Tíminn - 02.09.1977, Blaðsíða 9

Föstudagur 2. september 1977
9
Torgiö efst a blaði,
þegar fariö er í bæinn til fatakaupat
AUGLYSINGADEILDIN / UÓSM STUDIO 28
_ nu>jui oiriunui.ii.L'ii’i r l.sT«/oivi aiuuivío
Hentugur
skólafatnaður
Munið okkar ódýru gallabuxur og peysur
Austurstræti 10
sími: 27211
Kona vestur í Dölum gat þess
i útvarpsspjalli, að ýmsar vörur
mætti fá ódýrari á stórmarkaði i
Reykjavik en i Búðardal. Þetta
notuðu Dalamenn sér nokkuð
þegar þeir ættu leið til Reykja-
vikur.
Þetta hefur orðið Morgun-
blaðinu opinberun. Þar sem það
er kaupfélag, sem verzlar i
Búðardal, en kaupmenn, sem
reka suma stóru markaðina i
Reykjavik, ályktar það, að full-
sannað sé, að kaupfélög geti
ekki keppt við kaupmenn.
Kaupfélagsviðskiptin séu neyt-
endum óhagstæðari.
Þetta er þó nokkuð fljót-
færnisleg ályktun. Það er ýmis-
legt i þessu sambandi, sem
Morgunblaðið hefði mátt athuga
betur.
Það er sér á blaði, þó að
Morgunblaðið ræði ekkert um
það, af hverju Kaupfélag
Hvammsfjarðar sé ekki sam-
keppnisfært við Kaupfélag
Reykjavikur og nágrennis. En
nú skal reynt að benda á nokkur
atriði Morgunblaðinu til leið-
beiningar.
Hafskip koma ekki að
Búðardal.
Fyrst er þá að nefna að milli-
landaskipin koma ekki að
Búðardal. Hafskip fara yfirleitt
ekki inn Hvammsfjörð. Kannski
er rétt að taka það fram lika,
Morgunblaðinu til fróðleiks, að
sama á við um Skarðsstöð og
Króksfjarðarnes. Um Breiða-
fjarðarhafnir almennt er svo
það að segja, að þau skip sem
fara landa milli hafa engar fast-
ar ferðir þangað og koma þar
ekki nema um sé að ræða veru-
legan flutning. Af þessu leiðir,
að öllum almennum neyzluvör-
um, sem Dalamenn nota er
skipað á land i Reykjavik.
Meira en 9 krónur
hvert kg
Flutningsgjald á vörum frá
Reykjavik til Búðardals er nú
7,70 krónur á kg. A það flutn-
ingsgjald leggst svo söluskatt-
ur, svo að þessi kostnaður er á
tiundu krónu á hvert kg. Fimm
tonna bill kostar minnst 153 kr.
á k m og það eru 204 km frá
Reykjavik i Búðardal aðra leið-
ina. Morgunblaðið getur senni-
lega ekkibent á neina leið til að
koma vörunum þarna á milli án
þess að það kosti eitthvað. En
þetta atriðieittsérveldur þvi að
verzlun i Reykjavik er ekki
sambærileg við verzlun I Búðar-
dal.
Hér er þó á fleira að lita. Vilji
verzlun i Búðardal þjóna fólki
sinu vel reynir hún að hafa allt-
af til helztu nauðsynjar. Það
getur komið sér illa vanti sykur,
kaffi eða hveiti, sápu eða
þvottaduft. Verzlanir i Reykja-
vik geta sótt þetta allt eða látið
færa sér eftir hendinni. Verzlun-
in i Búðardal þarf þvi að liggja
lengur með vörurnar. Og þaö er
dýrt þegar vextir af fé eru eins
og á tslandi. Segjum að önnur
geti tekið sitt daglega en hin
þurfi alltaf aö fá vöruna daginn
áður en hin selst. Þó munurinn
séekki annaren þessi kostnaður
þó tvöfalt meiri i seinna tilvik-
inu.
Annað kemur lika til hér sem
hefur áhrif i sömu átt. Kaup-
félagið i Búðardal þarf að hafa
miklu fjölbreyttari vöru en
verzlanir i Reykjavik yfirleitt.
Þess vegna þarf það að binda
miklu meira fé i vörubirgðum.
Það kostar lika sitt.
Það verðurauðvitað að ráðast
hvort þeir sem skrifa forustu-
greinar Morgunblaösins geta
skilið þetta. Um það skal engu
spáð. En ég held mér sé óhætt
að treysta þvi, að Dalamenn
skilja þetta.
Kaupstaðarferð
úr Búðardal.
Það er auðvitað meginmunur
á þvi, hvort menn kaupa eitt-
hvað og taka með sér, þegar
þeir eiga leið, eða hvort menn
gera sér ferð til að verzla. Mér
tókst eftir, að konan i Dölunum
talaði um hið fyrra þó að
Morgunblaðið hafi hið siðara
eftir henni.
ÍJr Búðardal til Reykjavikur
eru 204 km. Starfsmönnum
rikisins er nú greitt fyrir akstur
á eigin bil 37 kr. á ekinn kim_
Fyrir ferð úr Búöardal til
Reykjavikur og til baka ber
þeim þviað fá fyrirbilinn 14.976
krónur.
Það þarf þvi nokkur viðskipti
og ærinn verðmun til þess að
borga þennan akstur, jafnvel þó
timinn sé ekki reiknaður.
Ef ég þekki Morgunblaðið rétt
gæti ég trúað, að það svaraði
þessu með þvi að vitna i orð mfn
og segja, að svo slæm sé kaup-
félagsverzlunin i Búðardal, að
Dalamenn telji borga sig að aka
fyrir 15 þúsund krónur til að
verzla við kaupmennina i
Reykjavik. En það er einmitt
þessi aðstöðumunur verzl-
ananna, sem veldur þvi,að okk-
ur finnst mörgum að það sé
ójöfnuður og misrétti, að hafa
sama söluskatt um land allt.
Æsirógur Þjóðviljans.
Þjóðviljinn hefur i æsinga-
skrifum að undanförnum sagt
ýmislegt um verzlun. Hann hef-
ur það eftir einhverjum spek-
ingi, að hægt væri að losna við
heildsölu og lækka vöruverð
almennt um 10—15% með þvi
móti. Auk þess stundi verzl-
unarstéttin margs konar klæki,
ástundi að kaupa sem dýrast og
verðleggi of hátt o.s.frv.
Óhætt mun að fullyrða, að
ýmsir hafi grætt á verzlun og
stundum gengið á snið við lög og
reglur. Þar með er þó ekkisagt,
að auðvelt sé að græða á allri
verzlun, enda þótt það sé alvar-
legt umhugsunarefni, þegar
verzluninsölsarundir sig hús og
lóðir, sem borgarstjórn Reykja-
vikur ætlaði i.ðnaðinum.
Er þá enginn heiðar-
legur maður i Alþýðu-
bandalaginu?
Sé lýsing Þjóðviljans rétt og
eigi hún almennt við má spyrja:
Hvernig stendur á því, að
Þjóðviljamenn laga þetta ekki?
Er þá enginn ærlegur maður i
þeirra liði? Þvi stofna þeir ekki
verzlun, sem notar enga heild-
sala og lækkar vöruverð um
10—15%.
Voldug fjöldasamtök eins og
Dagsbrún — að ekki sé nú talað
um Alþýðusambandið sjálft —
ættu að geta rekið sanngjarna
og réttláta verzlun.
Hvers vegna er það ekki gert?
Sé almenningur féflettur með
verzluninni eins og sakir
standa, ber þeim sem sjá það að
finna aöra leið. Hvað hafa
Alþýðubandalagsmenn gert i
verzlunarmálum? Oghvaðvilja
þeir gera?
Ekki skal vanmeta.
Sizt vil ég vanmeta hlut
Alþýðubandalagsmanna í Sam-
vinnuhreyfingunni. Þar vinna
menn úr öllum flokkum og er
það vel. Þó reyna blöð Sjálf-
stæðisflokksins að ófrægja
hreyfinguna og gera hana
tortryggilega eftir þvi sem þau
þora. Og Þjóðviljinn fellur oft i
þá freistni að taka undirvið þau
i óhróðrinum vegna þess, aö
honum finnst hlutur Fram-
sóknarflokksmanna þar of mik-
ill. Það er átakanlegt dæmi um
litilmennsku og vesaldóm i
stjórnmálabaráttu á Islandi.
Hér þekkir enginn
nema eina leið.
Það er eitt ráð til að gera
verzlunina sanngjarna og rétt-
láta og fyrirbyggja einkagróða
á henni. Það er aö reka hana
félagslega. Það er hægt með
rikisrekstri og samvinnu-
rekstri. önnur úrræði þekki ég
ekki. Það gera Þjóðviljamenn
ekki heldur.
Þeir, sem ekki vilja fela sig
forsjá kaupmanna og leggja allt
sitt ráð á þeirra náð og miskunn
ættu að hafa manndóm og
þroska til að vinna saman i
kaupfélögunum, þó að ýmislegt
beri á milli i öðrum efnum. Auð-
vitað leysir það ekki allan
vanda en helzt er von um far-
sæla lausn á hverjum vanda, ef
saman er staðið á félagslegum
grundvelli. Þvi ættum við að
reyna að fylkja liði saman til
þátttöku i samvinnuverzlun og
vakandi starfsemi á hennar
vegum.
UNITEX MITTIS MARGAR STÆRÐIR KR. 9.220.- EITT VERÐ
UNITEX SÍÐAR MARGAR STÆRÐIR KR 7.500.” EITTVERÐ
HEKLU ÚLPUR SÍÐAR STÆRÐIR 2-20 kr 3.690.-til 8.165.-
HEKLU ÚLPUR MITTIS STÆRÐIR 2-20 kr 4.990.-til10.280.-
Halldór Kristjánsson:
UM VERZLUN í BÚÐARDAL OG VÍÐAR