Fréttablaðið - 31.07.2006, Síða 16

31. júlí 2006 MÁNUDAGUR16
fréttir og fróðleikur
26.762
JÚ
N
Í 2
00
6
JÚ
N
Í 2
00
5
JÚ
N
Í 2
00
6
Ú
TF
LU
TN
IN
G
U
R
A
LL
S
JÚ
N
Í 2
00
5
22.347
34.889
38.072
IN
N
FL
U
TN
IN
G
U
R
A
LL
S
Svona erum við
> Utanríkisverslun milli ára.
Á góðviðrisdegi má oft koma auga á fjölda
manns sem standa í hring og sparka litlum
grjónapoka á milli sín. Þetta kemur mörgum
furðulega fyrir sjónir en íþróttin, sem nefnist
fótpoki á íslensku, er gríðarvinsæl og stunduð
um allan heim. Ólíkt öðrum íþróttum snýst
fótpoki ekki um að bera sigurorð af andstæð-
ing sínum heldur er markmiðið að halda pok-
anum á lofti sem lengst og láta hann ganga á
milli sem flestra.
Hvenær var fótpoki fundinn upp?
Árið 1972 var Bandaríkjamaðurinn John
Stalberger að leita að aðferð til að liðka hnéð
eftir aðgerð sem hann hafði nýlega gengist
undir. Félagi hans Mike Marshall hafði verið
að leika sér að halda litlum grjónapoka á lofti
og John leist svo vel á að hann fór að stunda
íþróttina með Mike. Upphaflega kölluðu þeir
þessa íþrótt „Hack the sack”
en nokkrum árum síðar
ákváðu þeir að skíra hana
„footbag”, eða fótpoka.
Íþróttin gengur líka
undir nafninu „Hacky
sack” eða hakkísakk.
Hvaða búnað þarf?
Þó að góðir skór hjálpi
til þá er sjálfur fótpok-
inn eini nauðsynlegi
búnaðurinn til að stunda
fótpoka. Fótpokar eru til í
mismunandi stærðum og gerð-
um en oftast eru þeir fylltir með sandi eða
plastkúlum og gerðir úr bómull eða rúskinni.
Vinsældir fótpoka má að stórum hluta þakka
þessum einföldu kröfum um búnað, en
fótpoki er ódýr og kostar á bilinu fimm
hundruð til þúsund krónur. Fót-
pokinn er handhægur og geymist
auðveldlega í vasa.
Hverjar eru reglurnar?
Nokkur afbrigði eru til af
fótpoka, meðal annars eitt þar
sem þátttakendur sparka bolt-
anum yfir net líkt og í tennis,
og annað þar sem einn maður
sýnir listir með pokann. Langvin-
sælasta afbrigðið er þó þannig að
þátttakendur standa í hring og sparka
pokanum á milli sín. Þar eru engir and-
stæðingar eða keppendur og enginn sigrar eða
tapar. Markmiðið er að halda pokanum sem
lengst á lofti með öllum hlutum líkamans fyrir
utan hendur og handleggi.
FBL-GREINING: FÓTPOKI
Íþrótt sem snýst ekki um að sigra
Einkaþjálfun
færist í vöxt
Einkaþjálfun komst í umræðuna í
vikunni þegar í ljós kom að börn
hefðu verið send til slíkra þjálfara.
Björn Leifsson er eigandi World Class,
stærstu líkamsræktarstöðvakeðju
landsins.
Eru einkaþjálfarar almennt fag-
menntaðir?
Ég mundi halda að svona helmingur
væri það. Þeir menntuðu hafa yfirleitt
íþróttakennaramenntun og svo erum
við með þriggja mánaða einkaþjálfara-
skóla sem við krefjumst þess að allir
fari í gegnum.
Hversu margir starfa við einka-
þjálfun á landinu?
Við erum með í kringum 40 manns
þannig að ég mundi giska á að þeir
væru í kringum hundraðið á landinu.
Leitar fólk í auknum mæli til
einkaþjálfara?
Já, þetta hefur færst mjög mikið í vöxt.
Fyrir fimm árum voru einn og einn
sem voru hjá einkaþjálfara, í dag er
þetta mjög algengt.
SPURT OG SVARAÐ
EINKAÞJÁLFARAR
BJÖRN LEIFSSON
Sveinn Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka
iðnaðarins, segir mikilvægt
að afnema vörugjöld af mat-
vælum enda sé löngu ljóst að
ómögulegt sé að stýra neyslu
í gegnum skattkerfið. Hann
segir ömurlegan tvískinnung
ríkja í tollamálum og telur
landbúnaðinum hollt að starfa
í hefðbundnu samkeppnis-
umhverfi.
Afnám vörugjalda af matvælum
hefur lengi verið meðal helstu
baráttumála Samtaka iðnaðarins. Í
nýlegri skýrslu formanns matvæla-
verðsnefndar forsætisráðherra eru
færð rök fyrir ágæti niðurfellingar
vörugjalda enda myndi þess bæði
gæta í matarreikningi heimilanna og
hagræði hjá framleiðendum. Vöru-
gjöld á matvæli hafa verið réttlætt
með því að æskilegt sé að hafa háa
skatta á matvörum sem taldar eru
óhollusta og eru þau því stundum
nefnd sykurskattur. Þannig hefur
verið reynt að stýra neyslu fólks.
Sveinn Hannesson blæs á það.
„Rökin fyrir að verið sé að skatt-
leggja óhollustu eru bara píp. Vöru-
gjöld leggjast til dæmis á allar
drykkjarvörur, hvort sem þær eru
óhollar eða hollar.“ Máli sínu til
stuðnings bendir hann á að te og
sódavatn beri vörugjöld. „Fólk
drekkur meira og meira sódavatn
þrátt fyrir þennan okurskatt, sem
sýnir að þessi neyslustýring virkar
ekki.“
Eina þjóðin innan OECD sem leggur
vörugjöld á lúxusvörur
Vörugjöld eru víða við lýði og leggj-
ast nánast hvarvetna á fjóra flokka
vara: áfengi, tóbak, bíla og eldsneyti.
Sæmileg sátt ríkir um þá skipan
mála, að sögn Sveins. Vörugjöld voru
lögð á matvæli, sælgæti og gos-
drykki í Finnlandi og Svíþjóð en
þegar þjóðirnar gengu í Evrópusam-
bandið voru þau afnumin. Norðmenn
leggja vörugjöld á matvæli og Danir
á sælgæti og gos. Á umliðnum árum
hefur þeim vöruflokkum fækkað
sem vörugjöld eru lögð á hérlendis.
Má þar nefna byggingarefni á borð
við gler og steypustyrktarjárn. Hins
vegar leggjast gjöldin enn á ýmis
lagnaefni, gólfdúka, baðkör og
klósett. „Við erum að líkindum eina
þjóðin innan OECD sem leggur vöru-
gjöld á slíkar lúxusvörur,“ segir
Sveinn og glottir.
Vörugjöldin eru föst krónutala í
fjölmörgum flokkum og nema frá
átta krónum upp í fjögur hundruð
krónur á kíló vöru. Þau leggjast á
millistig viðskipta og ofan á þau
bætast verslunarálagning og virðis-
aukaskattur. Fyrir vikið eru þau það
sem kallað er ógagnsæ. „Þessi skatt-
ur er ósýnilegur neytendum og jafn-
vel stjórnvöld furða sig á að einhver
tiltekin vara sé dýrari hér en annars
staðar en gleyma því að þau hafa
lagt vörugjöld á vöruna. Þá mismuna
gjöldin framleiðendum og skekkja
verðmyndun,“ segir Sveinn.
Ótrúlegur og ömurlegur tvískinnungur
Upphaflega voru vörugjöld lögð á
með bráðabirgðalögum árið 1975
sem sértækar aðgerðir í efnahags-
málum. Síðar voru þau fest í sessi
meðal annars með þeim rökum sem
áður voru nefnd, að verið væri að
beina neyslu fólks frá óhollum
vörum. Sveinn veltir fyrir sér
hvers vegna vörugjöld séu þá ekki
líka lögð á saltar og feitar vörur.
„Opinberir aðilar láta sér detta í
hug að gera átak gegn offitu og
sjúkdómum með að skattleggja
óhollustu. En hvað með salt? Það er
allt í lagi að borða pínulítið salt en
vafalaust óhollt að borða heilan
bauk. Á þá að skattleggja saltið sér-
staklega?,“ spyr Sveinn og svarar
sjálfum sér neitandi. „Við skulum
frekar upplýsa fólk um hvað er hóf-
legt í stað þess að stýra því með
skattlagningu.“
En það eru ekki bara vörugjöldin
sem Sveinn og iðnrekendur gagn-
rýna þegar kemur að skattlagningu
matvæla. Tollar, hvort sem þeir
leggjast á vörur til hreinnar skatt-
heimtu eða verndar innlendri fram-
leiðslu, eru þyrnir í þeirra augum.
„Við Íslendingar erum með ótrú-
legan og ömurlegan tvískinnung í
tollamálum. Við berjumst fyrir
afnámi tolla og viljum fríverslun
með fisk en stöndum svo með þeim
þjóðum sem berjast harðast gegn
tollalækkunum á landbúnaðarvör-
um. Við höfum í raun geðklofna
afstöðu til þessara mála og ég vor-
kenni þeim mönnum sem þurfa að
mæta á fundi í alþjóðlegum viðræð-
um með svona afstöðu,“ segir
Sveinn.
Geir H. Haarde forsætisráðherra
og Guðni Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra vildu hvorugur kveða upp
úr um hvort rétt væri að lækka eða
afnema verndartolla á landbúnaðar-
vörur þegar þeir tjáðu sig um
skýrslu matvælaverðsnefndar.
Bentu þeir á að innan Alþjóða við-
skiptastofnunarinnar stæðu yfir við-
ræður um þau mál og rangt væri að
stíga nokkur skref í þeim efnum
áður en niðurstaða viðræðnanna
lægi fyrir. Viðræðurnar hafa nú
runnið út í sandinn og ekki von á nið-
urstöðum. Sveinn telur miður að
ekki hafi samist um málið enda náist
ekki umtalsverðar breytingar á
verndartollum og niðurgreiðslum
nema með alþjóðlegu samkomulagi.
„Reynslan sýnir að hugmyndir
um frelsi í viðskiptum og aukna
samkeppni hafa ekki fæðst á Íslandi.
Þessu hefur yfirleitt verið troðið
upp á okkur í tengslum við alþjóð-
lega samninga.“
Landbúnaðurinn fórnarlamb verndar-
stefnu
Breyting varð á högum iðnaðarins
þegar Ísland varð aðili að EFTA.
Tollvernd var þá afnumin og segist
Sveinn ekki vilja sjá þann iðnað í
dag sem hefði þróast áfram í skjóli
tollverndar. „Ég held að sama gildi
um landbúnaðinn. Hann þarf á þeim
aga að halda sem samkeppnin veit-
ir.“ Og Sveinn gengur raunar lengra
í að lýsa afstöðu sinni.
„Ef ekki er hægt að halda úti
landbúnaðarframleiðslu nema með
stórkostlegum niðurgreiðslum eða
tollamúrum þá eigum við að draga
úr henni. Það gilda engin sérstök
lögmál í landbúnaði ólík öllum öðrum
greinum í heiminum. Landbúnaður-
inn er hins vegar fórnarlamb vernd-
arstefnu stjórnvalda víða um lönd
þar sem menn eru svo talsmenn
hnattvæðingar og frelsis í viðskipt-
um í öllum öðrum greinum.“
Neyslustýringin virkar ekki
SVEINN HANNESSON Framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins. „Reynslan sýnir að hugmynd-
ir um frelsi í viðskiptum og aukna samkeppni hafa ekki fæðst á Íslandi. Þessu hefur yfirleitt
verið troðið upp á okkur í tengslum við alþjóðlega samninga.“
FRÉTTAVIÐTAL
BJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON
bjorn@frettabladid.is
Heimild: Hagstofa Íslands
MATARINNKAUP Sveinn Hannesson segir að ef ekki sé hægt að halda úti landbúnaðarframleiðslu nema með stórkostlegum niðurgreiðsl-
um þá eigi að draga úr framleiðslunni.