Fréttablaðið - 07.04.2006, Side 39
FÖSTUDAGUR 7. apríl 2006 27
AF NETINU
���������
��������������� ��������� �������������������������������
����������������� ����������� ������������������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������������������������������������������������
��������������������
������������������������������������������������������������������� ���������������� ����� ��������
������������������������������� ����
����������������������������
����� ����������������������
�������
�� �����������������
�� �������������������
�� �������������������������������������
�� ������ ���
�����������������������������
������������������������
�������
�� �����������������
�� �������������������
�� �������������������������������������
�� ������ ���
������������ ���������������������
�����������������������
������������ ��������������������������������������
������������������������� ����������������������
����������������������� �
�������
���������������� ��������������������������������� ������� ������� �����������������
�� ���������������������������������������
�� ���������� ��������������������������������
�� ������������������������������������
��� ������������������������������������� �����������
���������������������������������������������� ���
�������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������
��� ����������������������������������������
�������
��� ��������������������������
�� ������������������������ ����� ���������
������������������
�� ������ ���
Nýjar tölur frá Hagstofu Íslands
og Seðlabanka um viðskiptajöfn-
uðinn árið 2005 leiða í ljós, að
halli á viðskiptum við útlönd nam
164,1 milljarði króna síðastliðið
ár. Er þetta mesti viðskiptahalli í
sögu íslenska lýðveldisins. Hall-
inn var tvöfalt meiri í fyrra en
árið áður. Halli á vöruskiptajöfn-
uðinum við útlönd nam 93 millj-
örðum króna. En auk þess var
mikill halli á þjónustujöfnuði. Á
fjórða ársfjórðungi 2005 varð
53,1 milljarðs króna halli á við-
skiptajöfnuðinum miðað við 35,2
milljarða halla á sama tímabili
árið áður. Strax og tölur þessar
höfðu verið birtar veiktist gengi
íslensku krónunnar. Þessi mikli
viðskiptahalli er áhyggjuefni.
Það gengur ekki til lengdar að
vöruinnflutningur sé mun meiri
en vöruútflutningur og þjónustu-
gjöld mun meiri en þjónustutekj-
ur. Það kemur að skuldadögum.
Á sama tíma og fréttir berast
af hinum mikla viðskiptahalla
birtist skýrsla frá einu stærsta
verðbréfafyrirtæki heims,
Merrill Lynch, um íslensku bank-
ana og miklar erlendar skuldir
þeirra en alls nema þær nú 1.200
milljörðum króna! Merrill Lynch
lýsir áhyggjum af mikilli skuld-
setningu íslensku bankanna og
bendir jafnframt á mikil eigna-
tengsl íslensku bankanna og
stærstu íslensku fyrirtækjanna,
sem hafa haslað sér völl erlendis.
Telur Merrill Lynch, að lánshæfi
íslensku bankanna sé ofmetið af
Fitch Ratings og Moody´s. Þessi
fyrirtæki taki ekki nægilegt mið
af kerfislægri áhættu á fjármála-
markaðnum á Íslandi við mat á
lánshæfi íslensku bankanna.
Skuldir þjóðarbúsins í heild
hafa aukist mikið og nema nú
250% af landsframleiðslu. Ekk-
ert ríki í Vestur-Evrópu skuldar
svo mikið og raunar eru þessar
skuldir með því mesta í heimi.
Ísland er fimmtaskuldugasta ríki
heims. Hagfræðingar telja, að
erlendar langtímaskuldir ættu
ekki að vera meiri en 50% af
landsframleiðslu. Ljóst er því, að
langtímaskuldir íslenska þjóðar-
búsins eru komnar langt fram úr
því, sem eðlilegt getur talist.
500 milljarða fjárfesting erlendis
Á árunum 2004 og 2005 keyptu
íslensk fyrirtæki, þar á meðal
bankarnir, erlend fyrirtæki fyrir
tæpa 500 milljarða. Kaupin námu
210 milljörðum árið 2004 og 265
milljörðum árið 2005. Auk þess
var um nokkur kaup að ræða, þar
sem verðs var ekki getið í til-
kynningum um kaupin en áætla
má þau kaup. Markaðsvirði hluta-
félaganna, sem stóðu að þessum
fyrirtækjakaupum erlendis er
alls 1.800 milljarðar í lok ársins
2005. Til samanburðar má geta
þess,að verg landsframleiðsla í
fyrra nemur 970 milljörðum.
Íslensku fyrirtækin keyptu
fyrirtæki í yfir 20 löndum en
mest er fjárfestingin í Bretlandi,
Danmörku og Bandaríkjunum.
Um þriðjungur fjárfestingarinn-
ar átti sér stað í Bretlandi. Það
félag, sem fjárfesti mest erlend-
is er KB banki en fjárfesting
þess banka nam 145 milljörðum
á umræddu tímabili. Íslensku
bankarnir lánuðu íslenskum fyr-
irtækjum mikið fjármagn til
kaupa á fyrirtækjum erlendis og
íslensku bankarnir hafa fjár-
magnað fjárfestingu sína erlend-
is að verulegu leyti með lántök-
um ytra. Spurning er hvort
fjárfesting Íslands erlendis
hefur ekki verið fullhröð og
erlendar lántökur of miklar.
Skynsamlegt væri að hægja
nokkuð á ferðinni.
Viðskiptahalli aldrei meiri
UMRÆÐAN
VIÐSKIPTAHALLI
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
Það gengur ekki til lengdar
að vöruinnflutningur sé mun
meiri en vöruútflutningur og
þjónustugjöld mun meiri en
þjónustutekjur. Það kemur að
skuldadögum.
Sýndarherlið
En hvað er þá til ráða? Eiga Íslendingar
að fara að greiða öðrum þjóðum – s.s.
Frökkum eða Norðmönnum – stórfé til
að hafa hér sýndarherlið sem getur þá
varið okkur gegn ímynduðum ógnum?
Slík ráðstöfun væri ekki aðeins álappa-
leg heldur einnig rándýr sýndarmennska
sem er ólíklegt að falli þjóðinni í geð.
Og staðreyndin er sú að nánast flestöll
verkefni sem ráðamönnum gætu dottið í
hug (hvort sem það væru fimm hátækni-
sjúkrahús á Vestfjörðum eða tveir flug-
vellir í Garðabæ) væru brýnni, þarfari og
skynsamlegri en að eyða fjármunum í að
halda uppi herafla á Íslandi.
Katrín Jakobsdóttir á murinn.is
Hvar var Ögmundur?
Ögmundur [Jónasson] er hins vegar
þekktur fyrir að fylgja orðum sínum og
skoðunum eftir af einurð og hörku. Mér
hló því hugur í brjósti þegar ég las frétt í
Guardian í vikunni af mótmælum í Frakk-
landi. Í miðri fréttinni var sagt frá því að
að óþekktir mótmælendur hefðu meðal
annars ráðist inn á skrifstofu þingmanns
úr liði Chirac, Pierre Lallouche – og lagt
þar allt í rúst!
Ég tók eftir því í vikunni að Ögmundur
Jónasson var fjarverandi vegna stuttrar
farar erlendis. Spurningin sem vakir í
huga mér er þessi?
Var félagi Ögmundur í París?
Össur Skarphéðinsson á web.hexia.net/
roller/page/ossur/
Áhyggjuefni
Nú þegar kona hættir sem Hæstaréttar-
dómari hefði maður talið eðlilegt í ljósi
þess að hlutfall kynjanna er nú ekki beint
jafnt í réttinum, að horft hefði verið til
kynferðis umsækjanda og að rétturinn
hefði í umsögn sinni tekið mið af þeirri
þjóðfélagsumræðu sem verið hefur í
gangi undanfarin ár og áratugi. En það
var ekki gert og enn einu sinni hlýtur
ráðherra að hundsa skoðun Hæstaréttar
þegar hann ræður dómara að réttinum.
Það er áhyggjuefni að dómarar við
Hæstarétt séu ekki meira meðvitaðir um
það þjóðfélag sem þeir búa í. Sú stað-
reynd að þeir fylgist ekki betur með því
sem frá löggjafanum kemur og séu ekki
færir um að leggja á það sjálfstætt mat
og draga af því augljósar ályktanir þegar
kemur að starfi réttarins hlýtur að draga
úr trúverðugleika Hæstaréttar.
G. Valdimar Valdemarsson á timinn.is
Fallegt útivistarsvæði
Því er ekki að neita, að flugvöllur í borg-
inni miðri er býsna þægilegur. Margir
Reykvíkingar geta pantað farmiða á net-
inu, pakkað niður og gengið eða ekið
niður á völl á vel innan við klukkutíma
og flogið síðan hvert á land sem er og
jafnvel til Færeyja eða Grænlands. Ef eitt-
hvað, þá er ekki ólíklegt að samgöngur
með flugi eigi eftir að aukast til þessara
nálægu útlanda, svo ekki sé minnst á
einkaflug.
Í kring um völlinn er jafnframt fallegt
útivistarsvæði, sem hyrfi með honum.
Erlendis hafa menn t.d. hvorki í Lundún-
um né Nýju Jórvík byggt þekkingarþorp í
þeim stóru lystigörðum og útivistasvæð-
um sem þar eru. Jafnvel þó þau svæði
væru líklega mun meira virði en 200
milljarðar íslenskra króna.
Pétur Guðmundur Ingimarsson á frelsi.
is