Tíminn - 19.03.1977, Qupperneq 10

10
Laugardagur 19. marz 1977
Ingólfur Daviðsson:
GOUSPJALL
Fyrstu vorblómin skutu upp
kollinum á sólrikum stööum upp
við hús, t.d. sunnan undir gömlu
Atvinnudeildinni — i byrjun
marz.þaövoru vetrargo^sar meö
hvitum lútandi blómum. Á
myndinni sést aö krónublööin i
innri kransinum eru græn i odd-
inn. Vetrargosinn þolir talsvert
frost og hann þrifst vel um land
Snarrótarpuntur
Þurrkuö blóm i vönd
allt og blómgast á hverju vori
eins og fleiri lauk- og hnúðajurt-
ir, svo sem dvergliljur bláar,
hvitar eöa gular meö stóru ein-
stöku blómi, og stjörnuliljur
meö nokkrum litlum himinblá-
um blómum. Þessar tegundir
fara að láta á sér kræla ef tið
verðuráframgóð. Seinna koma
svo páskaliljur, túlipanar o.fl.
Klaki allmikill mun vera í jörö
og bæra tré og runnar ekki mik-
ið á sér meöan svo er, enda ör-
uggast svona snemma — enn á
góu. Viða er nú verið að klippa
tré i görðum, grisja og laga
vöxtinn, nema burtu skemmdar
greinar o.s.frv. Þetta er nauð-
synlegt öðru hvoru og bezt að
gera það meðan trén eru enn f
vetrardvala. Það er hægt að
beina vexti að eða frá vissum
greinum með hæfilegri klipp-
ingu. Gáið að hvert efstu brum-
in snúa, þvi úr þeim kemur ný
grein, sem ræður miklu um
vaxtarlagið. Afsniðnar greinar
má setja i vatn og setja inn i
hlýju, t.d. i stofuhorninu. Þá
laufgast þær fljótlega svo prýöi
er að þeim.
Laglegir reklar á viði koma
þá stundum i ljós.Nota má
greinar af birki, viöi ribsi o.fl.
tegundum.
Sums staöar virðist klippt og
grisjað fullharkalega, einkum á
stöðum sem áveðra eru. Bæði
garðurinn og trén sem eftir
standa, missa þá mikilsvert
skjól og bregður mikið við van
þrifast jafnvel til frambúðar.
Og enginn vill fá stormnæðing
inn i garðinn sinn. Laufþykkni
móti verstu vindáttinni er m iklu
betraen strjálgreinóttir runnar,
eða tré greinalaus og ber langt
upp eftir. öðru máli gegnir á
skjólsælustu stöðum. Þar má
haga klippingunni likara þvi,
sem menn I hlýrri löndum
kenna.
Ribs er ræktað bæði til skjóls
og skrauts og á veöursælli stöð-
um, ekki sizt vegna berjanna,
og þarf að haga klippingu sam-
kvæmt þvi. Smám saman þarf
aö endurnýja ribs- eða sólberja-
runna, með þvi að nema burtu
gamlar, oft mosavaxnar grein-
ar, þvi að þær bera minna af
berjum en hinar ungu. Runnur-
inn má ekki verða of þéttur og
allar skemmdar greinar skal
klippa burt. Runninn á að vera
alllaufgaður neðan frá rót.
1 blómabúðunum gefur að lita
margar pottaplöntur aldar upp i
gróöurhúsum. Er bæöi um
burkna o.fl. blaöjurtir að ræða
— og alblómgaöar tegundir nú
um háveturinn. Ýmis afskorin
blóm eru lika á markaöinum Ber
mest á túlipönum, sverðliljum
(Iris) o.fl. liljutegundum — um
þetta leyti árs. Blómgaöar
greinar innfluttar sjást lika,
einkum algular greinar gull-
runnans (Forsytia). Kannski
lika bláblómgaðar slrenugrein-
ar o.fl. Einnig suðræn þurrkuð
grös, sum með stórum punt-
skúfum. En slika vendi er auö-
velt að gera hér heima, t.d.
snjóhvita fifuvendi og blágrá-
leita, gljáandi vendi úr snar-
rótarpunti. Hér er mynd af ein-
um slikum. Punturinn var tek-
inn i fyrrasumar, hengdur fyrst
upp til þerris — og hefur haldiö
ljóma sinum siðan. Hafið þetta i
huga að sumri.
Fifuvöndur heldur lika lit sin-
um afarlengi, ef sól nær ekki að
skina á hann til lengdar.
Sumir gera blandaða vendi,
stinga t.d. punti, vallhæru o.fl. i
fifuvöndinn.
Beitilyng heldur lika vel lit
þurrkaö og getur sómt sér
prýöilega I vasa.
Eilifðarblóm eru kallaðar
einu nafni nokkrar tegundir
sem bera fögur blóm og halda
blómalitnum afarlengi þurrkað-
ar. Sum eiliföarblóm þrifast all-
vel i görðum.
Nú er timi til að gefa gaum að
greinaskipun trjánna og bera
trjátegundir i vetrabúningi
saman. Hver þeirra hefur til að
bera sitt einkenni, sina fegurð,
þó dökkt sé yfir þeim. Þau
breyta svip i vor. Greni og fura
eru aftur á móti alltaf eins,
græn allt árið. Það er frændi
þeirra einirinn lika, en lágur i
loftinu hérá landi. í hlýrri lönd-
um verður hann stór runni eöa
allmikið tré, eins og ljóðið gefur
tilkynna: „Göngum við I kring-
um einiberjarunn”. A fyrri öld-
um var safnaö hestburöum af
einiberjum á Þórsmörk og
víðar, og þau etin með harðfiski
og smjöri. Þótti mönnum verða
mjög gott af. Sumir létu vin
standa á berjunum og drukku á
morgnana gegn brjóstveiki.
Smalar átu berin og þóttu þau
bezt eftir næturfrost. Nokkrir
prestar á Barðaströnd brenndu
berin og notuðu sem kaffibæti,
segir i Ferðabók Eggerts og
Bjarna,
Reynt hefur verið að nota fifu-
hárin á sama hátt og baðmull og
vefa úr henni dúka. Það reynd-
gróður
og garðar
istvel hægt, en hún erendingar-
litil, svo ekki borgar sig að nota
hana til vefnaðar.
Hér er vetrarmynd af silfur-
reyni i Alþingishúsgarðinum,
en þann garð gerði Tryggvi
Gunnarsson á árunum 1893-1895.
Þar uxu lengi stór þingviöitré,
en þau þoldu ekki páskahretið
illræmda 1963. NU vaxa i garðin-
um stórar reynihrislur og ýmsir
runnar og blóm.
Smáfuglar syngja I görðunum
góusönginn sinn þrestir, snjó-
titlingar, auðnutitlingar og star-
ar og krummi krúnkar i út-
hverfunum. Starinn er
skemmtilegurnýliði hér, en hef-
ur lengi átt heima á Höfn i
Hornafirði. Staranýlenda kvað
einnig vera i Borgarfirði eystra
i kauptúninu.
Þetta hefur verið óvenju góð-
viðrasamur vetur hér suð-
vestanlands.
Silfurreynir i Alþingishúss garöinum.
Vetrargosar 9/3 1977