Tíminn - 10.11.1978, Blaðsíða 9

Föstudagur 10. nóvember 1978
9
Stefán Valgeirsson, alþingismaöur:
Raunvextir skapa
mikla erfiðleika
fyrir ungt fólk
Hér fara á eí tir kaflar Ur ræöu
Stefáns Valgeirssonar (F), er
hann flutti viö 1. umræöu um svo-
nefnda raunvaxtastefnu.
Hæpinn málflutningur
Ég vil aö þaö komi skýrt fram
viö þessa umræöu, aö ég mun
greiöa atkvæöi gegn þessu frum-
varpi. Vil ég skýra þaö meö
nokkrum oröum, hvers vegna ég
geri þaö.
Þann málflutning, aö ein mikil-
vægasta ástæöan fyrir veröbólg-
unnihafi veriö sú, aö vextir hér á
landi hafi ekki veriö nógu háir
undanfarin ár, tel ég vera meira
en litiö hæpinn. Menn tala um
þaö, aö þaö sé fariö svo illa meö
sparifjáreigendur, aö hinir nei-
kvæöu vextir hafi leitt þaö af sér
aö mikil eignatilfærsla hafi átt
sér staö undanfarin ár I þjóöfé-
laginu. Út af fyrir sig er þaö rétt,
en hins vegar viröast menn ekki
taka tillit til þess, aö háir vextir
eru ekki svo lltiö veröbólguhvetj-
andiog þaö þarf aö llta á og taka
tillit til fleiri þáttaefnahagsmál-
anna en aöeins eins þeirra, aö
minnsta kosti áöur en tekin er
ákvöröun um svo mikla breytingu
sem felst I þessu frumvarpi, ef
samþykkt yröi.
Skortir samhengi
Þaö er viröingarvert lít af fyrir
sig aö koma af staö umræöu um
hlutskipti sparifjáreigenda i
veröbólguþjóöfélagi sem okkar,
og nauösynlegt aö gera athugun á
því, hver hlutur þeirra raunveru-
lega er, og meö hvaöa hætti væri
unnt aö rétta hlut þeirra án þess
aö slik aögerö heföi veröbólgu-
áhrif, þannig aö hlutur þeirra
væri lítiö eöa engu betri þegar á
allt væri litiö og upp er staöiö.
Þaövill lika oftast gleymast, aö
tekjur af inneign af sparifé eru
skattfrjálsar, þegar fram fer um-
ræöa um þessi mál. En hvers
viröi er þaö, aö minnsta kosti
fyrir þá semhafa af ööru veruleg-
ar tekjur? Þaö vill oft brenna viö,
aö máliö allt er ekki skoöaö i
samhengi, t.d. hvernig raunvext-
irmundu verka á framleiösluna i
heild i landinu og á einstaka þætti
hennar, þegar til lengri tima er
litiö. Hvaöa áhrif mundu þeir
hafa á atvinnuástandiö og kaup-
gjaldsþróunina i landinu? Og ef
raunvaxtastefnan yröi upp tekin
og þaö lögfest, eins og þetta frum-
varpsem hér er til umræöu gerir
ráö fyrir, og frá þessu veröi
undantekningalaust ekki hvikaö,
væri þá ekki nauösynlegt aö gera
a.m.k. ýmsar ráöstaíanir, áöur
en hún yröi upp tekin, til aö koma
i veg fyrir meiri háttar áföll?
Tombóluvaxtakjör?
Einn af flutningsmönnum tal-
aöium tombóluvaxtakjör, sem nú
væru. — Vill ekki þessi háttvirti
þingmaöur tala viö ungt fólk, sem
er eöa hefur veriö aö koma yfir
sig Ibúö og veröur nú aö borga allt
upp í 33% vexti? Ætli margt af
þessu unga fóiki sé sammála
þessum háttvirta þingmanni um
aö þaö séu tombóluvextir?
Vill ekki háttvirtur þingmaöur
gera athugun á þvi, hvernig fólk
meö venjulegar tekjur getur staö-
iö undir slíkum vöxtum? Hvaö þá
ef þessir vextir væruum eöa yfir
50% ?
Flutningsmenn háttvirtir tala
um aö þaö þurfi aö.breyta láns-
upphæö og kjörum á Ibúöalánum,
til aö hlutur húsbyggjenda veröi
ekki fyrir borö borinn, þegar
raunvaxtastefnan kemur til
framkvæmda. En hvers vegna
byrja þessir háttvirtu þingmenn
ekki á byrjuninni, aö koma slik-
um breytingum á, og menn geri
sér fulla grein fyrir meö hvaöa
hætti þaö veröi gert, áöur en
ákveöið er hvort og þá hvenær
raunvextir verði alfariö upp tekn-
ir?
1 þessu sambandi hefur veriö
talaö um aö lengja lánstima hús-
byggjenda i a.m.k. 30 eöa jafnvel
40 ár með fullri verötryggingu og
3% vöxtum og aö Íánin yröu
hækkuö i' 80% af byggingarkostn-
aöi.
Endurgreiðslur lána
Feröamálasjóöur hefur lánaö
meö fullri verötryggingu á liön-
um árum. Hafa háttvirtir þing-
menn kynnt sér, hvernig útkoman
er hjá þeim sem slik lán hafa tek-
ið? Menn ættu aö kynna sér þaö
áður en þeir binda sig viö ákveön-
ar breytingar á lánakjörum á
þessum lánum. Þaö hefur verið
reiknaö út hver endurgreiöslan
yröi af slikum lánum á 15, 20, 30
og 40 árum miðaö við 30% meöal-
veröbólgu og 3% vexti. 1 öllum til-
fellunum er reiknaö út frá 1 millj-
ón kr. láni. A 15 ára láni yröi
endurgreiöslan 16.253.000.-, á 20
ára 38.857.000.-, á 30 ára
426.909.000.- og 40 ára
3.141.231.000.-.
Háttvirtir þingmenn geta svo
reiknað sjálfir út hver endur-
greiöslan yröi af 8-10milljóna kr.
. láni eöa hvaö sem þaö nú er,80%
af byggingarkostnaöi af meöal-
Ibúö. Þessar tölur segja m.a.
hvað margfeldniáhrifin aukast,
eftir þvi sem lánstiminn lengist.
Þaöveröur vitanlega sagt hér á
eftir, aös vona útreikningursé út I
hött. En ég vil þá spyrja: Vilja
menn láta reikna út hvernig
endurgreiösla slíkra lána heföi
veriöslöustu 20árin? Feröamála-
sjóöslánin sýna þaö raunar best.
Ef rekstrar- og afuröalán veröa
látin bera raunvexti eins og lagt
er til með þessu frumvarpi ti!
hvers mundi þaö leiöa?
Hafa háttvirtir flutningsmenn
þessarar tillögu gert sér grein
fyrir, hvaða áhrif þessi breyting
mundi hafa t.d. á búvöruveröiö i
landinu? Égvil ekki ætla neinum
þeirra sem standa aö þessari til-
lögugerö þaö aö þeir ætlist til þess
aö bændur yröu látnir bera þær
auknu byröar sem hækkun vaxta
árekstrar-og afuröalánum heföu
i för meö sér, enda sé ég ekki bet-
ur en það mundi rlöa land-
búnaöinum aö fullu ef slik yröi
raunin. Væri þaö ekki fjarstæöu-
kennt aö láta sér detta I hug að
fulltrúar jafnaöarstefnu á Islandi
værumeönokkrarráöageröirl þá
átt?
Full atvinna?
Hafa menn virkilega trú á þvi
aö hægt veröi aö halda uppi fullri
atvinnu ef rekstrar- og afuröalán
veröa látin bera fúlla raunvexti?
Og væri það gert, hafa menn gert
sér grein fyrir hvaöa áhrif slikt
mundi hafa á gengisskráningu á
gjaldmiöil okkar? Er ekki allt
þetta mál flóknara en svo aö hægt
sé að samþykkja þaö frumvarp
sem hér er til umræöu án þess aö
gerasér fulla grein fyrir áhrifum
af slikri lagabréytingu? — Það
var talað um það i umræöunum
um þetta mál aö þaö sé nú fleira
en háir vextir,sem sé iðnaði okkar
— sem reynir
að koma sér upp
eigin húsnæði
fjötur um fót og mér skildist þá,
að reynt væri aö gera mjög litiö
úr áhrifum vaxtanna á sam-
keppnisaðstöðu þessarar at-
vinnugreinar.
Og mér skildist af máli hátt-
virts ræöumanns, aö hann væri
kominn á þá skoöun aö þaö væri
mál til komið aö fara aö tak-
marka innflutning t.d. á iðnaöar-
vörum. Sé þetta rétt skilið hjá
mér þá er þaö mikii stefnu-
breyting sem hefur oröið hjá Al-
þýöuflokknum, ef sá flokkur vill
taka upp innflutningshömlur nú.
Ætli viö þurfum ekki aö minnsta
kosti fyrst aö taka til athugunar
og endurskoðunar aöild okkar aö
ýmsum viöskiptasamningum viö
aörar þjóöir, áöur en viö förum aö
beita viðskiptahömlum. En hvaö
sem um þaö má segja, þá er þaö
furðuleg niöurstaöa,ef menn eru
virkilega þeirrar skoöunar aö þaö
skipti ekki neinu verulegu máli
fyrir t.d. iönaöinn þó hann veröi
aö bera helmingi hærri vexti eða
jafnvel þrisvar sinnum hærri en
sá iðnaöur erlendis, sem viö
alþingi
Stefán Valgeirsson.
veröum aö keppa viö bæði á inn-
lendum og erlendum mörkuöum
ef öll þessi mál eru I þvilikri þoku,
eins og þessi fullyröing gefur til
kynna aö þau séu. Er ekki aö
furöa þó tillögur um lausn þess-
ara mála séu meö ýmsum hætti
og ekki mikiö hugsaöar.
Aðstaða ungs fólks
Og þaöer mikiö rætt um hversu
illa sé fariö meö gamla fólkiö,
veröbólgan sé aö brenna upp
sparifé þess og af málflutningi
þessarra manna aö dæma þá
veröi gamla fólkiö sérstaklega
illa úti hjáokkur þessi siðustu ár.
Ég stend nú Iþeirri trú aö þessu
sé alveg öfugt fariö, aö þó verö-
bólgan hafi aö visu rýrt sparifé
sem þaö á, þá eru tekjutrygging
og lifeyrissjóöagreiöslur nú meö
þeim hætti aö þaö sé i flestum til-
fellum hreint öfugmæli að segja,
að t d. á þessum áratug hafi
veriö gengiö á rétt gamla fólksins
miöaö viö þaö sem áöur var. Hitt
er mér a.m.k. mikíö meira
áhyggjuefni hver að6taöa ungs
fólks er nú þegar þaö stofnar
heimili. Ég fullyröi aö I mjög
mörgum tilfellum sé aöstaöa þess
miklu verri en yfirleitt gamla
fólksins. Og þegar geröar eru
ráöstafanir 1 efnahagsmálum ,
eins og hér er lagt til aö geröar
veröi,þarf ekki siöur aö hyggja aö
þvi og meta hvernig aöstaöa ungs
fólks veröur eftir siikar breyting-
ar.
Þegar byggingarkostnaöur er
oröinn eins hrikalegur og nú er,
miðaö viö algeng launakjör, og
fjármagnskostnaöurinn er kom-
innn upp úr öllu valdi og til um-
ræöu aö hækka fjármagns-
kostnaðinn verulega frá þvi sem
er,þá er ekki ástæöulaust aö hafa
áhyggjur af aöstööu unga fólks-
ins. — Þvi frumþarfir hverrar
fjölskyldu er ibúö til aö búa i
ásamt fæöi og klæöi.
Ég sé ekki betur, en ef þet*a
frumvarp veröur lögfest á þessr.
Framhald á bls. 5
Alexander Stefánsson, alþingismaður:
Veiðisvæði í Breiðafirði friðuð
að frumkvæði heimamanna
Hér fer á eftir hluti af ræöu
Alexanders Stefánssonar (F), er
hann flutti viö 1. umræöu um
þingsályktunartiilögu Friöjóns
Þóröarsonar (S) um verndun og
könnun á lifriki Breiöafjaröar:
Sjómenn og útvegsmenn viö
Breiöafjörð hafa á slöari árum
haft miklar áhyggjur af minnk-
andi fiskigengd á Breiöafjaröar-
miöum og miöum viö Snæfells-
nes. Þeir hafa haft þá skoöun
lengi aö I Breiöafiröi væru
hrýgningarstöövar þorskfisksins.
Þvl miður voru fiskifræöingar
okkar á ööru máli og eru raunar
enn, en barátta heimamanna eins
og kom fram hjá háttvirtum
flutningsmanni bar þann árangur
sem mun sjálfsagt vera eitt af
þeim fáu tilfellum I okkar landi,að
sjómenn óska sjálfir eftir lokun
vissra veiöisvæöa, aö mikilvæg
svæöi I Breiöafiröi voru friöuö
fyrir vissum veiöitækjum og eru
J»ð enn. Sjómenn okkar telja á
þvi engan vafa aö þetta hafi þeg-
ar skilaö árangri, þrátt fyrir þaö
að mikill samdráttur er I fiski-
gengdá þessum slóöum en þaö er
núna eitt stærsta vandamáliö i
verstöövum a.m.k. á Snæfells-
nesi.
Fyrir nokkrum árum var
ákveöið I lögum frá háttvirtu Al-
þingiaö stofnsetja útibú frá Haf-
rannsóknastofnuninni á Snæfells-
nesi, nánar tiltekiö I Olafsvik.
Heimamenn brugöust þaö vel viö
þessumáli sem þeir raunar áöur
höföu barist fyrir, aö i Ölafsvik
var byggt sérstakt húsnæöi fyrir
útibú Hafrannsóknastofnunarinn-
ar 1976. Þaö biður enn fullbúiö
fyrir stofnunina og kostaöi
sveitarfélagiö 10 millj. kr. Þaö
blöur eftir stofnuninni en hún hef-
ur ekki enn þá fengið tíl þess f jár-
magn I fjárlögum aö hefja þarna
starfsemi þrátt fyrir þaö aö
ákveönar óskir um þaö hafa kom-
iö fram, bæöi frá sjávarútvegs-
ráöuneytí og stofnuninni sjálfri á
hverju ári slðan 1976. Ég vona aö
þetta tækifæri hér, sem gefst i
sambandi viö þessa þings-
áiyktunartillögu.opni augu hátt-
virtra þingmanna fyrir nauösyn
þess aö þetta veröi gert, vegna
þess aö Hafrannsóknastofnunin
hefúr vissulega mjög þýöingar-
miklu hlutverki aö gegna fyrir Is-
lenskan sjávarútveg og rann-
sóknaraöstaöa á þessu sviöi næst
þvi svæöi sem um er aö ræöa,
hefúr gifurlega þýðingu.
En fyrst ég er farinn að ræöa
þetta mál, þá tel ég ástæöu til
þess aö leggja áherslu á þaö,sem
raunar kom fram hjá háttvirtum
flutningsmanni tillögunnar, sem
sagt nauösyn þess aö fylgst veröi
rækilega meö þeim áhrifum sem
þörungavinnslan á Reykhólum
kann aö hafa á lifrlki Breiöa-
fjaröar. Þaö hefur a.m.k. veriö
útbreidd skoðun meöal fólks^sem
býr viö sjávarströndina að fisk-
seiöi finnist mjög gjarnan á
þaraslóöum eöa þörungaslóöum
Alexander Stefánsson.
viö strendur landsins. Og þvl hef-
ur verið haldiö fram af sumum
aöilum, aö þaö gæti komiö til
greina aö þaö væri viss hætta á
feröum ef fariö veröur mjög mik-
iö f aö uppræta þennan sjávar-
gróöur. Allavega vil ég undú--
strika i þessu tilefni aö þarna
veröi fariö meö gát og veröi lögö
mikil áhersla á þennan rann-
sóknarþátt. Og þaö mundi ekki
skaöa i sambandi viö þá miklu
fjölbreytni fisktegunda sem er á
þessu svæði,að sú stofnun sem viö
berum allir mikiö traust til fái aö-
stööu á svæöinu til þess aö fylgj-
ast meö þessu og ööru sllku.