Tíminn - 10.05.1978, Qupperneq 7

Miðvikudagur 10. mai 1978.
7
títgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm), og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurðsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gfslason, Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siöimúla 15. Sfmi 86300.
Kvöldsfmar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð ilausasölu kr. 100.00. Askriftargjald kr. 2.000 á
mánuði.
Blaöaprent h.f.
í grænum
friði
Heimsókn hvalverndarmanna til íslands hef-
ur vakið talsverða athygli og umræður. Samtök
þeirra eru meðal þeirra félaga fjölmargra sem
stofnuð hafa verið á umliðnum árum iþvi skyni
að vekja athygli á og berjast fyrir siðbót i um-
gengni mannsins við umhverfi sitt og lifriki,
gróður og dýr.
Allar áminningar um þessi mál eru vel þegnar
á íslandi. Það er almenn afstaða hér á landi að
standa beri vörð um óspjallað umhverfi og þann
auð fegurðar og góðs mannlifs sem aðeins dafn-
ar við eðlileg og ómenguð skilyrði andspænis
náttúruöflunum.
íslendingar eiga að hafa það vel hugfast að
þeir njóta forréttinda i hópi þjóðanna að þvi
leyti að hér er enn margviða óskemmd náttúra,
hreint vatn og loft og lifriki sem ekki hefur verið
raskað með forsjárlausu lifsgæðakappi. Þetta
umhverfi ber okkur að vernda og okkur ber
jafnframt að græða þau sár sem við höfum sleg-
ið á land okkar þar sem þau er að finna.
Þessi stefna góðrar sambúðar lands og þjóðar
vareinmittnú nýlega staðfest á þingi Náttúru-
verndarráðs,en á vegum þess hefur verið haldið
uppi mikilli starfsemi hin siðari árin. Er ekki að
efa að nýir forystumenn munu þar feta dyggi-
lega i fótspor Eysteins Jónssonar sem nú lét af
formennsku Náttúruverndarráðs eftir farsæla
og ötula forystu á þessu sviði sem öðrum.
Maðurinn var settur herra jarðarinnar og
skyldi gera sér hana undirgefna. En honum var
aldrei falið umboð til að verða böðull umhverfis
sins fremur en honum var skapað að ráða öllum
úrslitum um eigið lif. Það vald er i annars hendi
og hefnist manninum jafnan réttilega þegar
hann hefur seilzt út fyrir umdæmi sitt.
Þeir málsvarar hins „græna friðar” koma
hingað með góðu erindi. En enda þótt ferð
þeirra sé engan veginn ófyrirsynju, yfir heild
umhverfisverndarmála litið, þá virðist sem ætla
megi að brýnni verkefni hljóti einhvers staðar
að biða en þau að andæfa hvalveiðum fs-
lendinga. Þær hafa um langt skeið verið undir
stöðugu eftirliti og farið fram samkvæmt
ákvörðunum alþjóðahvalveiðiráðsins.
En við skulum ekki að óathuguðu máli ætla
okkur neina engla. Vera má að sérfræðingar al-
þjóðahvalveiðiráðsins geti vandað betur niður-
stöður sinar en verið hefur,og embættismönnum
er auðvitað skylt að hafa það jafnan er sannara
reynist eða flest rök hniga að ef óvist þykir.
Ef hinir útlendu „grænfriðarmenn” halda á
hinn bóginn að íslendinga skorti góðan vilja i
þessu efni, þá skjátlast þeim. Hann vantar ekki,
og þess vegna eru þeir velkomnir hingað.
The Christian Science Monitor um eiturlyf og áfengi:
Sviptingar nm stefnu-
mótun í Bandaríkjunum
Samtök um herferö gegn áfengisdrykkju og
kröfur um hert eftirlit meö háskalegum efnum
Verður bandariskt þjóöfélag
samfélag eiturlyf janeyt-
enda í einhverri mynd? Sú
hætta færist nær og nær.
Hún eykst, þegar dregið er
úr hömlum og eftirliti, og
það talar sínu máli um and-
varaleysið, þegar þær radd-
ir heyrast opinberlega, er
hvetja ekki aðeins til þess
að nota löglegar taugatöflur
og áfengi, heldur óleyfileg
nautnalyf eins og marjúana,
heróin, kókain og allt annað
af þvi tagi, er nöfnum tjáir
að nefna. Auönast Banda-
rfkjamönnum að spyrna við
fótum, svo að vatnaskilum
valdi?
Eiturlyfjan/yzla i Banda-
rikjunum færöist stórlega i
aukana, þegar hermenn, sem
verið höföu f Indó-Kina í Víet-
namstriöinu, komu heim.
Margir þeirra voru orðnir
háðir eiturlyfjum, og þeir
sýktu út frá sér. Litiö hefur
verið um skipulegt viönám
framundir þetta. En nú finnst
mörgum ástandiö oröið svo
iskyggilegt, aö dýrkeypt geti
orðið aö loka augunum fyrir
þvi, hvernig horfir. Það hefur
vakiö verulega athygli, og er
talið til dæma um stefnuhvörf,
að yfirdómstóll i Massachu-
setts-fylki, kvað fyrir skömmu
upp dóm, þar sem það er talið,
lögum samkvæmt, jafngilda
verulegum glæpi að eiga
marjúana, jafnvel þótt ekki sé
nema litið eitt.
Þetta er tímanna tákn. 1
Bandarikjunum láta ekki þeir
einir til sin heyra, er mæla
eiturlyfjum bót eða telja þau
jafnvel sjálfsögð, heldur heyr-
ast einnig dag hvern raddir,
sem á annan veg mæla. Þess-
ar raddir vara við hættunni,
sem steðjar aö þjóö og ein-
staklingum, og krefjast þess,
aö taumhaldið verði hert.
Heimtað er hert eftirlit með
afgreiðslu lyfja frá læknum og
lyfjabúðum. Ráöamenn i
mörgum fylkjum Bandarikj-
anna eru teknir að hlutast til
um, að sjónvarpsstöðvar
stöðvi útsendingar, sem til
þess eru fallnar að ýta undir
drykkjuskap og eiturlyfja-
neyzlu. I rikjum, þar sem
lækkað var aldursmark
þeirra, sem selja mátti áfengi,
hafa vondar afleiðingar oröiö
til þess, að þau mál verða
endurmetin. Loks hafa hin
tiðu stórafbrot, sem fylgja
verzlun með eiturlyf og eitur-
lyfjaneyzlu ýtt óþyrmilega við
mörgum, langt út fyrir raðir
ættingja og kunningja, sem
verða fyrir þeirri sáru reynslu
aö sjá gott fólk fara I hundana.
Það er þess vegna mikil
kaldhæðni, að samtimis þessu
eru að verki öfl, sem einbeita
sér að þvi að fá marjúana
heimilað. Vissulega eru
marjúanareykingar útbreidd-
ar i Bandarikjunum, þó að
þeim sé alls ekki samjafnandi
viö áfengisneyzlu. Þess vegna
er ekki enn of seint að snúast
gegn þeim af fullu afli, að
dómi þeirra, sem ekki vilja
gefast upp I baráttunni.
— Reynið að gera ykkur
grein fyrir óhamingju og sóun,
sem veröldinni heföi veriö
hlíft við, ef menn fyrri tiöar
hefðu borið gæfu til þess aö
gera áfengi útlægt I tæka tið,
segir til dæmis I The Christian
Science Monitor, og koma i
veg fyrir aö framleiösla þess
og sala yrði gróðavegur fyrir
fjársterka aðila.
Þetta hefur til dæmis Mú-
Aróðursspjald frá samtökum foreldra, kennara og skólanema, sem
beita sér gegn áfengisneyzlu i Bandarikjunum. „Setjiö tappann i
flöskuna”, stendur undir myndinni.
hameðstrúarmönnum tekizt
fram á þennan dag, þótt þeir
að hinu leytinu hafi ekki staðið
á sama hátt gegn annarri
háskaneyzlu, og vitaskuld
hefðu vestrænar þjóðir megn-
að að halda áfenginu utan
dyra á sama hátt, ef vilji til
þess hefði verið brýndur nógu
eindregið i tæka tiö.
Nú er það sú spurning, sem
margir velta mjög fyrir sér I
Bandarikjunum, hvort þar
tekst að reisa þá öldu, er dug-
ar til þess að hamla gegn
eiturlyfjanotkun og fá al-
menningsálitið til þess að for-
dæma hana.
t dómi þeim i Massachusetts,
sem áður var vitnaö til, segir
meðal annars:
„Um marjúana verðum við
að hafa það i huga, að sá, sem
neytir þess, er skaðlegur um-
hverfi sinu, enda þótt hann
selji efnið ekki eöa leitist viö
að fá aöra til þess að neyta
þess. Fordæmi hans eitt út af
fyrir sig getur haft áhrif á
samfélagið og leitt aðra á
sömu braut”.
Samhliða þessum umræðum
um eiturlyf og hvernig þeim
verði útrýmt, eiga sér stað i
Bandarlkjunum miklar um-
ræöur um áfengisneyzlu
þjóðarinnar, og hefur nú verið
hleypt af stokkunum fræðslu,
sem á að ná til alls ungs fólks i
landinu, um áfengi og áhrif
þess fyrir einstaklingana og
samfélagið. Standa að þessu
samtök foreldra, kennara og
skólanema.
Meðal annars eiga foreldrar
kostá ráögjöf um það, á hvaöa
hátt sé hentast að fræða
unglinga um þær hættur, sem
áfenginu fylgja. Samdir hafa
verið leikir, sem ætlaöir eru
skólanemendum, og fallnir
þykja til þess að vekja þá til
umhugsunar um þessi mál, og
fylgja bæði fræösluritlingar og
kvikmyndir. Mörgu fleira hef-
ur verið brotið upp á af þessu
tagi.
Jafnframt verður leitaö eft-
ir samstarfi viö fjölmiðla, ekki
sizt sjónvarpsstöðva.
Eins og nú standa sakir hafa
90% nema I æöri skólum
Bandarikjanna einhvern tima
bragðað áfengi, og samkvæmt
tölum alrikisstofnunar, sem
kannar áfengisvandamál,
drekkur um fjórðungur þeirra
sig ölvaöa fjórum sinnum á ári
eða oftar. Afleiöingar áfengis-
neyzluiinar eru þar/Sem ann-
ars staðar,slys af ýmsu tagi,
einkum umferöarslys, fjöl-
skylduvandamál og léleg
frammistaöa viö nám. Hitt
liggur ekki eins i augum uppi,
að áfengisneyzla unglinga
leiöir iðulega til áfengissýki
siöar á ævinni. Hefur verið
áætlað, að svo fari fyrir um
þaö bil 5% skólaunglinga, sem
taka þátt i bjórkvöldum þeim,
sem tiökast i bandariskum
menntaskólum. Þessi tala er
þó háð þvi, i hvers konar um-
hverfi þessir unglingar lenda
að menntaskólanámi loknu.
I fræösluherferðinni er lögö
megináherzla á þaö, aö miklu
skipti um það, hvort hún ber
árangur eöa ekki, að foreldrar
glöggvi sig á þvi, hvað I húfi
er. „Mikill fjöldi unglinga
sækir drykkjuvenjur sinar
beint til foreldranna”, segir I
ávarpi frá forystumönnum
samtakanna, og ef foreldrarn-
ir eru sjálfir litt til fyrirmynd-
ar, þurfi þeir ekki að búast viö
góðu af börnunum, enda illt að
liggja óráönum unglingum á
hálsi fyrir það, sem fullorðið
fólk temur sér.
JS