipa-
smiðastöö I Alaborg i Dan-
mörku og nam heildarkostnaður
um 135 millj. kr., og er sú upp-
hæð innifalin i þeirri fjárhæð,
sem áður var getið um kostnað
vegna varðskipa og farskipa
samtals 1660 millj. kr.
Hörð samkeppni
Síðar i ræðu sinni vék ráð-
Tómas Arnason
Tvær stefnur
1 ræöu sinni ræddi þingmaöur-
inn um þá skoðun flutningsmanns
herrann að þvf á hvern hátt ætti
að stuðla að þvi að sem mest af
viðgerðum og viöhaldi skipa
færi fram innanlands og sagði
m.a.
1 skipaviðgerðum rikir mjög
hörð samkeppni milli landa,
þannig að tiltölulega litill mis-
munur á kostnaði og fram-
kvæmdahraöa getur ráðiö úr-
slitum um, hvort verkefni eru
framkvæmd erlendis. I þvi
sambandi eru miklar vonir
bundnar við það verkefni sem
unnið er að og ég gat hér i upp-
hafi máls mins.
Þau atriði, sem ég tel mestu
máli skipta til að stuðla að þvi
og vinna að þvi að sem allra
mest af viðhaldi, viðgerðum og
breytingum skipaflotans fari
frarh innanlands eru einkum
þessi:
1. að tryggð sé jéfn-góð fjár-/
hagsleg fyrirgreiðsla við fram-
kvæmd verkefna hér innanlands
og unnt er að fá hjá hinum er-
lendu kaeppinautum. En mikið
vantar á, að þetta sé i lagi, og er
unnið að þvi, að reyna að kippa
þvi i lag. Það er mjög mikilvægt
mál að þeir sem þurfa á skipa-
viðgerðum að halda geti fengið
sömu f járhagslega fyrirgreiðslu
að þvi er greiðslufrest, lán og
annað slikt snertir ef verkið er
unnið innanlands.
2. Þá erunnið að gerð áætlana
um þörf fyrir skipaviðgerðir
næstu árin og á getu innlendra
viðgerðastöðva til að sinna þeim
verkefnum.
3. Markvisar aðgeröir þarf til
að bæta aðstöðu Islenzku skipa-
smiöastöðvanna til þess að þær
geti sinnt aukinni viðgeröaþörf.
4. Það þarf aukið samstarf
milli samtaka viðgerðarstöðva
og útgerðar i þeim tilgangi
m.a., að reyna að tryggja hag-
kvæma nýtingu stöövanna með
þvi að dreifa reglubundnu viö-
haldi sem jafnast yfir árið.
5. Þá þarf beinar aögerðir hjá
viðgerðarstöðvunum sjálfum til
að auka framleiðni þeirra og af-
köst, en tækniaðstoð á þessu
sviði er I þann veginn að hef jast
með tilstuðlan opinberra aðila.
tillögunnar, að sem mest frelsi
eigi að rikja um notkun fjár-
magnsins, og að það eigi að renna
þangað, sem mestrar arðsvonar
sé að vænta. En hér er um tvær
stefnur að ræða, sagði Tómas.
Annars vegar, að maðurinn elti
fjármagnið og hins vegar að f jár-
magnið sé þjónn mannsins og
þjóni áformum hans.
Ef fjármagnið fær að ryðja sér
braut óheft rennur það eftir far-
vegi verðbólgunnar, og fer þá
helzt til húsbyggingar i Reykja-
vik og nágrenni. Hin stefnan
byggir á þvi, að fjármagnið þjóni
áformum mannsins og hægt sé að
beina þvi að þeim verkefnum,
sem eru þjóðhagslega þýðingar-
mikil, uppbyggingu sem skapar
verðmæti og styrkir efnahag
þjóðarinnar.
Ræddi þingmaðurinn siöan um
lánveitingar Byggðasjóðs, og
hvert þær hefðu fariö, og á hvern
Steingrimur Albert
hátt þær hefðu stuðlað að upp-
byggingu viðs vegar um land.
Þá benti hann á ýmsa hluti,
sem Reykvikingar hefðu fram
yfir landsbyggðiná, sem stuðluöu
að þvi að draga fólkið utan af
landi til Reykjavikursvæðisins.
Fr a mk væ mda s j óður
lánar mikið til Reykja-
vikur
t ræðu sinni ræddi Tómas Árna-
son um Framkvæmdasjóð ts-
lands, sem lánar fé til fjárfest-
ingasjóða, sem siðán lána fé um
land allt. Af þessu fé fer stór hluti
til Reykjavikursvæðisins, sagði
Tómas.
A þessu ári er áætlað að lán-
veitingar úr Framkvæmdasjóði
nemi 6 milljörðum króna, en lán-
veitingar úr Byggðasjóði verða
1,700 milljónir kr.
Arin 1972-1975 námu lánveiting-
ar úr Framkvæmdasjóði til
Reykjavikur og Reykjaness 128,9
milljónum kr. en aðrir staðir á
landinu fengu 115,3 millj. kr.
Arin 1971-1974 voru 70-80% af
lánveitingum úr Byggingasjóði;
rikisins veittar til Reykjavikur og
Reykjaness, en aðrir staðir á
landinu fengu 20-30%.,
Iðnlánasjóður veitti árin 1971 til
1975 74,34% af sinum lánum til
Reykjavikur og Reykjaness, en
aðrir landshlutar fengu 25,66% af
lánveitingum sjóösins.
Og Iðnþróunarsjóður sam-
þykktilán á árunum 1970-1976 upp
á 2.020,4 milljónir kr. en af þeirri
upphæð fóru 61,7% til Reykjavik-
ur og Reykjaness, en aðrir staðir
á landinu fengu 38,3% af þeirri
upphæð.
Mikil áhrif
Þá ræddi þingmaðurinn um þau
áhrif, sem starfsemi Byggðasjóðs
og Framkvæmdasjóðs hefðu haft
á byggðaþróun i landinu. Nefndi
Framhald á bls. 19.
Sjúkraliðanám
á Akureyri
Ég hef það fyllilega i hyggju,
að sjúkraliðanám geti á nýjan
leik hafizt á Akureyri, sagöi
Matthias Bjarnason heilbrigöis-
ráðherra á Alþingi i gær þegar
hann svaraði fyrirspurn frá
Inga Tryggvasyni um hvers
vegna ekki færi lengur fram á
Akureyri kennsla sjúkraliða.
Ingi Tryggvason minnti á það
i ræðu sinni um málið, að
kennsla sjúkraliða hefði fyrst
verið tekin upp á Akureyri af
öllum stöðum hér á landi, en
þegar þessi kennsla hefði farið
þar fram i ellefu ár hefði henni
verið hætt sl. haust.
1 svari ráðherra kom m.a.
fram, að á siöastliðnu ári hefði
heilbrigðis- og trygginga-
málaráöuneytið látið endur-
skoða reglugerð um nám og
störf sjúkraliða, frá 1971.
Nám sjúkraliða var sam-
kvæmt fyrri reglugerð á vegum
deildaskiptra sjúkrahúsa og bar
hjúkrunarforstjóri viðkomandi
sjúkrahúss ábyrgð á bóknámi
og verknámi nemenda.
Hin nýja reglugerð um
sjúkraliðanám er reglugerö fyr-
ir Sjúkraliðaskóla Islands.
Námiö er flutt af heilbrigöis-
stofnunum inn i ákveðinn skóla,
þar sem allt bóknám fer fram
og allt verknám er skipulagt af
skólastjóra i samráði við hjúkr-
unarforstjóra þeirra stofnana,
er taka við nemendum i verk-
nám. Með þessum hætti er bók-
nám samræmt og hver nemandi
kynnist fleiri en einni stofnun á
námstima sinum. Inntökuskil-
yrði inn i námið voru þyngd og
gert ráð fyrir að einstakar
námsgreinar væru ekki kenndar
I sjúkraliðaskólanum, heldur
hafi nemándi lokið þvi námi
áður en hann hefur sjúkraliöa-
nám, enda er hér um almennar
undirstöðugreinar aö ræða.
Gert er þó ráö fyrir I hinni
nýju reglugerð, að aðrir skólar
en Sjúkraliðaskóli íslands geti
tekiö upp kennslu sjúkraliða og
haft umájón með verknámi
þeirra i heilbrigðisstofnunum,
og búið þá þannig undir að geta
hlotið starfsréttindi hér á landi.
Er hér átt við fjölbrautaskóla,
sem hafa heilsugæzlubraut og
aðstöðu til þess að koma
neméndum sinum fyrir i verk-
nám.
Ráðuneytið hefur haft sam-
vinnu við Fjölbrautaskólánn i
Breiðholti, þar sem markvisst
er unnið aö sjúkraliðanámi. Þar
munu nemendur ljúka tveggja
vetra námi i heilsugæzlubraut,
en siðara árið eru kenndar þær
hjúkrunargreinar, sem kenndar
eru I Sjúkraliöaskóla Islands,
undir umsjón hjúkrunarkenn-
ara, og kröfur .um verknám og
lokapróf I hjúkrunarfræöi verða
hinar sömu.
Heiibrigöisráðuneytið sér
ekkertþvi til fyrirstöðu, að skóli
á Akureyri geti tekið upp
kennslu sjúkraliöa, enda er gert
ráð fyrir að fella megi þetta
nám inn i framhaldsskólakerfið
á þeim stöðum, þar sem tilskild-
ar aðstæður eru fyrir hendi, svo
sem hjúkrunarfræðingar til
kennslu og heilbrigðisstofnanir
fyrir tilskilið verknám. Þar er,
Framhald á bls. 19.
Gunnar Thoroddsen, iðnaðarráðherra:
Stefna á að því að sem
mest af skipaviðgerðum
fari fram innanlands