Tíminn - 02.11.1978, Síða 3

Fimmtudagur 2. nóvember 1978
3
Wimhm
Ríkisvaldinu dæmd eignar-
umráð yfir Landmannaafrétti
Mikilsvarðandi
prófmál um
réttarstöðu
afréttarsvæða
Dómur hefir veriö upp kveöinn
nýlega i aukadómþingi Rangár-
vallasýlsu i máli þvf, sem staöiö
hefur undanfarin ár, út af eignar-
réttiaö svonefndum Landmanna-
afrótti upp af Rangárþingi, og
raunverulega einnig Hoita-
mannaafrétti, en samanlögö eru
þessi afréttarsvæöi einhver vfö-
áttumestu i öllu landinu, meö
miklum fallvötnum, sem kunnugt
er og margs konar möguleikum.
Hafa málaferli þessi vakiö mikla
athygli sem vænta má og einkum
meöal bændastéttarinnar. Niöur-
staöa dómsins varö sú aö rikinu
var tildæmdur eignarréttur aö af-
réttinum, — (þ.e.
,,grunn”-eignarréttur, þar eö viö-
urkenndur er afnotaréttur
byggöamanna, — málskostnaöur
var látinn niöur falla, en gjaf-
sóknarlaun, (vegna bændanna)
greiöist úr rikissjóöi, samanlagt 8
milljónir króna, auk útlagös
kostnaöar, enda máliö geysilega
umfangsmikiö.
Dóminn kvaö upp Guðmundur
Jónsson borgardómari, ásamt
meödómendum, Steingrimi Gaut
Kristjánssyni héraðsdómara og
Þórhalli Vilmundarsyni prófess-
or, en siöast nefndur skilaöi sér-
atkvæði, taldi réttarreglur og
venjur alltof óljósar til þess aö
unnt væri aö fella efnisdóm, vildi
þvi synja kröfu rikisvaldsins.
Blaöið náöi tali af dómsfor-
manni.Guömundi Jónssyni, hann
skýröi frá niöurstööum dómsins,
eins og aö ofan er greint, en vildi
aö ööru leyti ekki tjá sig um hann
nánar svo komnu, en visaði til
lögmanna málsaöila, en þeir eru
Siguröur Ólason hrl. fyrir eignar-
dómsstefnanda rikisvaldiö, en
fyrir réttarkrefjendur, bændur og
hreppa, Páll S. Pálsson hrl. fyrir
Landmannahrepp, Sveinbjörn
Jónsson hrl. fyrir Holtamenn, og
Skilli Pálmason hrl. fyrir Skaft-
ártungumenn. Ása- og Djúpár-
hreppar létu mæta i upphafi, en
drógu sig slðar út úr málinu.
Blaöiö sneri sér til Siguröar
Ólasonar, lögmanns sóknaraöila i
málinu.
Hvaö vilt þti segja okkur um
þessi mjög umtöluöu málaferli,
efni þeirra og aödraganda?
Beinn eignarréttur eða
afréttarréttindi
,,Eins og sagt var áöan er hér
um aö tefla einhver mestu sam-
felldu afréttarsvæði á landinu,
þau taka yfir landflæmin austan
Þjórsár, sunnan Sprengisands,
Tungnafellsjökuls og Vonar-
skarös, og austur til Vatnajökuls
beggja megin Tungnár og allt
suður aö sýslumörkum Skafta-
fellssýslu. Afréttir þessar hafa
nytjaö gegnum aldir og nytja enn
bændur i Landmannahreppi,
Holtahrqipi, Asa- og Djúpár-
hreppum, og nokkrir úr Rangár-
vallahreppi. Eftiraö virkjunar-
framkvæmdir hófust þar efra,
(Sigalda, Þórisvatn m.m.), kom
Kás — ,,Ja maöur hefur heyrt
þetta þaö er ekki þaö”, sagöi Páli
Asgeir Tryggvason deQdarstjóri
varnarmáladeildar utanrikis-
ráöuneytisins I samtali viö Tlm-
ann, þegar hann var spurður aö
þvi hvort þeim 1 varnarmáladeild
upp ágreiningur milli Lands-
virkjunar og byggöamanna um
réttindi og aöstööu á afréttar-
svæöum þessum, sem óhjá-
kvæmilegtreyndist aö fá dómsúr-
lausnir um. A fundi meö Lands-
virkjunarstjórn 1. ágúst 1971 lýstu
oddvitar fjögurra hreppa I Rang-
árvallasýslu þvi yfir, aö ,,meö
einhverju móti þyrfti aö leita úr-
skurðar dómstólanna I
ágreiningsmáli þessu”, þ.e. nán-
ar tiltekiö, hvort um beinan
eignarrétt byggöamanna, —
grunneignarrétt — væri aö ræöa,
eöa einungis afréttarréttindi,
(upprekstur, veiöi).
Eignardómsstefna 1971
Var þá brugöiö á þaö ráö aö
heföi verið kunnugt um þennan
kvitt sem ná er upp kominn aö
starfsmenn i Frihöfninni heföu
lagt ólöglega 25 cent ofaná leyfi-
legt verö á ákveðinni tegund af
vodka þar.
Undanfarna daga hefur dag-
blaöiö Visir nokkuð skrifaö um
þetta mál og segir þaö sig hafa
fjölda heimildarmanna sem staö-
festa þennan kvitt. 1 framhaldi af
þvi hefur Visir fariö fram á þaö
viö utanrikisráöherra aö blaöinu
veröi veittur aögangur aö vissum
skjölum sem þaö telur geta gefiö
nokkra visbendingu um þetta
mál. En,I gær ákvaö svo utan-
rikisráöherra aö hafin yröi lög-
reglurannsókn til aö þetta mál
yröi rannsakaö til hlitar.
„Útaf fyrir sig sé ég ekkert at-
hugavert viö þaö”, sagöi Páll As-
geir, „þótt fjölmiölar birti skýrsl-
ur opinberra nefnda eöa ráöa, en
um bréf sem berast á milli rikis-
stofnana um viökvæm mál finnst
mér gilda allt ööru máli.” (Hér
mun átt viö bréf frá rikisendur-
skoöun ).
,,Þaö er tiltölulega stutt siöan
þessi kvittur komst á kreik. Og
vissulega er þaö lögbrot ef ein-
hverjir starfsmenn i Frihöfninni
selja einstakar vörutegundir á
hærra veröi en gefiö er upp i Ut-
gefinni verðskrá. Hins vegar held
ég aö þarna komi inn 1 spurningin
um eölilega rýrnun og hver séu
eölileg skil á gjaldeyri. Þetta eru
hlutir sem aldrei er hægt aö segja
100% fyrir um. En ég get ekki séö
hvernig hægt er aö komast aö þvi
i gegnum bókhald, hvort þetta at-
hæfi hefur viðgengist, þvi þar
stendur aöeins hve mikiö seldist
Eftir málfutning á Hvolsvelli.
Dómendur og lögmenn i Land-
mannaafréttarmáli: Skiili
Pálmason hrl. (Skaft.), Guö-
mundur Jónsson dómsformaöur,
Steingrimur Gautur Kristjánsson
meödómsmaöur, Sveinbjörn
Jónsson hrl. (Holtahr.), Þórhall-
ur Vilmundarson próf., meö-
dómsmaöur, Páll S. Pálsson hrl.
(Landamannahr.) og Siguröur
Ólason hri. (rikissj.).
gefá út svokallaöa eignardóms-
stefnu, á vegum rikisins, haustiö
1971,birta I Lögbirtingablaöi meö
áskorun tii allra, sem til réttinda
teldu á þessum landsvæöum, þ.e.
Framhald á bls. 13.
af vörum og hvaö mikiö kom inn i
kassann.”
Þegar Asgeir var spuröur aö
þvl hvort einhverra aögeröa væri
aö vænta af hálfu ráöuneytisins I
þessu máli (spurt áöur en vitaö
var um ákvöröun utanrikis-
ráöherra um lögreglurannsókn)
sagöi hann aö sér vitanlega væru
ekki uppi nein áform um lög-
reglurannsókn á þessu máli. Þaö
væri jú alltaf matsatriöi hverju
sinni, þegar sögusagnir sem þessi
kæmust á kreik hvort rjúka ætti
til og óska lögreglurannsóknar. 1
Frihöfninni ynnu nú um 70 manns
og þaö væri „hábölvaö” aö ætla
aö fara aö setja heila stofnun
undir lögreglurannsókn.
,,Hins vegar”, sagöi Páll As-
geir,” geta starfsmenn Frí-
hafnarinnar fariö fram á opin-
bera rannsókn, samkvæmt isl.
lögum á þessu máli ef þeir óska
þess og vilja ekki Hggja undir
þessum áburöi lengur. Égget vel
skiliö þaö aö þessir menn eigi er-
fitt meö þaö aö liggja undir svona
grun um aö viöhafa ólöglegt at-
hæfi.”
Aö endingu sagöi Páll Asgeir aö
á sinum tíma heföu þeir sett fjár-
málalega framkvæmdastjóra
fyrir Frihöfnina aö tillögu frá
rikisendurskoöun og sæi hann
samkvæmt erindisbréfi slnu um
öll fjármál Frihafnarinnar. Sá
maöur heföi reynst afskaplega
áhugasamur 1 sinu starfi og
gengiö rösklega fram I þvi aö
svona atburöir gætu ekki átt sér
staö. Þaö sem nú væri deilt um,
heföi átt sér staö fyrir hans tiö og
þvi væri alltaf spurningin hvernig
ætti aö fara meö þessar gömlu
syndir, ef þær þá væru nokkrar.
Var póstránið
í Skagafirði
ekkert póstrán?
Athugasemd frá umdæmisstjóra
Pósts og síma, Akureyri
um innihald þeirra ogviröist þvi
fréttin verulega oröum aukin.
Þaö skal tekiö fram að rakning-
ar simstöðva eru almennt
Athugasemd varöandi frétt á
forsiöu Timans 31. október
undir fyrirs ögninni: Mis-
heppnaö póstrán i Skagafirði:
Vegna fjarveru simstöðvar-
stjórans á Mælifelli uröu starfs-
manni sem gegndi stmaaf-
greiöslu i fjarveru hans þau
leiöu mistök á aö láta sima-
reikningana I heimilispóstkass-
ann á Mælifelli i veg fyrir
landpóstinn I staö þess aö póst-
leggja þá i ábyrgö eins og venja
er á næstu bréfhiröingu, sem er
Starrastaöir. Hér hljóta þvi aö
hafa oröið einhver mistök þvi
t.d. höföu umslögin ekkr veriö
opnuö og þeim sem hafa flutt
Vj>au til þvi ekki veriö kunnugt
sendir I ábyrgöarpósti. Um þá
venju simnotenda aö einhverjir
þeirra greiöi simreikninga i
heimilispóstkassa Mælifells,
hlýtur aö vera byggt á mis-
skilningi fréttamanns, þvi
venjulegast greiöa simnotendur
þáá simstööinni eöa eftirvenju-
legum póstleiöum gegn kvittun.
Máliö hefur veriö rætt viö
stöövarstjórann á Mælifelli og
er þess aö vænta aö svona mis-
tök endurtaki sig ekki.
Umdæmisstjóri Póstsog sima,
AkureyrL
Fríhöfnin og 25 centamálið:
Qlril o 7Í T|aii» aia >|
„oKii ao peir eig prfitt mpð $ið
ClilliL lllull wU liggja undir gr un”
— segir Páll Ásgeir Tryggvason í varnarmáladeild um
starfsmenn Fríhafnarinnar
• Ríkisstyrkurinn
til dagblaðanna
Kás — I þvf frumvarpi sem ná
hefur veriö lagt fram til fjár-
laga fyrir áriö 1979 er áætlaö aö
40 milljónir fari i rfkisstyrk til
dagblaöanna. Veröur þessari
fjárhæö deilt niöur eftir nánari
ákvöröun rikisstjórnarinnar aö
fengnum tiliögum frá stjórn-
skipaörinefnd. 1 6. gr. fjárlaga-
frumvarpsins er rfkisstjórninni
einnig heimilt aö kaupa allt aö
250 eintökum fleira af hverju
blaöi fyrir stofnanir rfkisins
umfram þau eintöksem innifal-
in eru i 40 milljóna rikisstyrkn-
um.
Rétt er aö hafa i huga aö stór
hluti þessara 40 milljóna fer til
landsmálablaöanna. Enn stærri
hluti fer til kaupa á vissum
fjölda eintaka af hverju dag-
blaöi, þannig aö beinn rfkis-
styrkur til dagblaöanna er litill
sem enginn.
• 13 umferðar-
óhöpp í Reykjavík
ATA — 1 gær uröu 13 umferöar-
óhöpp I Reykjavik. Engin slys
uröu á mönnum.
Nokkur hálka var viöa á göt-
um höfuöborgarinnar og þegar
þaö er tekiö meö I dæmiö veröur
ástandiö i Reykjavfkurum-
feröinni i gær aö teljast sæmi-
legt.
Dauðaslys i Berufirði:
• 7 ára drengur
varð undir
dráttarvél
ATA — A mánudaginn lést 7 ára
drengur, er dráttarvél valt ofan
á hann.
Slysiö geröist i Berufiröi viö
bæinn Uröarteig. Drengurinn
hljóp viö hliöina á dráttarvél,
sem valt ofan á hann er bakki
brast undan ööru afturhjólinu.
Er sjUkraflugvél kom til aö
sækja drenginn, var hann lát-
inn.
Drengurinn hét Sverrir
Helgason og var sonur hjónanna
aö Uröarteig.
• Fundur um
jarðskjálftahættu
á Suðurlandi
Jaröskjálftahætta á Suöur-
landsundirlendi veröur um-
ræöuefni á fundi sem efnt
veröur til I Seifossbiói á föstu-
dagskvöld. Frummælendur á
fundinum veröa Sveinbjörn
Björnsson eðlisfræðingur og
Marteinn Björnsson, bygginga-
fulltrúi. Fundurinn hefst kl.
21.00.
Talsvert hefur veriö fjallaö
um jaröskjálftahættu á Suöur-
landi i fjölmiölum undanfarnar
vikur og er kveikjan aö þeim
umræöum skýrsla Almanna-
varna um efniö svo og endur-
prentun úr henni sem birtist i
ársriti Hjálparsveitar skáta.
• Skattamál og
ríkisumsvif
— til umræðu á
Hótel Sögu
SJ — Stúdentafélag Reykjavik-
ur vill endurvekja umraeöufundi
félagsins sem lengi voru vin-
sælir og efnir I kvöid kl. 20.30 til
almenns fundar um skattamál
og rikisumsvif á Hótel Sögu.
Stjórn félagsins telur Stúdenta-
félag Reykjavikur kjörinn vett-
vang fyrir umræöur stjórn-
málalegs eölis, þar sem öll
sjónarmiö eiga þar jafnan rétt.
Stjórnin hefurákveöiö aö freista
þess aö endurvekja umræöu-
fundi félagsins og bjóöa öllum
sem á þvi hafa áhuga, aö koma
til þessara funda og hlýöa þar á
erindi og taka þátt i umræöum
bæöi um innlend og erlend mál-
efni.