Tíminn - 23.04.1978, Blaðsíða 10

10
Sunnudagur 23. april 1978

Fyrst norskra kvenna am-
bassador hjá erlendri þjóð
Rætt við Annemarie Lorentzen ambassador Norðmanna í íslandi
Annemarie Lorentzen, ambassador NorOmanna I Reykjavlk, sem
er nýlega komin til starfa hér á landi, fæddist í austlægasta þorpi f
Noregi Grense Jakobselv á Finnmörku, alveg viö rússnesku landa-
mærin. — Viö gátum spýtt yfir landamæri sem voru I miöri ánni.
begar ég var aö alast upp var frjáls samgangur milli iandanna og
við krakkarnir fórum oft yfir ána og iékum okkur viö börnin þar,
sem voru bæði finnsk og rússnesk. öll töluöum viö sérstaka landa-
mæramállýzku svo við skildum hvert annað.
— Faðir minn var kennari, en
ibúarnir lifðu á landbúnaði og
fiskveiðum, sagöi Annemarie
Lorentzen I viötali við Timann.
— f Grense Jakobselv var meg-
inlandsloftslag og þvi var mikil
breyting þegar viö fluttum til
Hammerfest, þar sem var út-
hafsloftslag. Hammerfest var i
minum augum stór bær, en þar
bjuggu á þessum tima um 3 1/2
þúsund manns (yfir 7000 nú).
Hammerfest er nyrzta þorp
heimsins á 70. gr. 40. min. 11,3
sek. norðlægrar breiddar.
Annemarie Lorentzen tók
stúdentspróf 1941 — Það var
eiginlega tilviljun, sem réöi þvi
að ég fór siðan i kennaraskóla i
Tromsö og lauk kennaraprófi.
Striðið stóð yfir og i nágrenni
við heimili mitt var ekki um
aðra framhaldsmenntun að
velja á þessum tima. En mér
féll kennaranámiö vel þegar til
kom.
— Það kom ekki til þess að ég
flytti aftur til Hammerfest strax
eftir að kennaranáminu lauk.
Haustið 1944 brenndu Þjóðverj-
ar, sem þá voru á undanhaldi
fyrir Rússum, Finnmerkurfylki
og gjöreyddu allt. Allt var,
brennt, dýrum slátraö og fjöl-
skyldur fengu aðeins að taka
með sér 25 kg þegar þær yfir-
gáfu heimili sin, sem urðu eldin-
um að bráð. hópi þessa fólks
voru foreldrar minir.
Reistu nýjan bæ
á rústum gamals
— Ibúar Hammerfest settust
að viðs vegar um Noreg, en
flestir kunnu ekki við sig i nýju
heimkynnunum, e.t.v. vegna
þess að þeir höfðu veriö hraktir
að heiman. Flestir ibúanna
sneri þvi heim aftur þegar upp-
bygging bæjarins hófst. Ég, eig-
inmaður minn og fyrsta barn
okkar voru i hópi þess fólks,
sem fyrst hélt heim til Hamm-
erfest i águ'st 1947. Fyrstu árin
bjuggu ibúarnir i bröggum. Við
hjónin vorum bæði kennarar viö
Menntaskólann i Hammerfest.
Skólinn var einnig i bráða-
birgðahúsnæöi til 1956, en þá var
nokkurt svipmót komiö á nýja
bæinn. Segja má aö árið 1965
hafi verið búiö að endurreisa
Hammerfest, og þá var farið aö
byggja ný bæjarhverfi. Ibúum
fjölgaöi fljótlega og i lok sjö-
unda áratugsins voru þeir orön-
ir 6000.
Hammerfest er annars gam-
all bær. Þar er góö höfn og bær-
inn fékk kaupstaöarréttindi
1789.
Það hefur e.t.v. veriö sú
reynsla aö hafa tekið þátt i að
reisa nýjan bæ, sem olli þvi aö
Annemarie Lorentzen fékk á-
huga á sveitarstjórnar- og fé-
lagsmálum. Hún var fyrsta kon-
an, sem sat i skipulagsnefnd i
Hammerfest, var I bæjarstjórn
Hammerfest 1951-1963. For-
maöur menningarnefndar
Hammerfest frá 1967 og vara-
formaður i bókasafnsstjórn frá
1959. Hún var formaöur Verka-
mannaflokks Vestur-Finnmerk-
ur 1961-65 og i landsstjórn
Verkamannaflokksins 1961-1969.
Auk þessara og fjölmargra ann-
arra ábyrgöarstarfa, lauk hún
háskólaprófi I norsku árið 1967.
— Það var gaman að vera
með I uppbyggingu Hammer-
fest, sagði Annemarie Lorent-
zen, — og uppgötva svo eftir á
hvaða vitleysur við gerðum.
Aðalmistök okkar voru aö viö
höföum ekki hugboð um, að vel-
ferðin yrði orðin svona mikil
svona fljótt. Við gerðum ekki
ráð fyrir nærri nógu mörgum
bflastæðum. Okkur dreymdi t.d.
ekki um að hver fjölskylda ætti
að jafnaði sinn einkabil. Þetta
olli þvi að börn lentu i hættu og
slysum I umferðinni, og gripa
varð til ráðstafana til að vernda
þau.
Fyrst kvenna i ýmsum
ábyrgðarstöðum
Annemarie Lorentzen er
fyrsta konan, sem er ambassa-
dor Noregs hjá erlendu riki, en
önnur norsk kona er ambassa-
dor hjá Evrópuráðinu i Strass-
borg. Hún er raunar ekki óvön
þvi að gegna fyrst kvenna ýms-
um ábyrgðarstörfum með þjóð
sinni. Hún var fyrst kvenna
þingmaður fyrir Finnmörku,
fyrsta konan sem sat i varnai1-
málanefnd og fyrsta konan, sem
gegndi embætti samgöngu-
málaráöherra, en það var I
stjórn Tryggva Bratteli 1973-
1975. Frá þvi i janúar 1976 þang-
að til i janúar sl. var hún neyt-
endamála- og umsýslumálaráð-
herra I stjón Oddvars Nordli.
Þrettánda janúar 1978 var hún
útnefnd ambassador i Reykja-
vik og siðan starfaði hún i utan-
rikisráðuneytinu og tók sér
skfðaorlof áður en leiðin lá hing-
að til íslands.
Jafnréttismál og
byggðastefna
Annemarie Lorentzen hefur
verið fulltrúi á Norska stórþing-
inu frá 1969, en áður hafði hún
verið varaþingmaður. Viö
spuröum hana hvað væri henni
minnisstæðast frá þingferlin-
um.
— Það hefur verið háð sifelld
barátta fyrir jafnrétti kvenna
og karla, og sú barátta stendur
enn. Lagalega séð er fullu jafn-
rétti náð, en i framkvæmd rikir
enn ekki jafnrétti karla og
kvenna, þvi aðstæður I þjóðfé-
laginu eru þannig, að erfiöara
er um vik fyrir konur en karla
aö taka virkan þátt bæði i at-
vinnullfi og stjórn þjóðfélagsins.
Sem þingmaður nyrzta hluta
Noregs hef ég lika haft áhuga á
jöfnun aöstöðu landshlutanna.
Barizt hefur verið fyrir bættum
samgöngum I afskekktum hér-
uðum og meiri tekjujöfnun.
Nokkuð hefur miöað áleiöis og
aöstööumunurinn hefur farið
minnkandi milli dreifbýlisfólks-
ins og þeirra, sem búa á þéttbýl-
ustu svæðum landsins. Sam-
göngur hafa verið efldar og leit-
ast hefur verið við aö jafna
tekjumismuninn, m.a meö
rikisstuðningi við fiskveiöar og
landbúnað i afskekktustu héruð-
unum.
— Hvað hefur verið efst á
baugi I kvennabaráttunni?
— Samtök kvenna hafa eink-
um barizt fyrir aö byggð yröu
fleiri barnaheimili, nú, og aö
sjálfsögöu sömu launum fyrir
sömu innu, sem eiga aö vera
samkvæmt lögum, en eru ekki i
framkvæmd. Þá er og mikiö
rætt um aö foreldrum litilla
Annemarie Lorentzen, ambassador Norömanna á lslandi
(Timamynd Gunnar).
Sendiráö Norömanna var nýlega nutt I nýtt hús, sem vekur athygli fyrir fallegt útlit og vandaöan
frágang utan sem innan. Arkitekt þess er Ulrik Stahr Arthursson hjá Teiknistofunni Arkir I Reykja-
vik.