Tíminn - 28.05.1977, Blaðsíða 5

Laugardagur 28. mal 1977
i

ÍSLANDI
Rætt við Hjalta Pálsson,
bókavörð á Sauðárkróki, með
innskotum frá öðrum þeim er
þar koma við sögu
Opna úr handriti Símonar Dalaskálds, drögunum aö Merar-
Eirikssögu.
Hjaltiheidur þarna á örlitlu kveri, sem varöveitt er I skjalasafn-
inu.
heitins bónda Þorkelssonar,
nánar tiltekiö uppskrift dánar-
bús hans. Þessi gögn sýna, aö
Jón hefur veriö auöugur maöur,
enda talinn meö rikustu bænd-
um landsins. Þegar dánarbúiö
er upp skrifaö, aldamótaáriö
1900, reynast eignir vera yfir
sextiu þúsund krónur
(61.284.54), og i þvi eru taldar
einar tiu jaröir.
Þaö sem gögnin sýna merkast
er þó ef til vill skuldunautatal
hans, þvi hann hefur átt úti-
standandi fé hjá hátt á annaö
hundraö aöilum. Hann viröist
hafa rekiö nokkurs konar
banka.
Þá er hér uppskrifaö handrit
af Sverrissögu, trúlega komiö
frá Jósep á Hólum siöast, en
ekki er ljóst hvaöan hann hefur
fengiö þaö I hendur. Trúlega er
þetta elzta pappirshandrit sem
viö eigum hér, en meö þvi fylgja
tréspjöld. —
Margt fleira sýndi bókavörö-
urinn úr riki skjalavaröarins,
sem þvi miöur veröur ekki
upptaliö hér.
— Þá eigum viö hér fyrir
framan, sagöi Hjalti og leiddi
fréttamenn fram I vinnusal viö
skjalasafniö, allmikiö ljós-
myndasafn. Viö höfum úr ýms-
um áttum fengiö myndir af
bændum og búaliöi og öörum
Ibúum héraösins, og erum
smám saman aö koma þvi I
skipulag. Þetta er aö veröa mik-
iö safn og viö vonumst til þess
aö geta einnig hafiö skipulagn-
ingu safns ljósmynda úr at-
vinnusögunni.
Þá eigum viö hér merkilega
vél, til aflestrar á merkilegu
safni. Þetta er svonefnd filmu-
lestrarvél, en henni er beitt viö
Mormónaskrárnar svonefndu.
Þetta safn er þannig til komiö,
aö hingaö til lands komu
Mormónar nokkrir, sem feröuö-
ust um og tóku ljósmyndir af
öllum kirkjubókum I landinu. I
kirkjubækurnar eru, sem kunn-
ugt er, skráöar fæöingar, sklrn-
ir, fermingar, giftingar og
mannslát innan safnaöanna, og
mormónarnir festu þetta allt á
filmu. Hér var svo ákveöiö aö
festa kaup á einu eintaki af
þessu filmusafni, þannig aö hér
eru I hillum allar kirkjubækur
landsins, og I vélinni er hægt aö
lesa þær af filmunum.
Hér i húsinu er líka aö rlsa
eins konar visir aö listasafni, og
þegar eru til á milli tuttugu og
þrjátiu málverk, hélt Hjalti á-
fram, en var stöövaöur, þvl
frettamönnum þótti útúrdúrinn
oröinn nógu langur og leiddu
hann þvi meö lempni aö bóka-
safninu aftur.
— Já, bókasafniö, sagöi bóka-
vöröurinn. Þaö má segja aö þaö
sé I mótun enn.
Meö tilkomu nýrra bóka-
safnslaga hefur rikiö hætt aö
taka þátt i rekstri þessara
safna, lagt þaö á heröar sveitar-
félaganna sjálfra, og meö þvi
gert þeim aö haga starfsemi
sinni aö einhverju leyti á nýjan
veg. Ekki er þó aö fullu ljóst
hver áhrif veröa, enda vafalitiö
misjafnt eftir byggöarlögum.
Slöastliöiö ár varö allnokkur
aukning I uppbyggingu og starf-
semi bókasafnsins, enda eöli-
legt, þar sem þetta er fyrsta ár-
iö sem bókavöröur gegnir fullu
starfi. Aö visu fer hluti vinnu-
dagsins I aöra þætti, þvl jafn-
framt bókavaröarstarfinu hef
ég meö höndum umsjón meö
Safnahúsinu öllu og þvi sem þar
fer fram.
Til þessa hefur mikill timi
fariö til þess aö vinna aö grund-
velli rekstrar bókasafnsins, til
dæmis meö gerö spjaldskrár,
þar sem hægt er aö finna bók
eftir höfundi hennar, heiti, þýö-
anda eöa ritröö. Til þess þarf
þrjú til fimm spjöld fyrir hverja
bók. Nú hefur þetta verk unnizt
svo, aö til er aö minnsta kosti
tvöföld spjaldskrá fyrir allar Is-
lenzkar bækur I útlánasal og
barnadeild. Einnig yfir mestan
hluta islenzkra bóka á lestrar-
sal. Talsvert er þó enn eftir.
Framundan eru stór verkefni
og mörg, til dæmis endurnýjun
á bókakosti útlánasalar. Um
flestar bækur þar gildir þaö, aö
aöeins er til eitt eintak og mörg
þeirra oröin illa farin. Unniö
hefur veriö aö bráöabirgðaviö-
gerðum á þeim og hafa hundruö
bóka veriö bundnar inn.
Stefán Magnússon bókbind-
ari, hefur séö um bókband, og
hefur hann nú jafnframt ánafn-
aö safninu öllum bókbandstækj-
um sinum og efni eftir sinn dag,
eöa þegar hann hættir störfum.
Er þaö góö gjöf og mikil.
Aökallandi er aö ljúka smiöi
safnahússins sem fyrst, en
kjallari er ófrágenginn og
geymsluskortur mikill.
Nauösynlegt er aö setja Lista-
safninu skipulagsskrá.
Nú fleira má tina til, svo sem
skort á húsgögnum og hillum,
en þaö veröur aö hafa sinn gang
og koma þegar þar aö kemur.
Þau verkefni, sem næst eru á
mikilvægisskrá, eru til dæmis
þjónustan viö sveitirnar. Hún
hefur veriö ákaflega laus I reip-
um. t framtiöinni viljum viö efla
kjarna út um sveitir hér um-
hverfis, eins konar dreifistöövar
út frá aðalsafni. Þetta er I deigl-
unni eins og er.
Fleira flýgur mér ekki I hug
aö sinni, utan beinar og haröar
tölur um útlán og annaö sllkt.
Nokkur aukning varö á þvl sviöi
á siðastliönu ári, eöa rúmlega
tiu af hundraöi, þannig aö útlán
uröu samtals tuttugu og eitt
þúsund og eitt, lánþegar tvö
hundruö tuttugu og niu fullorön-
ir og hundraö fjörutlu og nlu
börn. —
Aö svo mæltu hvarflaöi hugur
bókavaröarins aftur inn fyrir
landamerki skjalavaröarins, til
hreppabóka, handrita og ljóöa-
bréfa, aö ógleymdum draumum
og vitrunum. Þegar blaöamenn
kvöddu þennan tæplega þrituga
mann, sem sýnir og sannar I
starfi, aö þaö eru fleiri en ryk-
fallnir og skorpnir grúskarar
sem leggja grundvöllinn aö
menningarmálum okkar, var
hann enn meö handrit Simonar
Dalaskálds, drögin aö Merar-
Eirlkssögu, I höndunum.
Hver sá er gefur sér tíma til
aö líta inn I Safnahúsinu á
Sauðárkróki, hitta þar bóka-
vörö, skjalavörö, eöa starfskonu
safnsins aö máli og hnusa ofur-
litiö I þaö, sem þar fer fram og
safnazt hefur saman, veröur
auöugri eftir.
Þaö er og greinilegt af stárfi
þessa fólks, aö auöurinn sem af
er aö taka I húsinu eykst og
dýpkar.
ÖLL ALMENN
FERÐAÞJÓNUSTA