Tíminn - 24.03.1977, Page 20

Fimmtudagur 24. marz 1977
20
Frá landsráðstefnunnium orlof húsmæOra. Gunnar Thoroddsen félags-
málaráOherra f ræOustól en hann lýsti þvi yfir á fundinum aO orlof hds-
mæOra ætti ekki aOeins rétt á sér heidur bæri aO efla þaO eins og kostur
væri. ViO hliO hans er Steinunn Finnbogadóttir aOalræóumaOur og for-
maOur landsnefndarinnar. Elín Aradóttir frá Brún I Beykjadal og Mar-
grét Sveinsdóttir frá SólbarOi á Alftanesi sögóu frá reynslunni af orlofi
húsmæOra úti á landi f framsöguræOum.
• ■
Onnur landsráð-
stefnan um orlof
húsmæðra
Ráöstefna um orlof húsmæöra
var haldin aö Hótel Esju 19,—20.
marz. Mættir voru 80 þátttak-
endur hvaöanæva aö af landinu,
og.var ráöstefnan hin myndar-
legasta.
Aöalmál ráöstefnunnar var
breyting, sem gerð var á lögum
um orlof húsmæöra þ. 19. des.
1975. Meö þeirri breytingu er rikiö
ekki lengur meö fjárveitingu til
starfseminnar — en sveitarfélög-
unum einum ætlað aö veita starf-
seminni fé. Annað aöalmál
fundarins var rekstur orlofs-
heimila og sumarstarfið 1977.
Ahugi á starfinu var mikill og
fjörugar umræður.
Stefnt er aö aukinni samvinnu
þannig að hinar fámennari
byggðir fái aöstööu og stuöning
frá þeim fjölmennari og þá sér-
staklega Reykjavík, sem rekur
eigiö orlofsheimili, og verður það
næsta sumar aö Hrafnagili I
Eyjafiröi, en þar er glæsilegur
skóli.
t lok ráöstefnunnar var kosiö i
landsnefnd. Formaöur er Stein-
unn Finnbogadóttir og stjórnaði
hún ráðstefnunni. Aörar I stjórn
eru: Hulda Sigurðardóttir, gjald-
keri. Anna Siguröardóttir, ritari
og meöstjórnendur eru Sigrún
Mathiesen og Brynhildur
Skeggjadóttir.
Ræöumenn voru m.a. Gunnar
Thoroddsen, félagsmaáráöherra,
Sigriður Thorlacius, form.
Kvenfélagasambands íslands,
Magnús E. Guösjónsson, framkv.
stj. Sambands islenzkra sveitar-
félaga, auk formanns sem flutti
framsöguræöu:
Eftirfarandi samþykkt var
gerð á ráöstefnunni:
„2. ráöstefna um orlof hús-
mæðra, haldin i Reykjavik dag-
ana 19. og 20. marz 1977, harmar
þær lagabreytingar, sem gerðar
voru á Alþingi 19. des. 1975 á lög-
um um orlof húsmæöra, þ.e.a.s.
aö fellt var niöur framlag rikis-
ins, en sveitarfélögunum einum
ætlaö aö veita þvi fé.
Ráöstefnan litur svo á, aö meö
þessari lagabreytingu hafi veriö
stigiö óheillaspor, og veröi ekki
snúiö viö hiö bráðasta muni starf-
semi orlofsins leggjast niður.
Ráöstefnan telur eölilegast og
hagkvæmast, aö fjárveitingin
komi frá einum og sama aöila.
Orlof húsmæöra er viðurkenning
fyrir störf i þágu þjóöarheildar-
innar, og ætti rikiö þvl aö vera
rétti greiðandinn, og leggur ráö-
stefnan rika áherzlu á mikilvægi
þess.
Ráðstefnan minnir á, aö hver,
sem veitir eða hefir veitt heimili
forstööu án sérstakrar greiöslu
fyrir það starf, á rétt á að sækja
um orlof húsmæöra.
Ráöstefnan vill benda á, að or-
lof húsmæöra er þvi i eðli sinu
alls ekki sveitarstjórnarmálefni,
enda eru framkvæmdir þess
hvergi I höndum sveitarstjórna
og hafa aldrei veriö.
Framkvæmdin er I höndum or-
lofsnefnda, sem kosnar eru af
héraössamböndum innan
Kvenfélagasambands lslands,
starfa þær sjálfstætt, en eru
ólaunaðar.
Ráöstefnan telur brýnt, aö fjár-
veitingin til orlofs húsmæðra sé
verötryggö og fylgi gildandi verö-
lagi á hverjum tima. Þar til
endurskoðun laganna hefir fariö
fram, skuli fjárveitingin þvi eigi
vera minni aö verðgildi en hún
var á fjárlögum 1973, áriö eftir aö
lögin frá 1972 gengu i gildi.
Ráöstefnan telur mikilvægt, aö
skipting á fjárveitingu til hvers
byggðarlags miöist viö Ibúaf jölda
i árslok áriö á undan, enfari ekki
eftir fjölda húsmæöra, enda var
framkvæmdin sú hjá félagsmála-
ráöuneytinu á undanförnum ár-
um.
Ráöstefnan skorar á Alþingi og
rikisstjórn aö láta endurskoða
lögin um orlof húsmæöra hiö allra
fyrsta, og aö minnsta kosti tvær
konur úr landsnefnd orlofs
húsmæöra veröi kvaddar þar til.
Ráðstefnan heitir á Alþingi og
rikisstjórn aö bregöast skjótt og
vel við þessari málaleitan.”
Til sölu nokkrar kýr
sem bera á næstu mánuðum.
Upplýsingar í síma (91) 4-16-49.

hí'.
■ ■. r
17
Skrifstofur Strætisvagna Reykjavikur
eru fluttar að
Borgartúni 35
(Kirkjusandi)
P
P.
%
’vm’
fS.
k
m
yírf
:/íí
f-J. ,
*V
Strætisvagnar Reykjavikur

lesendur segja
Til umhugsunar
í alvöru
I A árinu 1976 og þar sem af er
árinu 1977, hefur meira verið
rætt um áfengis- og fikniefna-
mál I svonefndum fjölmiölum
en siðustu 10 til 20 ár. Þegar lit-
ið er á þessar umræöur kemur
berlega i ljós aö æ fleiri játa aö
sjá hættuna sem óhjákvæmi-
lega fylgir I kjölfar þeirra er
fyrir þvi veröa aö ánetjast
þessum ófögnuöi. Hljóövarpiö
hefur gefiö þessu yfirskriftina —
„Mesta hætta aldarinnar”. Aö
sjálfsögöu yröu margvisleg
svörin ef spurt væri hver er
hættan? 1 Morgunblaöinu ár
1976, birtist grein meö yfir-
skriftinni:
ÞEGAR BARNIÐ VERÐUR
VININU AÐ BRAÐ — FYRIR
FÆÐINGU.
Vitnaö er til visindamanns. i
Frankfurtháskóla. Hér er kafli
úr áöurnefndri grein: „Ein
hverra þriggja kvenna, sem
neyta áfengis aö staöaldri á
meögöngutima, eignast aö
likindum vanskapaö barn, ann-
aö hvort fatlað á sál eöa likama
nema hvort tveggja sé. Afengi
getur haft margvisleg áhrif á
börn I móðurlifi. Nokkrar af-
ípiftínear eru hó aleeneastar.
Þaö eru vanskapaöir fingur, eða
höfuökúpa, sjóngallar, ýmiss
konar hugfötlun og óeðlilega
hægur vöxtur og þroski. Nýlega
var birt athugun lækna I barna-
spitalanum i Tubingen, á tveim-
ur og hálfu undanförnu ári hafa
komið þangaö 40 börn, sem uröu
„alkóhólistar i móöurlifi”,
þ.e.a.s. hlutu varanleg mein af
drykkju mæöra sinna á meö-
göngutimanum. Læknar báru
þetta saman við thalidómidslys-
iö mikla til glöggvunar leik-
mönnum og kváöu áhrifin miklu
uggvænlegri en áhrif thali-
dómidsins aö þvi leyti, aö
fórnarlömb thalidómidsins
heföu veriö „ákveöinn hópur”
(rúmlega 5000 börn) en hins
vegar fjölgaöi vansköpuöum
börnum drykkjukvenna sifellt.
(Þvi má bæta við, aö thalidómid
var svo bannað og framleiðend-
ur dæmdir til aö greiöa háar
skaöabætur. Heldur er ósenni-
legt að eins fari um áfeng-
iö....)”.Hver erhér áfengissali?
Þeim fer ört fækkandi hinum
svonefndu aldamótamönnum. I
einu voru þeir sammála. Vekja
þjóðlegan metnaö meðal Is-
lendinga, rækta land og lýð — fá
þjóöina til aö hugsa um veíferö
allra landsmanna. Þá var þetta
kveöiö:
„Allstaöar sækja fram ungar
og starfandi hendur
innlendu höfnunum fjölgar
og skipum viö strendur.
Bæirnir vaxa og húsin þar
frikka og hækka
hugsjónamiöin hjá þjóöinni
vlkka ogstækka”.
Allt hefur þetta komiö fram I
orösins merkingu, en stundum
viröist slakaö á viö hugsjóna-
miöin. Ekki eru allir á sama
máli um, hvaö þjóö vorri er fyr-
ir beztu, en einn hópur okkar ís-
lendinga, má þó aldrei víkja
af þeirri braut. Þessi hópur
eru hinir kjörnu alþingism. Til
þeirra er mænt og vonað aö þeir
leiöi þjóöina, en láti ekki leiðast
af röddum þeirra, er halda að
það aö banna sé ófögnuður einn.
Alþingismenn hafa mitt traust.
Þeim trúi ég vel til aö standa
vörð um hamingjuleið Islands,
velja sem allra fyrst vinlaust
land. öld þekkingar hefur upp-
lýst margt, sem áöur var hulið
sjónum manna og ég biö þá ein-
ungis aö hlusta á raddir okkar
mikilsmetnu lækna, sem ætlað
er aö gera einstaklinginn, sem
orðið hefur áfengisflóöinu aö
bráö, aö nýjum manni. Er ekki
betra aö missa aldrei manninn I
ölduna? JónF.Hjartar
iþróttakennari
Herðum baráttuna gegn
tóbaki
Á siöustu missérum hafa lækna-
visindin sannaö svo aö ekki
verður um villzt, aö reykingar
valda mörgum lifshættulegum
sjúkdómum og stytta ævi fjöl-
margra reykingamanna um
mörg ár. Þessar ógnvekjandi
staðreyndir hafa að sjálfsögöu
vakið ýmsa til umræöna og aö-
geröa.
Sú öfluga mótmælaalda gegn
reykingum sem Krabbameins-
félag Reykjavikur, undir stjórn
framkvæmdastjóra sins, hefur nú
vakiö meðal skólaæskunnar um
land allt, hefur þvi veriö vel
fagnaö af öllu hugsandi fólki. Má
vissulega binda miklar vonir viö
aö baráttan gegn tóbakinu beri
árangur, þegar unga fólkiö sjálft
tekur höndum saman um aö leysa
vandann. Haldiö áfram, unga
fólk, þiö sem innan skamms takið
viö stjórnartaumum okkar hinna
eldri, og kveöið aö fullu niöur
skaövaldinn mikla, tóbakiö, undir
kjöroröi ykkar REYKLAUST
LAND.
Ýmsir úr hópi hinna eldri hafa
tekið vel og drengilega undir viö
unga fólkiö og 'lagt þvi liö meö
ýmsum hætti. Þyngstar á metum
hafa þar verið ákveönar yfir-
lýsingar frá Læknafélagi Islands
um skaösemi tóbaks ásamt
hvatningu til stjórnvalda um að
hefja nú þegar undirbúning aö
setningu heildarlöggjafar um
ráðstafanir til aö draga úr tó-
baksneyzlu.
Ég vil sem einn úr hópi áhuga-
manna, taka eindregið undir
þessa áskorun Læknafélagsins til
stjórnvalda og jafnframt minna á
aö stjórnvöld ýmissa grannþjóöa
okkar hafa þegar hafizt handa
gegn tóbakshættunni meö róttæk-
um aögeröum.. Minni ég I þvi
sambandi aðeinsáNorömenn og
Finna. Báöar þær þjóöir hafa
samþykkt mjög ákveðin lög gegn
tóbaksreykingum og fylgja þeim
fast eftir.
Norðmenn eru nánir frændur
okkar og um margt til fyrirmynd-
ar, svo sem kunnugt er. tslenzk
stjórnvöld ættu strax að taka þau
norsku til fyrirmyndar varöandi
aögerðir gegn reykingum.
Það eru þegar 6 ár siöan Stór-
þingiö norska samþykkti einróma
aö koma á fót stofnun.sem hlaut
nafniö Statens Tobakkskaderad,
— Tóbaksvarnaráð rikisins.
Ráöiö tók þegar til starfa undir
stjórn ungs og bráöduglegs
manns, Arne Hauknes, og hefur
náð feikimiklum árangri á þessu
árabili. Skal i þvi sambandi aö-
eins nefnt, aö ráöiö hefur nú átta
starfsmenn i þjónustu sinni og
Ég las f Timanum 25. febrúar
sl. grein eftir Halldór
Kristjánsson sem bar nefniö
„Um samvinnustefnu og
fleira.” Ég les allt, sem H.Kr.
skrifar og er honum oft sam-
mála. I umræddri grein er hann
aö tugta Vilmund G. svolltiö til
og var ekki vanþörf á. Skyldi
Vilmundur ekki fá I höfuöiö af
þvl aö berja þvi sifellt við stein-
inn? Þetta var Utúrdúr. Ástæð-
an til þess aö ég hripa þessar
linur er fákænska min. Mig
langar sem sagt að biöja H.Kr.
um smáupplýsingar, ef hann
hefur tima til. Ég er samvinnu-
maöur og hef verið i 40 ár. Ég
gekk ungur i kaupfélag, en hef
flutzt milli staöa oftar en einu
sinni. Þvi spyr ég. Þarf maður
þá aö tilkynna kaupfélaginu
flutning, og fer maöur þá sjálf-
krafa inn I kaupfélag á nýja
staðnum?
H.Kr. segir aö kaupfélögun-
um hafi aldrei verib ætlaö ann-
aö en aö reka verzlun og þjón-
ustu. Er þetta ekki misskilning-
ur? Ég veit ekki betur en kaup-
fastan erindrekstur i öllum fylkj-
um landsins hluta úr árinu.
Ég hef haft persónuleg kynni af
þessum ágæta framkvæmda-
stjóra, hef heimsótt hann á skrif-
stofu ráösins og notið leiösagnar
hans, og ég dáist mjög að hinu
þaulskipulagða varnarstarfi
Norömanna gegn reykingahætt-
unni. Hér veröur ekki nánar frá
þvi greint aö þessu sinni. Ég
bendi aöeins á aö tæpast mun
hægt að leita betri fyrirmynda og
aðstoðar I þessari baráttu en hjá
frændum okkar, Norömönnum.
S.G.
félögin viöa um land séu aöalat-
vinnurekandinn bæöi I sjávarút-
vegi og fiskiðnaöi t.d.
H.Kr. ritar talsvert um stofn-
sjóö félagsmanna. Eru kaupfé-
lög skyldug aö hafa stofnsjóö?
Eru þau skyldug til aö taka viö
arðmiöum hjá fólki, sem verzl-
ar viö þaö? Er þaö misskilning-
ur minn aö mörg kaupfélög hafi
engan stofnsjóö, greiöi engan
arð, veiti engan afslátt til fé-
lagsmanna, en greiöi samt eng-
an skatt?
Get ég farið til kaupfé-
lagsstjórans I minu kaupfélagi
og heimtaö aö fá aö sjá hvaö ég
eigi inni I stofnsjóöi ef ég hef
aldrei skilaö arömiöum, eöa
þarf að skila þeim? 1 hvaöa til-
fellum er hægt aö fá greitt þaö
sem menn eiga i stofnsjóði?
Aö lokum vil ég bara segja, aö
samvinnuverzlun er langæski-
legasta form verzlunar og von-
andi eykst hlutur hennar sem
mest.
Með beztu kveöjum,
Stefán Garðarsson,
Búöum, Fáskrúösfirði.
Pyrirspumir
um stofnsjóði
kaupfélaga