Tíminn - 11.01.1978, Side 9

Miðvikudagur 11. janúar 1978
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grlmur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar §iöumúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftif kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu lir. 80.00. Askriftargjalij kr. 1.50flLÓ
rnánuði. • ‘ - Blaðaprenth.f.
Þokulýður
í seinni tið hefur sitthvað verið talað um opið
þjóðfélag og er með þvi orðafari átt við, að hentara
sé og betur við hæfi, að almenningur i landinu eigi
þess kost að fylgjast vel með umfjöllun veigamik-
illa mála og fái vitneskju um, hvað i uppsiglingu er.
Stundum hefur það valdið miklum deilum, timasó-
un og fjárútlátum, að sá háttur var ekki á hafður,
og er þar Laxárvirkjun frægt dæmi.
Ýmsir hafa gerzt talsmenn þess, sem kallað er
opnaraþjóðfélag, og ef rétt er munað hefur Alþýðu-
blaðið stundum tekið i þann streng — nú siðustu ár-
in.
öllum er kunnugt um, að myrk ský eru nú á lofti
og mikill vandi á höndum i efnahagsmálum. Það er
að visu ekki ný bóla, og hefur svo verið með stuttum
hléum um tugi ára. Ætti Alþýðublaðsmönnum að
vera þetta minnisstætt frá veldisdögum viðreisnar-
stjórnarinnar svonefndu, sem sigldi þessum málum
út i bullandiatvinnuleysi og landflótta og þá ódæma
vesalmennsku að fjöldi byggðarlaga var að þvi
kominn að veslast upp undir handarjaðri hennar.
En við skulum ekki f jölyrða að sinni um liðna tið,
en aftur á móti staldra við harla undarlega staðhæf-
ingu i forystugrein Alþýðublaðsins á laugardag-
inn var. Eins og alþjóð er kunnugt hefur ólafur
Jóhannesson, formaður Framsóknarflokksins,
kveðiðupþúr með það, að þær efnahagsráðstafanir,
sem óhjákvæmilegar teljast, beri að gera á þvi
þingi, er nú situr, áður en gengið er til kosninga. Að
þessu hniga mörg rök, meðal annars þau, að það er
heiðarlegra, að landsmenn viti fyrirfram, að hverju
er að ganga, en ráðstafi ekki atkvæði sinu i meiri
eða minni blindni um það, hvað i vændum er.
Við þessu bregzt Alþýðublaðið á harla einkenni-
legan hátt. Orðrétt segir i forystugrein þess: ,,Ekki
er þetta lýðræðisleg hugsun, og væri nær að flýta
kosningum svo sem tvo mánuði...”
Sennilega verða ekki færð að þvi viðhlitandi rök i
dag eða á morgun, að lýðræðislegra sé að láta fólk
velkjast i vafa um það fram yfir kosningar, hvaða
úrræði flokkarnir aðhyllast, og á engan hátt er það i
samræmi við hugmyndir manna um opnara þjóðfé-
lag. Það er þvert á móti skylda stjórnmálamann-
anna að hafa allt á hreinu fyrir kosningar, og sú
skylda hvilir ekki á stjórnarflokkunum einum, held-
ur einnig stjórnarandstöðunni. En á þvi örlar ekki i
forystugrein Alþýðublaðsins, hvað Alþýðuflokknum
sýnist helzt til ráða, þótt ekki skorti hörð orð um
það, sem nú er. Á hinn bóginn eru fear dágóð dæmi
þess, i hvers konar orðaþoku tiltækilegast þykir að
sigla út á kosningasjóinn i þeirri fiskistöð. Þar er
ekki skýrar að orði komizt um hugmyndir Alþýðu-
flokksins en svo, að glima eigi við ,,aðgerðir, sem
miðist við nokkra framtið”, þjóðin eigi að ráðast
„einbeitt en raunsæ gegn margvislegum vanda” og
hefja „nýja sókn að háleitari markmiðum en rikt
hafa i landinu hin siðustu ár”.
Þetta eru allt falleg orð en flestir munu jafnnær
um hvað þau tákna. Þess vegna eru þau lika inni-
haldslaus. Þarna er þokulýðurinn uppmálaður. Það
verður engin reiða á þvi hent, hverjar þessar að-
gerðir eru né heldur hin „háleitu markmið”. Og ef
þaueruiætt við viðreisnarstjórnina sálugu, þættust
trúlega ýmsir sviknir á innihaldinu, þótt umbúðirn-
ar séu fallegar.
Það hefur gerzt hér á landi að gengið hefur verið
til kosninga’að óluktum hinum mikilvægustu mál-
um og mörgum hnykkt við, er þeir sáu eftir á, til
hvers var gripið. Heiðarlegra er að fólkið viti
hverju það er að greiða atkvæði.
JH
Eduardo Frei
EDUARDO FREI, fyrrv. for-
seti I Chile og leiðtogi Kristi-
lega flokksins, hefur vakið
sérstaka aðdáun með fram-
komu sinni að undanförnu.
Þótt flokkur hans, sem eitt
sinn var stærsti flokkurinn i
Chile, sé bannaöur, hefur Frei
hvað eftir annað ýmist i eigin
nafni eöa nafni flokksins birt
yfirlýsingar, þar sem mót-
mælt hefur verið aðgerðum
hershöfðingjastjórnarinnar.
Siðast hefur það gerzt i sam-
bandi við þjóðaratkvæða-
greiðslu þá, sem fór fram i
Chile 4. þ.m.
Eduardo Frei var forseti
Chile á árunum 1964-1969.
Hann náði kosningu á vegum
Kristilega flokksins, sem var
þá nýlega stofnaöur. 1 kosn-
ingunum 1969 skiptist fylgiö
nokkurn veginn jafnt milli
þriggja frambjóðenda, en þá
mátti Frei ekki bjóða sig fram
aftur. Allende, frambjóöandi
vinstri fylkingar, fékk flest at-
kvæöi, en frambjóöandi I-
haldssinna og frambjóðandi
Kristilega flokksins fengu
hvor um sig litlu minna. Það
féll þvi I hlut þingsins aö velja
forsetann, þar sem ekkert for-
setaefni hafði fengiö tilskilinn
meirihluta. Frei taldi rétt aö
gefa Allende kost á að reyna
sig og var hann þvi valinn
forseti meö stuðningi Kristi-
lega flokksins. Allende reynd-
ist bæöi ráörikur og óraunsær
sem forseti og átti i stööugum
deilum viö þingiö. Stjórn hans
leiddi þvl til vaxandi öngþveit-
is. Haustið 1973 skarst herinn
þvi i leikinn og féll Allende i
þeirri viöureign. Slöan hefur
herinn farið meö völdin, en
aðalmaður stjórnar hans
hefur veriö Augusto Pinochet
hershöföingi, sem hefur stöö-
ugt verið að draga völdin
meira i slnar hendur. Mikil
ógnarstjórn hefur rikt I Chile
siöan Pinochet kom til valda,
og er hann nú I röð þeirra ein-
ræðisherra, sem einna verst
eru ræmdir.
PINOCHET efndi til þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar 4. janúar i
tilefni af þvi, að allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna haföi vitt
stjórnarhætti I Chile, aöallega
vegna brota á mannréttind-
um. Spurningin, sem Pinochet
lét leggja fyrir kjósendur var i
fyrsta lagi á þá leið, að mót-
mælt væri erlendum óhróöri
um stjórn Pinochets og i ööru
lagi væri staðfest að hún væri
lögleg stjórn Chile. Flestir
kjósendur voru af þjóöernis-
legum ástæðum fylgjandi
fyrri hlutanum, en til þess að
lýsa stuöningi sinum við hann
urðu þeir jafnframt aö sam-
þykkja siöari hlutann. Lög-
maður rikisins, Hector Hum-
ares, taldi það ósamrýman-
legt stjórnarskránni að leggja
Pinochet flytur ræöu á sigurhátfðinni.
málið þannig fyrir kjósendur,
en Pinochet geröi sér þá litiö
fyrir og rak hann úr embætti.
Fulltrúar flughers og sjóhers I
stjórnarnefnd rikisins lýstu
sig einnig andviga þjóðarat-
kvæðagreiöslu i þessu formi,
en Pinochet, sem er formaður
nefndarinnar sem fulltrúi
landhersins, hafði mótmæli
þeirra að engu. Þaö var þá,
sem Frei boðaði til blaöa-
mannafundar, og lýsti sig
mótfallinn aðförum Pino-
chets, þar sem spurningin
væri lögð fyrir á þann hátt, að
til þess aö samþykkja fyrri
hluta hennar, yrðu menn einn-
ig að samþykkja siöari
hlutann. Fjarri færi þvi, aö
allir væru á sam máli um
þetta atriði.
ÚRSLIT þjóöaratkvæða-
greiöslunnar urðu á þá leið, að
þátttaka varð mikil. Um 5.3
millj. kjósenda greiddu at-
kvæði og nær 75% þeirra sögðu
já við spurningunni. Fljótt á
litið mátti þetta teljast mikill
sigurfyrir Pinochet. Kristilegi
flokkurinn birti þó yfirlýsingu,
þar sem hann lýsti úrslitin
markleysu. Rök hans voru
þau, að andstæöingar stjórn-
arinnar heföu ekki fengiö nein '
skilyröi til að fylgjast með
framkvæmd atkvæöagreiðsl-
unnar og yröi þvi ekkert full-
yrt um hver úrslitin heföu orö-
ið raunverulega. Þá heföu þeir
ekki heidur fengið nein skil-
yrði til aö skipuleggja and-
stöðu sina. Pinochet tilkynnti
atkv-æöagreiösluna fyrst I
ræöu, sem hann hélt 21. des-
ember( eða hálfum mánuöi
áöur en hún fór fram. Þetta
heföi verið alltof stuttur tlmi
til að skipuleggja nokkra and-
stööu, enda engin skilyrði til
þess fyrir hendi, þar sem allir
flokkar landsins væru bann-
aöir og einnig önnur samtök,
sem heföu getaö skipulagt ein-
hverja raunhæfa mótspyrnu.
Fjölmiðlarnir væru allir undir
áhrifavaldi stjórnarinnar og
heföu verið fullir af áróöri I
þágu hennar. Að nafni til hefði
mönnum verið heimilt aö birta
auglýsingar i þeim um and-
stööu sina, en I reynd hefði
þetta veriö ógerlegt. Allt
þetta, og sitthváð fleira, sýndi
það, aö þjóöaratkvæðagreiðsl-
una væri ekki neitt að marka.
Flestir óháðir fréttaskýr-
endur hafa tekiö undir þessi
,rök Kristilega flokksins. En
Pinochet var á ööru máli. A
sigurhátið sem var haldin þeg
ar úrslitin voru tilkynnt lýsti
hann yfir þvi, að hann myndi á ,
grundvelli atkvæðagreiösl-
unnar setja landinu nýja
stjórnarskrá, án þess að efna
til sérstakrar þjóðaratkvæða-
greiöslu um hana. Jafnframt
væri ákveöiö, að kosningar
færu ekki fram I Chile fyrr en >
1986 I fyrsta lagi. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Frei hefur ekki látið
Pinochet beygja sig
Hann lýsir þjóðaratkvæðagreiðsluna markleysu