Tíminn - 23.12.1977, Blaðsíða 11

Föstudagur 23. desember 1977

n
ÍiDimiM
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurösson. Auglýsingastjóri: Stein-
griniur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siöumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftij- kl. 20.00:
86387. Verö i lausasölu Wr. 80.00. Askriftargjal^ kr. 1.500 Ú
mánuöi. - Blaöaprent h.f. '
Grundvöllur aukins
viðnáms gegn
verðbólgu
Þegar núverandi rikisstjórn kom til valda siðla
sumars 1974 horfði iskyggilega i efnahagsmálum
þjóðarinnar sökum þess, að vinstri stjórnin hafði
ekki fengið samþykktar þær efnahagstillögur, sem
hún hafði lagt fyrir Alþingi þá um vorið. Verðbólgan
var komin i 54% og gífurlegur viðskiptahalli var
fyrirsjáanlegur. Siðari hluta árs 1973 höfðu efna-
hagsmálin verið I góðu lagi, en oliuverðhækkunin þá
um haustið og kjarasamningarnir I febrúar 1974,
höfðu gerbreytt ástandinu. Eftir að núverandi
rikisstjórn kom til valda, héldu viðskiptakjörin
áfram að versna næstu misserin. Mikill halli varð
þvi á rikisrekstrinum 1974 og 1975 og viðskiptahall-
inn á árunum 1974 og 1975 nam um 11-12% af þjóðar-
framleiðslu. Siðari hluta ársins 1976 fóru viðskipta-
kjörin að batna aftur og viðnámsaðgerðir rikis-
stjórnarinnar tóku jafnframt að bera árangur. Við-
skiptahallinn verður þvi ekki á árunum 1976 og 1977
nema um 1-2% af þjóðarframleiðslu. Rikisrekstur-
inn varð hallalaus árið 1976 og verður það að likind-
um á þessu ári. Samkvæmt siðustu áætlun verða
rikistekjurnar um 96,5 milljarðar króna á árinu,
en útgjöldin 97,5 milljaðar. Hér hefur þvi vissulega
náðst umtalsverður árangur, þegar árin 1974 og
1975 eru borin saman annars vegar, en 1976 og 1977
hins vegar.
Þróun sú, sem hefur orðið i kaupgjaldsmálum og
verðlagsmálum á þessu ári, gefur hins vegar ekki
ástæðu til bjartsýni. Um mitt ár var verðbólgan
komin niður i 26%, eða var orðin meira en helmingi
minni en sumarið 1974, þegar núv. stjórn kom til
valda. Kjarasamningarnir, sem voru gerðir i júni
siðastl. hafa hins vegar gerbreytt myndinni. Horfur
eru á að kaupgjald hækki i landinu um 60% á þessu
ári. Verðlagið fylgir að mestu á eftir. Verðbólgan
hefur þvi magnazt á ný. Þvi eru útgjöldin á fjár-
lagafrumvarpinu fyrir 1978 áætluð rúmlega 40 mill-
jörðum króna hærri en þau verða i ár. Það var þvi
mikill vandi að fást við fjárlagagerðina að þessu
sinni. Með þvi að gæta aukins aðhalds á flestum
sviðum og afla nokkurra nýrra tekna, tókst að af-
greiða f járlögin hallalaust. Það er mjög mikilsvert i
glimunni við hina auknu verðbólgu, að ekki verði
halli á rikisrekstrinum. Það er einnig mikilsvert, að
erlendar skuldir aukist ekki, en lánsfjáráætlun var
afgreidd með það i huga. Með þessu tvennu, halla-
lausun f járlögum og stöðvun erlendrar skuldasöfn-
unar, hefur verið lagður grundvöllur að auknu við-
námi gegn verðbólgunni.
Óábyrg andstaða
Oft hefur hlutur stjórnarandstöðu verið slæmur i
sambandi við afgreiðslu fjárlaga, en sjaldan verri
en nú. Stjórnarandstæðingar fluttu fjölmargar til-
lögur um stórfellda hækkun útgjalda. Vissar tillög-
ur sumra þingmanna Alþýðubandalagsins gengu
svo langt, að ábyrgustu þingmenn þess sátu hjá við
afgreiðslu þeirra. Út af fyrir sig er það lofsvert. Þá
beitti stjórnarandstaðan sér gegn allri nýrri tekju-
öflun, sem var nauðsynleg til að afgreiða fjárlögin
hallalaus. Undantekning var hækkun benzinskatts-
ins. Hún naut óbeins stuðnings stjórnarandstöðunn-
ar.
Ef farið hefði verið eftir tillögum stjórnarand-
stæðinga hefðu fjárlögin verið afgreidd með stór-
felldum greiðsluhalla. Slik afstaða er fullkomlega
óábyrg á þeim timum, sem nú eru.
ERLENT YFIRLIT
Er Berlinguer að
komast í stjórn?
Stjórn Andreottis riðar til falls
Andreotti
VENJULEGAST vekja
stjórnmálin I San Marino, sem
lengi hefur veriö minnsta rfki
veraldar, heldur litla athygli,
enda almennt álitiö, aö þaö sé
meira sjálfstætt aö nafni til en
i reynd. 1 reynd lúti þaö Italiu.
Italir hafa þó yfirleitt ekki
hlutast til um máí þess, heldur
látið þaö afskiptaíaust, enda
hafa stjórnendur þess gætt
þess aö fylgja leiösögn Itala i
öryggismálum. Oftast hafa
Ilika sömu flokkar fariö með
völd i San Marino og á ítalíu.
Aö undanförnu hefur sam-
bræöslustjórn Kristilega
flokksins og Sósialistaflokks-
ins farið þar meö völd, en
Kristilegi ftokkurinn hefur 25
fulltrúa á þingi San Marinos,
en Sósialistaflokkurinn 9, en
alls eru fulltrúarnir 60. Nú
hefur þaö hins vegar gerzt, aö
Sóslalistaflokkurinn hefur rof-
iö samstarf viö Kristilega
flokkinn og honum mistdcizt
aö ná fylgi þeirra tiu fulltrúa,
sem ýmist eru óháöir eöa
fylgja litlum róttækum sósial-
istaflokki aö málum. Forseti
San Marinos hefur þvl snúiö
sér til þingflokksformanns
kommúnista og faliö honum
stjórnarmyndun. Kommúnist-
ar hafa nú 16 fulltrúa og eru
þvi næststærsti flokkurinn.
Formaöur þeirra vinnur nú að
þvl aö mynda stjórn meö
stuðningi allra annarra en
fulltrúa Kristilega flokksins.
Helzt mun hann vilja mynda
stjórn með Kristilega flokkn-
um, en leiötogar hans ljá ekki
máls á þvi, eins og sakir
standa.
Astæöan tilþess, að atburöir
iSan Marino vekja nú slika at-
hygli, að þeirra er getiö í
heimsfréttum, er fyrst og
fremst sú, að ýmsir taka þetta
sem fyrirboöa um þaö, sem sé
I vændum i itölskum stjórn-
málum. Aö visu sé þaö ekki á
næstu grösum þar, aö foringja
kommúnista verði falin
stjórnarmyndun. Hitt sé lík-
legra, að þeir veröi þátttak-
endur i rfkisstjórn ttalíu innan
skamms tima.
ÞAÐ ERU nú seytján
mánuöir siðan Giulio Andre-
otti myndaði minnihlutastjórn
Kristilega flokksins að loknum
þingkosningum. Kommúnist-
ar juku verulega fylgi sitt i
kosningunum og minnkaöi
mjög munurinn á fylgi þeirra
ogkristilegra demókrata, sem
héldu þó enn forustunni sem
stærsti flokkur Italiu. I kosn-
ingabaráttunni lögöu
kommúnistar á þaö megin-
áherzlu, aö þeir vildu mynda
samstjórn stærstu flokkanna
til aö fást viö efnahagsvand-
ann. Af hálfu Kristilega
flokksins var þessu tekið
fjarri. Flokkurinn reyndi eftir
kosningarnaraö mynda stjórn
með þátttöku Sóslalistaflokks-
ins og miöflokkanna, en þaö
mistókst, og varö niðurstaöan
sú, að Andreotti myndaöi
minnihlutastjórn, sem hefur
notiö óbeins stuönings
kommúnistaflokksins, auk
þess sem Sósialistaflokkurinn
og Lýöveldisflokkurinn hafa
einnig stutt hana. Þetta hefur
leitt til meira og minna sam-
ráðs milli flokkanna og hafa
kommúnistar notaö sér þaö til
aö styrkja áhrif sln á þingi.
Þannig hafa þeir fengiö aö
velja forseta annarrar þing-
deildarinnar úr slnum hópi og
formenn i ýmsum áhrifamikl-
um þingnefndum. Stefna sú,
sem stjóm Andreottis hefur
fylgt I efnahagsmálunum,
verður aö teljast frekar
ihaldssöm og hefur þaö valdiö
hálfgeröri furöu hve fylgisam-
ir kommúnistar hafa reynzt
honum. Leiötogar þeirra hafa
haldiö þvi fram, aö þetta sé
gert til að bæta sambúö stóru
flokkanna, en samstjórn
þeirra muni brátt reynast
nauðsynleg, ef koma eigi I veg
fyrir upplausn og fasisma I
kjölfar hennar. Vaxandi
hryöjuverkafaraldur á Itallu
virðist styðja þetta sjónarmiö
þeirra.
ÞVI FER fjarri, aö allir
óbreyttir liösmenn Kommún-
istaflokksins séu ánægöir meö
þessi vinnubrögö foringjanna.
Einkum gætir óánægju innan
verka lýöshreyfingarinnar.
Fyrir nokkru lagöi Andreotti
fram fjárlagafrumvarp, þar
sem gert er ráö fyrir auknum
aöhaldsaögeröum, sem eru
leiötogum verkalýössamtak-
anna þyrnir i augum. Leiötog-
ar þeirra hafa nú boðað, aö
þeir fyrirhugi aö svara þess-
um fyrirætlunum rikis-
stjórnarinnar meö allsherjar-
verkfalli, en endanleg ákvörö-
un um það veröur ekki tekin
fyrr en á fundi, sm þeir halda
5. janúar næstkomandi.
Komi til slikra átaka, getur
orðið næsta erfitt fyrir komm-
únista aö styöja stjórnina.
Þeir leggja þvi áherzlu á, aö
ekki megi dragast lengur aö
stóru flokkarnir hefji nánara
samstarf.
Kommúnistum hefur nýlega
bætzt verulegur liðsauki I
þessum efnum. Bæöi Sósial-
istaflokkurinn og Lýöveldis-
flokkurinn hafa lýst yfir þvl,
aö þeir muni greiöa atkvæöi
gegn f járlagafrumvarpinu,
nema samkomulag takist um
aukna þátttöku kommúnista I
ábyrgöinni. Hingað til hafa
kommúnistar oft látið sér
nægja hjásetu I ágreinings-
málum, en Lýöveldisflokkur-
inn og Sósialistaflokkurinn
hins vegar tekiö afstööu meö
rikisstjórninni. Foringi Lýö-
veldisflokksins, Ugo La Mafia,
sem er einn af merkustu
stjórnmálamönnum Itallu,
hefur nýlega sagt, aö
Berlinguer, leiðtogi kommún-
ista, hafi þegar sýnt, aö hon-
um megi treysta til aukinnar
ábyrgöar.
Andreotti heldur samt
áfram aö visa á bug öllum hug-
myndum um stjómarþátttöku
kommúnista að undangengn-
um nýjum þingkosningum.
Þetta er vopn, sem bitur á
Lýöveldisflokkinn og Sósíal-
istaflokkinn, þvi aö báöir geta
reiknaö með fylgistapi, ef kos-
iö væri nú. Þeir hafa I staöinn
bent á þá leið, aö kommúnist-
ar gerist þátttakendur I ríkis-
stjóm eftir svonefndri áfanga-
leiö, þ.e. aö mynduö verði I
fyrstu eins konar embættis-
mannastjórn, þar sem menn,
sem eru hliðhollir kommúnist-
um, fái sæti. Þetta er ekki tal-
iö útilokað nú, ef stjórn Andre-
ottis fellur. Annars hefur
Andreotti staðið af sér öll
áhlaup til þessa og hann mun
vafalaust sitja meðan sætt er.
Þ.Þ.
Berlinguer
mt
Þ.Þ.