Mánudagsblaðið - 04.10.1948, Blaðsíða 5

Máaudagur 4. október 1943
MÁNUDAGSBLAilIÐ
smanna
il a nans
ÞAÐ hefur ekki verið ætl-
un mín til skamms tíma að§
stinga niður penna um þau»
mál, sem hér verða rædd, enaj
skrif bindindismanna undan-<*
farnar vikur hafa þó gefiðj?um sep_ er áfengi, þótt baim-
tilefni til þess að starf þeirra^^g ^ með lögum að selja
í þá^u almennings verði tek-»y0grj mönnum en 21 árs
in til alvarlegrar ihugunar.a-áfenga drykM. Ekki hafa
Drykkjuskapur þjóðarinnar,*þeir heldur gefið þjónunum
sér í lagi æskunnar, er nújíghipun um, að krefjast skil-
kominn á það stig að til^j-íkja frá þeim yngstu um,
vandræða horfir. Hugsandiiað þeir hafa nað lögaldri. í
mönnum . er þegar ljóst að»öðru lagi hafa þeir gert sig
eitthvað verður að gera, tiljfseka um „einkennileg" við-
þess að-þessi mejnsemd hafiwskipti; Dg það má gott þykja,
ekki varanleg áhrif á þjóð-»ief þeir hafa ekki brotið log
félagið. Það er því ekki úr|landsins í þeim efnum.
vegi að athuga þær tillögurS Eins og kunnugt er, þá
bindindismanna og annarra,*flytur Afengisverzlun ríkis-
sem fjallað hafa um þessiœins ýmis konar sterka og
mál. Það er einskis nýtt aðriveika drykki til landsins, og
fordæma þá, sem vin 'hafa»fer útsöluverð þeirra eftir
um hönd eða gráta krókó-sjgæðum og innkaupsverði. —
dílstárum yfir þeim hryggð-*Hótel Borg kaupir flestar, ef
arrnyndum, sem ofnautn á-|ekki allar, þessar tegundir
fengis hefir skapað. Betra er|og selur með nokkru hærra
að ganga hreint til verks og|verði eins og lög gera ráð
leita að þeim beinu orsökum, fyrir.
Hversvegiia er álengislílg-
gjölmni ekki Iramlylgl?
sem komið hafa þessum
bletti á þjóðina. Hlutlaus
rannsókn á þessu máli leiðir
í ljós, að hin raunverulega
ástæða til þessa ástands er
beinlínis úrræðaleysi og getu
leysi hins opinbera og svo
alls ekki sízt cr það
að kenna bmdindismönn-
urn sjálfum og forsprökkum
þeirra. Skrif þeirra, hingað
til, hafa cinungis miðað að
því að skella skuldinni á
aðra, gera samþykktir, sem
nálega þykja einsdæmi að
óvitaskap, og svo að fá borg-
arstjóra eða önnur tyllinöfn,
til þess að hrósa sér fyrir
afrekin.
Það er því bezt að kom-
ast að merg málsins og ræða
aö nokkru um þá staði, sem
diykkja er almennust, og þá
sérstaklega Hótel Borg. —
Skal í því sambandi rætt
um, hve skammarlega for-
stöðumenn þessarar stofn-
unar hafa farið með þá ein-
stöku aðstöðu sem ríkið hef-
Ir veitt eigandanum til fjár-
öflunar. Eigandi þessa fyrir-
tækis er, eins og kunnugt er,
Jóhannes, glímukappi Jósefs-
son. Ben-’a öll ijkkiéi á, að
honum fi getizt illa að|
þeirn álnicnnu siðum, sem'
hótelstjóra ber að nota, og
hin síðari ár hefur hann feng-
izt lítt við daglegt strit rekst
ursiris, en fengið hann í
hendur undirtyllum. Sjá und-
irtyllur urn mat- og vinkauþ,
herbergjaleigu og aðrar ann-
ir en skila tekjunum til hús-
bóndans. Bera þeir því. alla
ábyrgð á hvernig þetta
einkaleyfi er notað, en ekki
þjónar og annað starfsfólk.
Hvernig hafa þessir menn
svo notað þetta leyfi?
1 fyrsta lagi haía þeir enn
ekkert skipt sér af því, hvcr'j
annað en „dýrari tegundirn-
ar“ að ræða. Fá þeir nú einn
„sjú$s“ fyrir það, sem þeir
áður fengu tvo, þótt breyt-
ingin felist aðallega í bragð-
inu.
Ástæðan fyrir þessum
„þrotum” er augljós. Yfir-
menn hótelslns skammta
þjóaunum svo iítið af ódýru
tegundunum, að þeir verða
uppiskroppa snemma kvölds.
Eg veit ekki hvaða dóm al-
menningur kann að leggja á
slík snilldarbrögð, sem fæðzt
hafa í huga slíkra manna,
en hitt er víst að enska orðið
,,gentlemen“ yrði aldrei brúk
að um þá. —
lega við kröfum gesta sinna.
En hvað gera þeir, sem íyrir
dansleikjunum standa til
þess| að állt fari fram með
þeim sóma og ánægju sem
skyldi. — Undantekningar-
lítiðj gera þeir ekki neitt,
riema..ef til vill að kalla á
lögrégluna, þegar allt lítur
út fjyrir að lenda í logandi
slagsmáium. Fyrir þeim virð-
ist ýaka það eitt að græða,
án minnsta tillits til gesta,
sem í augljóst er af eftirfar-
andi.
Öll samkomuhús hafa tak-
markað húsrúm, borðafjölda
og stóla o. s.' frv. Þrátt fyrir
það hefur ekki einni einustu
hússtjórn dottið það i hug
að hafa eftirlit með því, hve
narga aðgöngumiða hinar
ýmsu dansnefndir selja á
skemmtanir. — Á hverjum
Nú er það alkunna, að vín-
kaup hér á landi, sérstaklega
á hotelum og dailsleikjum,
eru afar dýr og kaupir al-
nenningur ódýrustu tegund-
irnar, sem eru brennivín og
aquavitae. Verðið á einstök-
um ,,sjúss“ af þessum teg-
undum með gosdrykkjum er
milli 7 og 9 krónur, þó að
þessir ,,sjússar“- séu allra
hluta minnstir, fingurbjai'g-
arsjússar svo kallaðir.
Hér hafa undirtyllur þess-
ar sýnt óvenjulega sálfræði
lega kunnáttu húsbónda sín-
um til hags og framdráttar.
Brennivín sést þar ekki, og
á einhvern kynjafullan hátt
verða þjónar uppiskroppa
með aquavítið um tíu leytið.
Verður þess ekki vart fyrr
en á hádegi næsta dags. Frá
því klukkan 10 til 11.30 að
kveldi fæst svo ekki annað
en wisky, gin og konják,
dýrustu vínin, þar sem
konjakið slær rnetið og kost-
ar um 11 krónur ,,sjússinn“.
Þó að sálfræðin, sem Borg
armenn sýna rriéð þessu at-
ferli, sé ekki með stórkost-
hugsanatilþrifum þeir h
Þegar ekki fæst bjórinn.... þá brennivínið.
Ekki hefur þess heldur orð-
ið vart að Sjálfstæðishúsið
og hin danshúsin hér í bæ
fremji slík ,,viðskipti.“ Og
þetta leyfir Borgin sér að-
eins vegna þess, að lögin
veita henni séi’stöðu til ijár-
afla, og fyrir viðskiptavini
er ekki Um annan stao að
velja. En um réttindi eig-
anda hennar til þessarar ser-
stöðu fram yfir Sjálfstæðis,
húsið, Tjarnarcafé t>ða ann-
laugardegi verða margir
gestir að hverfa á brott af
vinsælustu dansliúsum þessa
bæjar, vegna þess að þjónar
hafa ekki getað veitt þeim
borð. Á sömu kvöldum hafa
enn fleiri orðið að troða sér
vio borð vina sinna, þannig
að við fjögurra manna borð
hafa oft setið 7—8 manns.
Hefur þetta jafnvel gengið
svo langt að eldhússtólar og
bjórkassar, ætlaðir til augna
legustu
þes;
,r aldar, ber þó að
véita ' cnni dúi'íla ath ' h.
Þegar nienn, sem setið hafa
á Borginni frá því kl. 7 að
kveldi og snætt og drukkið,
eða kannske aðeins drukkið,
þá cru þeir orðnir um tíu
leytið, sem kallað er ,,léttir“
Hefur þetta misjöfn áhrif á
menn, og má segja með vissu
að flestir verða nokkuð gá-
lausari í f jármálum og þykj-
ast færari um að sinna stór-
útgjöldum en ella. Þegar svo
þjónarnir eru tilneyddir að
tilkynna þeim að aquavítið
sé þrotið, þykir þeim íllt að
verða að hætta að skemmta
sér, jafnvel þótt ekki sé um
a farið svona lúal
að ráði sínu. -- Frc.mkr
; iria ns
áfram svíviröilég og þjóð
til stórrar vansæmdar.
arra siikra siaöa mætti ræða jblikshvíidar þjónustufólki,
langt rnál, ekki sizt þegar jhafá verið settir undir gesti
fram i danssalnum. — Svo
hefir ’■ ’ð einnig verið óf.rá-
v , ?. *t -''rO
nrörgurn borðum á dansgóll’-
ið, að illmögulegt er fyrir
fólkið aó fóta sig í þeim
troðningi, sem óhjákvæmi-
lega verður. Leiðir þetta það
eitt af sér., að meiln annað
hyort flýja staðinn, eða
drekka sig svo fulla, að þeim
er eiginlega nákvæmilega
á hvers manns
„jússu“ þeir káfsast. Aðgerð
ir á þessu ástandi eru svo
augljósar, að ekki þarf um
þær að ræða.
Um aðra dansstaði
bæjarins.
Nú skal að nokkru vikið
að þeim stöðum, sem haida
dansieiki og selja jafnframt
vín. Kunnastir þessara,.staða
eru Sjálfstæðishúsið, Tjarnar Isama upp
café, Breiöfirðingabúð, Röð-
uli og Mjólkurstööin. Þar eru
dansleikir haldnir um hverja
helgi, að minnsta lcósti á
veturna. Ailir þessir staðri’l
selja rivers kyns tegundir af Afstaða þjóua.
vírnun og verða sómasam- Það liefui'
löngum
þótt
einna tiltækilegast, þegar
þessi mál eru rædd að Játa
skap; sitt bitna;á.þjónum og
kenna þeim það öngþveiti,
sem í þessum málum ríkir.
Þjónar eru upp og ofan, sem
aðrar st.éttir 'þjóðfélagsins,
en þó berá þeir mirinsta, ef
nokkra, sök á þessu ástapdi.
I flejstum tilfellum ákveður
yfirþjónn borðafjölda hvers
þjón^, og ber honum að sjá
um, að gestir við þessi
ákveþnu borð hljóti af-
greiðjslu. Þegar þessi ákveðni
borðáfjöldi er setinn, þá á
að véra og er á dansieikjum
raunpir þýðirigáfiaust að leita
til hkns í þessum efnum. Á
þeiml stöðum, sem alltaf er
fulltleins og t. d. á Borginni
og í Sjálfstæðishúsinu eru
venjiiilega öll bqrð upptékin
fyriri vissan tima. Á Borg-
inni jer þó dálítið öðru. máli
að ^egna, þár sem margir
gestirr koma aðeins til þess
að sýæða en fara síðan. Þar
ætti að' taka upp • þá reglu
sem tiðkast á sams konar
stöðunr erlendis, Yfirþjónn,
sem eklt-i • þjónar á borð,
heldur tektir aðe'ms á móti
gestum, fær tilkynningar um
það frá hinum þjónunum
hve rnörg borö séu laus
og hleypir gestum inn eftir
því. Fá þá þeir einir aðgang,
sem gert hafa ráðstafanir
við þjóna eða dyravörö fyrh’-
fram, en aðriiuverða að bíða
þar til borð losnar. Sparar
þetta þjónum erfiði og rifr-
ildi, gestum ónæði &g -um-
fram allt yfirfylli salai’-
kynna. I Sjálfstæðishúsimi
og áiíka stöðivm, þar sem
gestir panta- borð fyrir ein-
hvern vissan tíroa ættu for-
stöðumenn að sjá til þess, að
ckki yrðu fleiri miðar seldir
en húsið getur með . góðu
móti tekið á móti. Hópur sá,
sem stundum hefur safnazt
við afgreiðslustað þióna er
oft á tímum.ærið skuggaleg-
ur og hafa. gestir gerst svo
iieimtufrekir um borð að
endað hefur í heitingum. —•
Þess eru og dæmi, að þjónar
hafa sætt. árásum þeirra
heiftræknustu að næturlagi.
* ? ...
{xitíiir 8igur-
björnssonar.
Vel sé þeim, sem geta
drepið þetta eitur með þekk-
ingu sins eigins óvérðugleiká,
áður en það blæs upp sálina,
henni til eilífrar glötunar,
sem vís er þeim, er hroka
sér upp og þvkir, að eingin
standi sér jafnfætis . . (Vida-
línpostiila).
Allc það hrós og sjálfsálit.
sem hreintrúaðir bindindis-
menn báru í brjósti sér
brauzt frarn í skrrJúm og
Framliald á 7. síðu.