Tíminn - 11.08.1978, Síða 7

Föstudagur 11. ágúst 1978
i'lÍ'M'I'
7
A blómaskeiöi landhelgis-
þjófa viö Island var mikill siöur
þeirra aB breiBa yfir nafn og
númer. SauBaþjófar höfBu vist
þennan siB lika, þegar þeir ferB-
uBust utan heimabyggBar. MeB
breyttum atvinnuháttum hefur
þaB lagst niBur aB landhelgis-
brjótar breiBi yfir nafn og
númer.
Tlminn hefur siBustu mánuBi
gert eitt til aB halda viB þessum
forna siB sem ég nefnch áBan.
Þar hefur sést aB til er enn hóp-
ur manna sem af einhverjum
ástæBum kemur betur aB ferB-
ast undir öBru nafni en sinu
eigin. Dufgús — Samvinnu-
maBur — RáBbarBur — Kubbur
og ef til vill fleiri. Allir hafa þeir
sitt aB segja um mál bænda.
Seint á liBnum vetri talaBi Þor-
varBur á Söndum um daginn og
veginn. Ræddi hann m.a. um
málefni bænda. Þeir, sem ég hef
talaB viB, hafa veriB á einu máli
um ágæti þessa erindis og taliB
þaB i samræmi viB sínar skoB-
anir um hagsmunamál bænda.
Ekki er Dufgús okkur sammála.
Fer honum sem fleirum aB
sannleikanum verBur hver sár-
reiBastur-
Ekki ætla ég aB blanda mér i
úttekt Dufgúsar á persónuleg-
um eiginleikum ÞorvarBar á
Söndum. Til þess skortir mig al-
gjörlega þekkingu og vilja. En
þar sem Dufgús gerir úttekt á
þvi efni erindisins, sem fjallar
um hagsmuni bænda — finnst
mér rétt aB ég, sem er bóndi,
geri smá athugasemd viB hans
mál.
Bara afganginn
eftir Dufgúsana
Eins og ég sagBi áBan sleppi
ég alveg úttektinni á vitsmun-
um og innræti ÞorvarBar —
enda kemur þaB efni málsins
ekki viB. Ég vil þó aBeins benda
Dufgúsi á hvort ekki sé dálitiB
glannalegt af honum aB ræBa
mikiB um aBila, sem kaupa fólk
Halldór Þóröarson, Laugalandi:
Um krosstré
og önnur tré
til aB skrifa greinar fyrir sig —
ekki sist ef þau skrif eru undir
dulnefni. ÞaB er stundum auB-
velt aB sjá hver borgar. Enginn
ræBur mann I vinnu nema hann
telji sig hafa þörf fyrir verk
hans. Undirhyggjuleysi Ellerts
Schram, sem Dufgús verBur tiB-
rættum kemur mér ekki viB. Ég
mun ekki eyBa tima I aB ræBa
þaB sálfræBilega málefni.
Þá er komiB aB töstum máls-
atriBum hjá Dufgúsi. Hann seg-
ir aB veriB sé aB etja saman
stéttum ef talaB er um 6000
sjómenn og 4000 bændur og
nefnir sérstaklega verslun og
aBra milliliBi, sem hann telur
sist óþarfari. Jafnvel óttast
hann aB ofvöxtur hlaupi I stétt
sjómanna og bænda, ef menn
farialmennt aB taka undir skoB-
anir ÞorvarBar á Söndum. Okk-
ur hér finnst nú samstarf
annarra stétta, svo notuB séu
orB Dufgúsar, viB frumatvinnu-
greinar sé þannig, aB þeir sem
frumatvinnuna stunda fái bara
afganginnaf verBmætinu, þegar
nokkuB margir Dufgúsar eru
búnir aBtaka þaB sem þeir vilja.
Ekki tók að nefna
hlutinn
Ég þekkti einu sinni mann,
sem barBi harBfisk. Hann sagB-
ist fá 1/3 hl. af útsöluverBinu,
Tillaga Eyjólfs KonráBs er
frumskilyrOi úrbóta fyrir bænd-
1/3 hl. fengi sá sem herti og 1/3
hl. sá sem seldi. Ég spurBi um
hlut þeirra, sem sóttu fiskinn út
i hafsauga i' svartasta skamm-
deginu. Þeirra hlutur var svo
lítill aB ekki tók þvl aB nefna
hann.
Þetta gildir lika fyrir bændur.
Dufgúsarnir eru allstaBar þar
sem þeir geta hirt hlut án
áhættu. Dufgús ber ekki á móti
þvl aB hagnaBur af pylsugerB
SIS (sem hann virBist þekkja af
afspurn) hafi veriB 80 milljónir.
Dufgús segir aB þessar 80
milljónir komi aB fullu i hlut
framleiBenda.
A meBan Dufgús færir ekki
rök fyrir þvj á hvern hátt minn
hlutur úr þessum 80 milljónum
berst mér trúi ég ekki aB þess-
um 80 millj. sé skilaB til þeirra,
sem kjötiB framleiBa.
DufgúsberbrigBuráaBSlS sé
svo til einrátt um afurBasölu
bænda. EitthvaO minnir mig aO
þaB hafi haft umráByfirflestum
gærum 1976. ÞaB hiytur aB vera
þægileg aOstaBa, aO geta selt
slnu eigin fyrirtæki t.d. gærur,
og ráBiB verBinu lika. Ef til vill
er þar skýringin á verBleysinu á
gráu, mórauBu og flekkóttu
gærunum. Ég skil ekki hvers
vegna Dufgús verBur svona
skelfiiega reiBur þegar minnst
er á þessi mál. Varla er þaB af
óhyggjum um sálarheill
ÞorvarBar á Söndum.
Lánin beint til
bænda
Dufgús ber saman innræti
Ellerts og Eyjólfs KonráBs og
telur þar mikinn mun á. Frum-
varp Eyjólfs KonráBs um
rekstrar- og afurBalán til bænda
telur hann eitt af „Lymsku-
brögBum Djöfulsins”.
1 smáriti, sem mér barst frá
góBu fólki, var staBhæft aB Djöf-
ullinn lækna&i sjúka og gerBi
alls konar góBverk til þess aB ná
tökum á sálum fólks. Eyjólfur
KonráB hefur kannski fengiB
þetta rit eins og ég og þá dottiB
þessi aBferB I hug.
En þaB er nú svona þegar
krosstré bregBast og ekki er
góBra kosta völ, tökum viB I
hönd bjargvætti I hvers mynd,
sem hann birtist. Þess vegna
þakka flestir bændur Eyjólfi
KonráB fyrir hans frumvarp.
Rekstrar- og afurBalán beint til
bænda er nefnilega frumskilyrBi
allra úrbóta fyrir bændur.
Fjötrar sem halda
nlðrí
LandbúnaBarráBherra sagBi,
aO afurOalánin nægOu til aO
greiBa bændum 90% af út-
borgunarverBi. Þessir peningar
eru notaBir til aB fjármagna alit
annan rekstur en þeirra eigin.
Núverandi innskrifta- og
skuldareikningsviBskipti eru
engum til góBs — a.m.k. ekki
bændum. Þau eru þeir fjötrar
sem fastast halda þeim niBri.
Dufgús hefur áhyggjur af þvi
aB breytt fyrirkomulag auki
miililiBabáknib og þaB vill hann
ekki. Þá hryllir hann viB
væntanlegri fyrirhöfn og óþæg-
indum, sem þaB muni valda
bændum aB þurfa aB taka viB
aurunum sinum sjálfir. ViB
bændur teljum nú aB sú fyrir-
höfn svari kostnaOi.
Fyrsta krafa verkalýBssam-
takanna var aB menn fengju
kaupsitt greittipeningumi staB
innskriftar i reikning verslunar.
Þeirra leiBtogar mátu þaB
meira en kauphækkun.
ViB bændur erum I þessu tilliti
i sömu sporum og verkafólk var
um aldamót.
ViB erum eina stéttin i þjóB-
félaginu, sem er i þessum spor-
um 1978.
ÞaB er mál aB viB risum upp
og brjótum þessa hlekki af okk-
Kristinn Snæland:
„Að skemmta skrattanum”
AÐ undanförnu hefur mátt sjá á
siBum DagblaBsins og Timans
vopnfimi nokkra I deilum
tveggja Framsóknarmanna,
eigast viB Björn Lindal og Al-
freB Þorsteinsson. Björn er ný-
græBingur I flokknum, áhuga-
samur,harBskeytturog vel máli
farinn, en AlfreO er gamalgró-
inn flokksmaBur, sem unniB
hefurmikiB og gottstarf I þágu
flokksins I borgarmálum og sem
starfsmaBur viB Timann.
Þessir ágætu Framsóknar-
menn eru þó uppteknir viB aB
skemmta andstæBingum Fram-
sóknarflokksins meB ónauBsyn-
legum ritæfingum, sem ekki
gera annaB en draga fram hvor
geti komist neyBarlegar aB orBi
um hinn. Málefnalegur ágrein-
ingur kemur hvergi fram milli
þessara manna, a.m.k. ekki i
þeim greinum sem birst hafa I
nefndum blöBum. MeginatriBi
deilnanna hafa veriB deilur um
tvo menn eBa Alvar Óskarsson
og Kristin Finnbogason.
ÞaB er staBreynd, aB Alvari
hefur veriB vikiB úr starfi meB
ákaflega ógeBfelidum hætti, og
má á þaB minna, aB á þeim ár-
um sem fylgi Framsóknar-
flokksins var aB vaxa i Reykja-
vlk var Alvar stöBugt starfandi
meB margvislegum hætti aB fé-
lagsmálum flokksins I Reykja-
vik. Störf hans einkenndust af
fórnfýsi og áhuga á aB efla
Framsóknarflokkinn i Reykja-
vik.
Kristinn var þá sem endranær
mjög virkur I flokksstarfinu, og
þá uröu þáttaskil I húsnæBis-
málum flokksins I Reykjavik.
A þessum árum efldist og
flokkurinn f Reykjavik bæBi
hvaBsnertir fjölda flokksmanna
og starfsemi alla.
Stofnun
samvinnufélags
Þá gerBust á þessum árum og
söguiegir atburöir er varöa
tctigsl flokksins viö verkalýös-
og samvinnuhreyfingu. Þaö
geröist aB hópur rafvirkja leitar
til Framsóknarflokksins til þess
að fá aðstoö viB aö stofna sam-
vinnufélag rafvirkja.
Framkvæmdastjórn flokksins
tók m jög vel I málaleitan þessa,
og á vegum hennar var unniö aö
þvi, en auk þess vann Hannes
Jónsson, núverandi ambassa-
dor Islands i Sovétrikjunum
mikið að máiinu og svoKristinn
Finnbogason sem studdi raf-
virkjana drengilega.
Þ að tókstsvoaökoma á stofn
Framleiöslusamvinnufélagi
rafvirkja, Samvirki. Þettafélag
klofnaði aö visu siöar og hinn
nýi armur nefndist Rafafl sem
lika er framleiöslusamvinnufé-
lag.
Slik bylting varö þetta i
verkalýösmálum rafiönaöar-
manna, aB nú eru þessi tvö fé-
lög, Samvirki og Rafafl stærstu
verktakar i rafiönaði á Islandi
og hafa þar aB auki greitt um
10% hærri laun til sinna starfs-
manna en gerist almennt I iön-
inni.
AB þessu máli vann Kristinn
Finnbogason heilshugar meö
góðum árangri.
Sögulegar
staðreyndir
A þessum sama tima var
nokkur ókyrrö uppi I Framsókn-
arflokknum, og voru þar fram-
arlega I flokki Baldur Óskars-
Kristinn Snæland.
son, Ellas Snæland Jónsson,
Friögeir Björnsson og Ólafur
Ragnar Grlmsson.
Liö þetta var aö mörgu leyti
álitlegur hópur og bætti hver
annanuppeins og gengur. Bald-
ur var félagsmálamaöurinn,
Elias fjölmiölafulltrúinn, Ólafur
var æsingamaöurinn og Friö-
geir hinn ábyrgi málflytjandi
sem flestir hlýddu á meö at-
hygli.
Þessihópur bjó sér siðan til á-
greiningsefni viö forystu flokks-
ins, sem áttu aö leiöa til frama
innan flokks og öruggra þing-
sæta.
For svo, aB liö þetta lenti I
minnihluta innan flokksins, og
var stærilæti Ólafs Ragnars
slikt, aö þetta varö til þess aö
hann yfirgaf flokkinnog gekk til
liös viö Samtök frjálslyndra og
vinstri manna, enda framboös-
sæti I boði.
Aö félagslegri tryggö fylgdu
mönnum flokksins innan SUF,
svo sem Friögeir, Baldur og
Elias, en auk þess má nefna á-
gæta menn eins og ÞóröPálsson
á Refsstaö og Jóhannes Antons-
son á Dalvlk.
Sá lþróttaandi og hugsjóna-
tryggö, sem lýsir sér I þvi aö
hlaupa brott úr flokknum ein-
ungis vegna þess aö menn lenda
I minnihluta um stundarsakir,
er ekki þessum mönnum til
sóma, aö ekki sé nú talaö um
þaðsem sIBar varö: Þegarljóst
var aö Samtök frjálslyndra og
vinstri manna gáfu ekki von um
frama þá var söölaö yfir á Al-
þýöubandalagiö sem tók
hlaupamönnunum opnum örm-
um.
Verkalýðsbyltingin
A sama tima og valdabarátta
þessiog framapot tókallan tíma
Ólafs Ragnars og félaga hans
vann framkvæmdastjórn Fram
sóknarflokksins, Hannes Jóns-
son, Asgeir Eyjólfsson og fl. aö
þvi að koma á stofn Fram-
leiBslusamvinnufélagi raf-
virkja, Samvirki.
Stofnun þessfélags var hvorki
meira né minna en þáttaskil i
verkalýösbaráttu iönaðar-
manna. Ólafur Ragnar og félag-
ar sýndu þessu máli engan á-
huga, en Kristinn Finnbogason
studdi þaö drengilega.
Stofnun Samvirkis veröur ó-
hjákvæmiiega aö teljast mark-
verö framkvæmd vinstri stefnu
og þaö má veröa umhugsunar-
efni aö þeir, sem kölluöu sig
vinstri menn i flokknum, komu
þar hvergi nærri, en þeir, sem
þá voru kallaöir hægri menn,
voru bestu stuÐningsmenn sam-
vinnufélagsins.
Samvirki klofnar
Sem samvinnufélag var Sam-
virki ópólitiskt en mest áber-
andi innan þess voru Alþýöu-
bandalagsmenn og Framsókn-
armenn, þó svo aö allir flokkar
ættu þar si'na fulltrúa.
Af Alþýöubandalagsmönnum
var þar áberandi SigurBur
Magnússon rafvirki sem var
varaþingmaöur i Reykjavik sl.
kjörti'mabil og kom fram á Al-
þingi sem mætur fulltrúi sam-
vinnumanna.
Þar kom sögu Samvirkis, aB
deilur uröu sem leiddu til þess
aöfélagiðklofnaöi og var annar
hópurinn aöalllega Alþýöu-
bandalagsmenn meB Sigurö
Magnússon i broddi fylkingar,
en hinir Framsóknarmenn og
fleiri meö Asgeir Eyjólfsson i
fararbroddi sem héldu félaginu.
Siguröur og félagar hans
stofnuöu slöan framleiöslusam-
vinnufélagið Rafafl, sem svo vel
hefur tekist til með aö nú eru
Samvirki og Rafafl einu verk-
takarnir i rafiönaöi, sem færir
eru um aB taka aö sér stórverk-
efni.
Hiö gamla meistarakerfi i
rafiönaöi er hruniö, og I staö
drottnunar einkaframtaksins er
komiö afl samvinnustarfsins
þar sem einstaklingarnir eru
allir jafnir.
Prófessorinn
fellir rafvirkjann
Siguröur Magnússon haföi
sem fjölhæfur félagsmálamaö-
ur hafist til trúnaöarstarfa inn-
an AlþýBubandalagsins, ekki
sist vegna þess aö innan verka-
Framhald á bls. 19.