Tíminn - 19.03.1977, Blaðsíða 3

Laugardagur 19. marz 1977
3
Sá, sem ekki
viH,þegar
hann fær...
Sá, sem ekki vill,
þegar hann fær...
E.H. Dal i Miklaholts-
hreppi — Hér um
sveitir hefur rikt mik-
il veðurbliða svo
mánuðum skiptir,
stillur og hlýindi mið-
að við árstima. Snjór
hefur enginn fallið,
svo teljandi sé, það
sem af er vetri og jörð
þvi alauð. Það hefur
aftur valdið þvi að i
frostakafla i janúar
fór klaki alldjúpt i
jörð. Var þó aldrei um
frosthörkur að ræða.
Þrátt fyrir jarBklaka og ein-
stakt úrkomuleysi hafa ekki
orðiö vandræði með vatn hjá
fólki nema á tveim bæjum,
þar sem vatn fraus i öðru til-
fellinu, en þrauti hinu.
Af er nú lagður sá búskapar-
háttur að mestu, að halda fé til
beitar, þótt jörð sé auð og vel
viðri, en þó er það gert á fáein-
um bæjum. Kjarnfóðurgjöf er
meö mesta móti i vetur svo
sem vænta mátti eftir hrak-
legt óþurrkasumar, enda eru
hey viða létt og léleg að stór-
um hluta. Af þessum sökum,
og raunar fleiri, er róður
margra bænda nú i þyngsta
lagi fjárhagslega og horfur
þeirra uggvænlegar.
Til marks um erfiða lausa-
fjárstöðu bænda, mætti t.d.
nefna það, að um síðustu
mánaðamót munu skuldir
þeirra hér i fimm hreppum
sunnan fjalla á Snæfellsnesi
við Rafmagnsveitur rikisins
hafa numið um 5 milljónum
kr. Læturnærri aðþað séu um
kr. 8000.00 á hvert mannsbarn
er þessar sveitir byggir. Að
sjálfsögðu mun veröa lokað
fyrir rafmagn hjá ýmsum ef
ekki verður fljótlega grynnt á
þessum skuldum.
NU er þaö svo, þrátt fyrir
allt, að sumir hafa handbæra
peninga og vilja greiða álestr-
armanni, rafmagnsmanni
samstundis. Draga þeir þá
gjarnan upp veski sin eða
ávisanahefti, óðfúsirað borga,
en þá kemur upp úr dúrnum
að álestrarmaðurinn má með
engu móti taka við greiðslu og
kveður yfirboðara sina hafa
lagt blátt bann við þvilikum
viðskiptamáta. Reikninginn
verður að greiða I sparisjóði,
banka, eða annarri tiltekinni
stofnun. Bætist þá ofan á
simakostnaður og jafnvel
ferðalög, svo nemur tugum og
hundruðum kllómetra, til
að gera þær ráðstafanir sem
að gagni megi verða I þessum
efnum. Vill þá sjálfsagt oft
ásannast hið fornkveöna— að
sá sem ekki vill þegar hann
fær, hann fær ekki þegar hann
vill — og leggja menn málið I
salt um lengri eða skemmri
tima.
Þannig eru þessar umræddu
skuldir að nokkru tilkomnar
vegna fáránlegs einstreng-
ingsháttar i innheimtukerfi
Rarik. En eftir stendur þó
aðalástæöan: fjárþröng
bænda og e.t.v. fleiri raf-
magnsnotenda.
Hitt ber svo að viðurkenna
og virða viö starfsmenn Raf-
magnsveitna rikisins, að þeir
sýna verulega þolinmæði i
þessum málum og grlpa ekki
til lokunaraðgerða fyrr en I
siðustu lög.
Afmæli Þorsteins
Hannessonar
Þau mistök uröu, þegar sagt
var frá afmælistónleikum,
sem haldnir eru til heiðurs
Þorsteini Hannessyni, tón-
listarstjóra Rikisútvarpsins,
að afmæli hans væri I dag. Hið
rétta er, að það er á sunnudag-
inn. Tónleikarnir eru aftur á
móti i dag.
Umhyggja eftir Jóhannes Kjarval. Þessa mynd málaði hann á
jólanótt 1954 eigandi er Alfreð Guðmundsson forstöðumaður
Kjarvalsstaða. Timamynd Gunnar.
Fáséðar
Kjarvals-
myndir
SJ-Reykjavik Frá þvl
Kjarvalsstaðir tóku til starfa
árið 1973 hafa verið haldnar i
húsinu nokkrar sýningar á
myndum Jóhannesar S.
Kjarvals, enda er eystri salur
hússins sérstaklega ætlaður til
sýninga á verkum hans, þótt
hann sé stundum notaður til
annarra sýninga, sem þá eru
venjulega i öllu húsinu.
I dag er opnuð ný sýning á
myndum Kjarvals I myndlist-
arhúsinu á Miklatúni. Safnað
hefur verið saman 51 mynd,
sem allar eru I einkaeign, að
undanteknum tveim myndum
sem eru eign Reykjavikur-
borgar. Fæstar þessar myndir
hafa áður verið sýndar opin-
berlega á sýningu.
Elzta myndin á sýningunni
er frá 1917 en sú yngsta frá ár-
inul968, en þaðárfór Kjarval
á sjúkrahús og átti þaðan ekki
afturkvæmt. Málaði hann ekk-
ert eftir það. Allmiklar eyður
eru að visu i sýningunni, þ.e.
ákveöin timabil vantar, en
tilgangurinn erfyrstog fremst
að kynna sýnishorn af hinni
ótrúlega fjölbreyttu list
Kjarvals.
Þessi Kjarvalssýning mun
standa fram á haust og flytur
Reykjavikurborg þeim
mörgu, beztu þakkir, sem lán-
að hafa myndir svo langan
tima.
Vestfirðir:
Einni
beztu
rækju-
vertíð-
inni
að
ljúka
gébé Reykjavlk —Rækjuveið-
um fyrir Vestfjörðum er að
mestu lokið, en þessi vertlð er
taiin ein sú albezta fram til
þessa. Rækjan hefur verið
mjög góð og yfirleitt var aflinn
óvenjulega góður á öllum mið-
um. Aðeins þrjár rækjuverk-
smiðjur eru enn við vinnslu,
tvær á isafirði og ein I Hnifs-
dal. Aðrar verksmiðjur hafa
allar fengið upp I heimilaðan
kvóta sinn. i febrúar stunduðu
alls 65 bátar rækjuveiöar á
Vestfjörðum og var afli þeirra
i mánuðinum 1.111 lest en i
fyrra á sama tima varö afli 63
báta 543 lestir. Þess ber og aö
gæta, að I fyrra lágu rækju-
veiðar niðri við isaf jarðardjúp
eftir miöjan febrúar vegna
verkfalls verkafólks
Frá Bíldudalréru tlu bátar I
febrúarmánuði og varð afli
þeirra 176 lestir, en I fyrra var
afli tiu báta aðeins 55 lestir.
Aflahæstu bátarnir nú voru
Pilot með 21,3 lestir, Vlsir 21,1
lest, og Helgi Magnússon með
21,1 lest.
Frá verstöðvunum viö ísa-
fjarðardjúp réru 42 bátar, sem
öfluöu samtals 743 lestir, en I
fyrra var afli 38 báta til 14.
febrúar, 265 lestir. Aflahæstu
bátarnir I febrúar 1977 voru:
Gullfaxi með 24,9 lestir, Hepp-
inn 23,1 lest, Bryndis 23,0 lest-
ir, Tjaldur 22,0 lestir og Hall-
dór Sigurðsson 21,6 lestir.
Frá Hólmavik og Drangs-
nesi réru 13 bátar og var afli
þeirra 192 lestir en I fyrra var
afli 13 báta I febrúar 223 lestir.
Allir bátarnir voru nú meí
14-15 lestir i mánuðinum.
Þessar aflatölur eru allar
fengnar hjá skrifstofu Fiskifé-
lags Islands á ísafirði.
Afköst S tórólfsvallaverk smiðj unnar
tvöfölduð
Örfoka land á Geitasandi
tekið til ræktunar
SJ-Reykjavik —Festhafa veriö
kaup á nýjum þurrkara fyrir
graskögglaverksm iðjuna að
Stórólfsvöllum en við tilkomu
hans verður framleiðsla verk-
smiðjunnar tvöfölduð. Yfir
sumarið hafa verið framleidd
1500-1700 tonn af graskögglum á
Stórólfsvöllum, en eftir stækk-
unina sem væntanlega verður I
vor, veröur hægt að framleiða
um 3000 tonn. Þetta kallar á
aukna ræktun. Verksmiðjan
hefur á leigu 420 hektara lands
hjá Rangárvallasýslu og eru
þeir nú fullræktaðir.
1 ráði er að rækta meira land
á Geitasandi, sem er fyrir
vestan Stórólfsvelli og á milli
Rangánna en þangað er stutt að
fara og verður þar þá nýtt áður
örfoka land. Til þess að nýi
þurrkarinn verði fullnýttur þarf
700-800 ha, af ræktuðu landi, og
er fyrir sjáanlegt aö það verður
ekki i sumar.
Að sögn JóhannsFranfessonar,
bústjóra að Stórólfsvöllum er
nýi þurrkarinn svissneskur og
sams konar og þurrkarar i
tveim öðrum graskögglaverk-
smiðjum hér á landi. Hann get-
ureimaö5 tonn afvatniúrgrasi
á klst., eöa þurrkað 1200 kg af
kögglum.
Þegar nýi þurrkarinn kemst i
gagnið þarf að bæta við
geymsluhús’næði verksmiðjunn-
ar.
Mikið af vélakosti verksmiðj-
unnar nýtist áfram eftir þessa
breytingu. M.a. er feiti, stein-
efnum og mjöltegundum bland-
að í kögglana I sérstakri vél.
Gerðar hafa verið tilraunir með
blöndun slikra efna i þá. Sú
blanda sem virðist gefa bezta
raun, er að bæta i kögglana 2%
feiti og 2% fóðursalti. Slikir
kögglar hafa gefið mjög góða
raun i fóðurtilraunum. Þaö hef-
ur vakið undrun, að fóðurgildið
virðist vaxa við þessa blöndun
þannig að kögglarnir virðast
vera jafngildi kjarnfóðurs við
mjölkurframleiðslu. Þetta hafa
margir bændur fundið á undan-
förnum árum. Hvert kllógramm
af graskögglum gefur eina fóö-
ureiningu með öðru fóöri. Þama
gerist einhver samverkun
þannig að nýtingin á heildar-
fóörinu verður betri en búizt
var við. Þetta hefur enn ekki
verið mælt i tölum. Hins vegar
liggja nú fyrir nokkuð margar
fóðrunartilraunir sem benda
allar I svipaða átt. Það má segja
að einungis vanti opinberan
stimpil á þessar niðurstöður.
Graskögglaverksmiöjan að
Stórólfsvöllum selur framleiðsl-
una einkum til bænda á Suður-
landi, bæði beint og í gegnum
búnaðarfélög, verzlani-r og
kaupfélög. Einnig er nokkuð
selt norður til Skagafjaröar og i
Húnavatnssýslu.
Verð á graskögglum er 43.000
kr tonniö 1. flokkur i smásölu
beint til bænda En heildsölu-
verðið er 40.000 kr..
Framleiðendur grasköggla
eiga i samkeppni við innfluttar
fóðurblöndur en I mörgum til-
fellum veröa bændur aö gera
upp við sig hvort þeir vilja held-
ur grasköggla eða kjarnfóöur.
Samkeppnisaöstaðan er nokk-
uð erfiö. Þar kemur margt til.
Erlendar fóðurvörur hafa ekki
lengi verið jafnódýrar og nú, en
þar kemur m.a. til mikil fram-
leiðsla og það að fóðurvörur frá
aðildarlöndum Efnahagsbanda-
lagsins eru niðurgreiddar.' Fóö-
urvörur eru fluttar inn til lands-
ins án þess að greiddir séu af
þeim tollar og söluskattur.
Þessi gjöld eru hins vegar
greidd af vélum og rekstarvör-
um graskögglaverksmiðjanna
og sumar vélanna sem til fram-
leiðslunnar þarf, kosta tvöfalt
sif veröið þegar þær eru komnar
á áfangástað.
Af rekstrarvörum er orkan
einna stærsti liðurinn eins og
nærri má geta þegar þarf aö
eima vatn úr grasi, pressa það
og mala.
Graskögglaverksmiðjan aö
Stórólfsvöllum notar bæði
svartoliu og rafmagn. Mögu-
leikar eru á að rafmagnsnotkun
verði aukin ef raforka fæst á
hagkvæmu verðiog hægt veröur
að ráða við fjárfestingar sem
þvi fylgir. Gæti þá raforka leyst
svartoliuna af hólmi að mestu
leyti.
Samband islenzkra sam-
vinnufélaga stofnaöi gras-
kögglaverksmiöjuna aö Stór-
ólfsvöllum um 1960 siðar tók
Landnám rikisins viö rekstrin-
um. Þrir fastir starfsmenn
vinna þar nú en á sumrin fleiri,
og þegar vinnslan stendur yfir
hafa starfsmenn verið 11-12 en
verða 13-14 i sumar.
Fimm graskögglaverksmiðj-
ur eru á landinu, þar af ein i
einkaeign að Brautarholti á
Kjalarnesi. Hinar eru auk þeirr-
ar að Stórólfsvöllum i Gunnars-
holti, Flatey i Mýrarhreppi A-
Skaft. og i ölafsdal. Afkasta-
mest er nú verksmiðjan i Gunn-
arsholti, en þurrkarinn jtór er
jafnafkastamikillog þurrkarinn
á Flatey og nýi þurrkarinn á
Stórólfsvöllum verður. Gunn-
arsholt ræður hins vegar yfir
mestu ræktuðu landi.