Mánudagsblaðið - 20.10.1969, Blaðsíða 8

Aurhlifar, rúðubrot — Orion í Leikhúskjallara — Ustinov og
hrossið — Stefnuljós og hjólreiðamenn — Nauðgunarkærur
— Dagblöðin styrkt — Óánægja um Samvinnuna.
Þá er loksins játað, sem hér hefur verið haldið fram, að
aurhlífar (drullusokkar) á bifreiðum gera ekki annað en tóma
bölvun á malarvegum. Þessi „stórkostlega" hugmynd hins
opinbera, að skylda bifreiðaeigendur að hafa þessar hlífar
á bifreiðunum, kostaði ca. 14 miljónir á sínum tíma, því skoð-
un á bíla fékkst ekki án þeirra. ALDREI hafa verið geigvæn-
legri steinaköst á þjóðvegum en síðan aurhlífarnar komu, og
má heita daglegur viðburður á vegunum, að steinkast brjóti
framrúður bifreiða. Það er eins gott, að yfirvöldin rannsaki
ráð sitt áður en svona verði haldið áfram.
---------------------------★
Leikhúskjallarinn hefur nú fengið hljómsveit, sem ekki ætl-
;ar allt að æra með hávaða sínum og trumbuslætti. Núverandi
hljómsveit þar, Orion, bæði velur og leikur ágætlega, „kann
sig“ eins og kallað er og Sigrún Harðardóttir, söngkonan,
hefur hin fegurstu hljóð og vakti mikla eftirtekt a.m.k. á síð-
asta frumsýningarkvöldi. Galli er það á Sigrúnu, að hún ein-
hvernveginn var ekki klædd upp á hið bezta, heldur kurfslega
satt bezt að segja, og mætti temja sér líflegri sviðsfram-
komu í stíl við ágæta rödd. „Kjallaranum" fer nú sífellt fram.
---------------------------★
Þetta kann að þykja úr hófi dónalegt, enda birtum við slíkt
örsjaldan, þótt nú beri út af. Þegar Peter Ustinov kom hing-
að datt einhverjum bráðsnjöllum íslendingum í hug að bjóða
Ustinov á hestbak. Leikritaskáldið þakkaði boðið kurteislega,
en bætti svo við: Gallinn við mig er sá, vinir, að ég kann
betur við að horfast í augu við það, sem ég ríð“. (to look
straight into the eyes of what i am ridding). Ustinov er, eins
og kunnugt er, lítill hestamaður.
•--------------------------★
Þótt fátt sé frjálst á islandi er þó tvennt í umferð, sem ALL-
IR mega brjóta,- án afskipta umferðarlögreglunnar. Notkun
stefnuljósa er algerlega undir duttlungum bílstjórans komin,
enda setja flestir ekki á stefnuljósin fyrr en komið er í beygju.
Hjólreiðamenn hafa einnig algert frelsi í umferðinnl'.' Ein-
stefna, Ijós, gangstéttir og umferðarlög almennt er þeim al-
gjörlega óviðkomandi, og lögreglan hefst ekki að þótt þessi
farartæki brjóti reglur. Það er munur að hafa einhver fríð-
indi.
Fjaörafok út af
„Fjaðrafoki"
Matthíasar —
Morgunblaðið og
svöngu svöngu
ungarnir — Gagn-
rýnendur og starf
þeirra — Lognar
ásakanír
Leikdómarar blaðanna eru senni-
lega sundurleitasti hópur blaða-
mannastéttarinnar af þeim, sem fást
við eitt og sérstakt starf. Félag ís-
lenzkra leikdómara heldur fáa
fundi, kemur saman einu sinni
tvisvar á ári til að útbýta kjörmið-
um um hæfileika einhvers leikarans
á liðnu leikári í þeim tilgangi að
veita verðlaun fyrir frammistöðu
hans á sviði. I hitt skiptið eða jafn-
vel í sama skiptið, er kosin stjórn.
Starfsemi félaganna er smá í snið-
um, enda að vonum, starfið er ein-
staklingsbundið, en ræðir hvorki
launamál né réttindi félagsmanna í
þjóðfélaginu. Árlega í sambandi við
veitingu Silfurlampans, býður það
leikurum að taka þátt í dálitlu hófi
til heiðurs þeim, sem lampann
hlýtur. Þó fórst þetta hóf fyrir í dr
vegna aðstæðna.
Það eiga félagar sammerkt, að
þeir fárast lítt út í skrif hvers ann-
ars um leikrit eða leikendur, enda
væri slíkt algjörlega út í bláinn,
þar sem skoðun einstaklings ræður
öllu starfi þeirra. Oftar en ekki
ræðast þeir lítt við á sýningum. Oll
dagblöðin og Mánudagsblaðið voru
stofnendur að FÍL, en fleiri blöð
ekki. Oll hafa þau starfað til þessa,
og starfa enn. í fyrstu tóku leikarar
fremur fálega „lampaveitingunni''
en síðari árin hafa þeir, ef dæma
má eigin frásagnir, talið sér nokk-
urn sóma að því, að öðlast lampann,
eða vera meðal þriggja þeirra, sem
helzt koma tilgreina. FÍL mun
eina „stéttarfélagið" sem enn hefur
ekki gefið út yfirlýsingar um stjórn
landsins né mótmælt ofsóknum eða
bruðli í fjármálum. Hefur það talið
verksvið sitt það eitt að dæma um
leikhúsmál.
Örsjaldan hafa leikarar svarað
leikdómum, þótt það hafi þekkzt,
og ekki er dæmi þess, að leikarar
hafi lagt eilífa fæð á leikdómara
vegna umsagnar hans um einstök
verk eða vinnu. í þau skipti, sem
slíkt hefur borið við, hafa leikdóm-
arar ekki svarað gagnrýni þeirra
enda tilgangslaust með öllu. Gildir
þar nær sama regla og milli þessara
stétta erlendis.
Þó koma fyrir undantekningar.
Mikil skrif hafa orðið um „Fjaðra-
fok" Matthíasar Johannessen, skálds
og ritstjóra. Morgunblaðið hefur
birt all-mikið og allt jákvætt um
verkið, bæði gagnrýni og ýmsar
greinar almennt. Er ekki við því að
segja og sízt í fyrsta skipti, sem
einu leikriti hefur verið gefið meiri
gaumur en öðru, hvort heldur frá
blaðinu eða blöðunum sjálfum eða
umsögnum frá leikhúsi því, sem
sýningar hefur á verkinu.
Nú hefur undarlega skipazt í
lofti. Morgunblaðið hefur gert mik-
ið fjaðrafok út af verki ritstjóra
síns. Sjálf gagnrýni blaðsins eftir
Jóhann Hjálmarsson, var því geysi-
hlynt og er ekkert við því að segja,
því vitað er að Jóhann mun meina
þar hvert orð, hvort heldur Mattht-
as væri höfundur eða einhver ann-
ar. Hitt er öllu verra, að þessi ungi
maður hefur í þokkabót brotið nýtt
blað í skammri sögu FÍL með því
að ráðast heldur ómaklega á skoð-
anir einstaklinga og telja skrif
þeirra og skoðanir myndast af öðru
en sannri gagnrýni eingöngu. Þessi
grein, þótt rituð sé í fjöllesnasta
blaðið, féll í annan og verri jarðveg
en gagnrýni hans. Hún er áróður
fyrir einu verki, á kostnað svívirð-
inga í garð kollega. Dæmir greinin
sig sjálf.
En s.l. sunnudag bregður Morg-
unblaðið enn á leik. Ásgeir nokkur
Jakobsson, sérgrein fiskimál, sezt
nú í dómarasæti og ekki aðeins lof-
ar verkið heldur svívirðir leikdóm-
ara almennt og suma sérstaklega.
Ásgeir er ekki mjög þekktur leik-
húsmaður, og er það þó, sem slíkr,
enginn dómur um greind hans né
þekkingu á leikhúsmálum. Frjálsar
skoðanir í þeim efnum eru sjálf-
sagðar.
En ýmislegt er þó í skrijum As-
geirs, sem lýsir talsverðri vanþekk-
ingu á störfum leikhúsgagnrýnenda,
sem ritstjórn Mhl. hefði vel getað
leiðrétt, honnm í hag. Asgeir segir:
Framhald á 3. síðu.
STAÐREYNDIR — sem ekki mega gleymast: ((40))
------------------------ ★
Jæja, þá dró stúlka númer tvö nauðgunarákæru til baka.
Þeirri fyrri tókst að eyðileggja eða skemma mannorð lögreglu-
þjóns, en hin síðari var því stórtækari, að hún kom þýzkum
1 smásjú _ ar, tafði heilt skip, en féll frá ákæru
þegar á reyndi. Er ekki tími til .'.ominn, að lögreglan hugsi
sig um tvisvar áður en slíkar ákærur eru gcrðar opinb ar?
K ansa, sem la_,.iast um borð í ',,r hjá sjómönnum, sem
, ~ ..Idptir, er ekki þangað
komin til skrafs og ráðagerða og ekki er um að sakast, þótt
erlendir sjómenn leggi annan skilning í þessar „heimsóknir"
en þann sem þessar „hreinu" meyjar þykjast hafa.
------------------------★
Þá hafa kratar, undir stjórn Benedikts Gröndals, afráðið
að krefjast þess, arð ríkið styrki dagblöðin enn meir en gert
hefur verið, en nú kaupir það 300 eintök ag hverju dagblaði og
Nýju landi, frjálsri þjóð, blöðum til talsverðs ábata. Ástæðan
til þess, að Gröndal fylgir málinu svo fast er algjört öng-
þveiti fyrir dyrum hjá flokksblaði hans, sem skiljanlega ekki
selzt, en það sem verra er, það er ekki þegið þótt gefið
sé, stefnir í algjört gjaldþrot. Ástæðan er sú, að sögn náins
samstarfsmanns dr. Gylfa Þ. Gíslasonar, að ekki fást nokkr-
ir flokksmenn til að styrkja, vilja ekki annað af flokknum
þiggja en bitlinga eina saman. Þetta er heldur raunalegt allt
s.aman.
------------------------★
Og talandi um blöð. Framsóknarmenn hinir sæmilegri, eru
nú orðnir allandvígir stjórn Sigurðar A. Magnússonar á Sam-
vinnunni. Ástæðan er sú, að SAM hefur fyllt síður blaðsins
af pop-skáldahugleiðingum, kvenna-hugrenningum og komma
órum, sem lítt fellur í smekk lesenda. Margar greinar góðar
hafa birzt í Samvinnunni, útlitið ágætt en „rauða þráðinn"
kunna leiðandi menn flokksins ekki við og nýtur hann þó enn
öruggs stuðnings Þórarins Þórarinssonar, og vinstri klíku
flokksins, sem við Tímann vinna. Verður þessi stuðningur
SAM, að menn ætla skammsæt laug.
Hetjur og hetjumyndir
Að geta, að vilja, að þora — Clausewitz sagði — Kenedy,
Kennedy og King — Á Corregidor — Við Cholm — Stutt-
orð OKW-tilkynning —
„Þeir (þ.e- Bandai-íkjamenn.
Innsk. JÞÁ) álitu sig vera
betri og einnig gáfaðri en allir
aðrir jarðarbúar, já, þeir töldu
það m.a-s. köllun sína að þvinga
þá inn á „The Amcrican Way
of Life“ með hótunum og
refsiaðgerðum og, þegar það
dugði ekki til, þá með sprengj-
um og eldflaugum. En þeir
voru þó sjálfir, eins og átti
eftir að sýna sig, á margan
hátt verri og sömuleiðis
heimskari heldur en aðrir. Nú
standa þeir því andspænis glöt-
uninni og munu draga alla þá,
sem hafa vcrið rændir hinum
árþúsundagömlu og náttúrlegu
vörnum sínum og hafa tckið
upp bandarískar lífsvenjur,
niður í svaðið með sér“.
— Juan Malcr: DIE GROSSE
REBELLION, STUDIENREISE
DURCH EINE WELT AM AB-
GRUND (Gustavo E- Heppn-
er; Buenos Aires 1969), bls.
11-12.
MATTUR An dýrðar.
Enginn heilvita maður hefur á-
stæðu til þess að efast um það
ar.dartak, að Bandaríki Norður-
Ameríku séu ennþá máttugasta
ríki heimsins á sviði herbúnað-
ar, framleiðslutækni og fjái-mála.
Enginn hefir heldur hina
mininstu ástæðu til þess að ve-
fengja réttmæti þeirrar einkun-
ar, sem Winston Churchill gaf
sjálfum sér og lýðræðis'legum
samherjum sínum, þegar hann
lét svo um mælt að Heimsstyrj-
öld II lokinni, „að það er ein-
göngu kjarnorkuvopnum Banda-
ríkjanna að þakka, að Rússar hafa
ckki lagt alla Evrópu undir sig“.
W-C. Stalins, þetta sennilegasta
banamein vestrænnar menningar
m.tfll., átti sem kunnugt er í löng-
um og miklum brösum við sann-
leikann, en í þessu tilviki stað-
festi ’hann þó eigi að síður, senni-
lega óviljandi, sannleiksgildi hins
fornkveðna, að „oft ratast kjöft-
ugum satt á munn“.
En enda þótt hernaðar-, fram-
leiðslu- og fjármálalegir yfirburð-
ir Bandaríkjanna verði ekki dregn
ir í efa, þá er ekki þar með sagt,
að öryggi þeirra, tfiorysta og yfir-
ráð séu óhagganleg í nútíð og
næstu framtíð, eða að þeir, er
hafa falið þeim forsjá sína, geti
mókað framvegis sem hingað til,
og dreymt litskrúðuga drauma
um bitling, bíl tig bar. Því fer
víðsfjarri. Mátturinn eða getan er
vitanlega ákaflega mi'kils virði,
en samt sem áður hvergi nærri
einhlítt. Til þess að gcra, fram-
kvæma, m.ö-o. til þess að istyrkja,
efla eða auka völd sín og auð —
en það er ásköpuð náttúrueigind
alls, sem lífinu kært og á tilveru-
rétt — þarf tvennt annað að koma
til, þ.e. að vilja og að þora. Án
vilja og dinfsku verður getan ein
sér gagnislaus- Ábyrg ríkisstjórn
verður þess vegna ávallt að vera
reiðubúin að mæta utanaðkom-
andi ásókn með viðeigamdi vald-
þumga og upplausnaröfilum innan-
lands með valdbeitingu, því að
ríki án valds er hismið eitt.
Allir, sem fylgzt hafa með
valda'baráttunni í heiminum und-
anfarna áratugi og em sæmi'lega
færir um að draga rökréttar á-
lyktanir af rás viðburðanna, hljóta
að viðunkenna þá staðreynd alveg
Framhald á 7. síðu.