Tíminn - 07.12.1978, Qupperneq 4

Tíminn - 07.12.1978, Qupperneq 4
4 Jolablað 1978 leyti endurspeglar þessi saga ástandiö, spennuna i loftinu, sem gerBi þaö aö verkum aö i sambandi viö svona mál þurfti ekki aö segja sérlega mikiö”. Barnalán Strobels „Ég verö aö láta fljóta hér meö furöulega sögu af Strobel. Þeir heimsóttu hann einn dag- inn, Gestapo og Hipo mennirnir og höföu aö vonum ekki fyrir þvi aö ber ja aö dyrum eöa gera vart viö sig á annan hátt, en stóöu skyndilega inni á eldhúsgólfi hjá honum. Svo ólánlega vildi til aö hann var þá meö stóran bunka af leyniblööum hjá litvarpstæk- inu i Ibúö sinni, sem komumenn hlutu aö reka þegar augun I og hann taldi allt glataö, enda var gerö nákvæm leit i hverjum krók og kima. En dóttir hans, sjö ára gamalt barniö, sá strax hvaöá feröum var, greip blaöa- bunkann, stakk honun .undir, kjólinn sinn og spuröi þessa karla hvort hún mætti ekki fara niöur aö leika sér. Þaö leyföu þeir henni og þannig bjargaöi hún fóöur sinum frá örlögum, sem enginn veit hve ill heföu ' oröiö’.’ Heppni og óheppni. „I þessu starfi var mikiö komiö undir heppni. Ég minnist eins félaga okkar, Jiann var prentari og hét Kuster, var ákaflega varkárogfór aldrei út, þangaö sem vin var á boröum, en á þvi flaskaöi margur. Kúster átti bróöur, sem var yfirlæknir viö sjúkrahúsiö á Bispebjerg og einn dag finnur hann hjá sér köllun til aö fara i heimsókn til þessa bróöur sins sem hann haföi þá ekki séö i heilt ár. Þegar þangaö kemur situr Gestapo fyrir á sjúkrahús- inu, og haföi komiö I þeim er- indagjöröum aö sækja bróöur- inn. Bróöirinn haföi hins vegar flúiö og var kominn til Svlþjóö- ar, svo Gestapo greip Kúster i staöinn, heldur en engan. Hann var sendur i fangabúöir og náöi sér aldrei eftir vistina þar. Heföi hann komiö þarna svo sem tiu mihútum siöar eöa fyrr, heföi hann aö likindum sloppiö. Viö félagarnir komum saman á litlum og afskekktum veit- ingastaö nokkrum viö Genners- götu, svo sem einu sinni I viku frá 4-6, þar sem viö fengum bjór aö vild, en bjór var oröinn mun- aöarvara á þessum tima. Staö- inn rak gömul kona, sem haföi einhverja hugmynd um hverjir viö vorum, en spuröi litiö út i þaö, heldur safnaöi bjór fyrir okkur og treysti þvi aö öllu væri óhættmeöoWcurog þá sem voru á okkar vegum. En einu sinni geröi ég skyssu. Eg haföi rekist á mann I Ný- höfninni, sem bar sig mjög upp undanbjórleysinu.svo égákvaö aö taka hann meö mér á þennan veitingastaö. Gamla konan taldi öllu óhætt og lauk upp öllum skápum. Viö drukkum aö vild, þar til maöurinn segir aö þetta sé sannarlega paradis. Þá verö- ur mér hugsaö aö nú hafi ég hlaupiö á mig, aö koma svona upp um staöinn. Þvi lagöi ég mig fram um aö hella manninn svo fullan aö hann mundi ekki finna staöinn aftur og þaö tókst. Hann fann hann aldrei aftur og þráspuröi mig samt eftir hvar hann heföi veriö meö mér þennan dásamlega dag. ALVEG NYTT BERLIN-SOF ASETTIÐ Gefur ýmsa möguleika. Þú ræður hvort þú hefur það sem venjulegt sófasett, raðsett eða hornsófasett, þvi hægt er að fá stólana án arma með einum eða tveimur örmum og horn, þannig að þú ræður hvernig þú raðar þvi saman. VERIÐ VELKOMIN Ofstæki „Aö mörgu kynlegu hlaut maöur aö komast um Dani á þessum árum, ein eins og kunn- ugt er eru þeir mjög friösamt fólk. Þaö kom hins vegar fram þarna, aö þeir gátu orðiö svo of- stopafullir ogóövægirvegna t.d. Hipo mannanna, aö ég varö beinlinis hræddur viö þá. Þaö kom meöal annars fyrir aö einn Hipomannanna var hengdur upp i ljósastaur og geltur um miöjan dag. Þaö var aö mörgu leyti léttir I striöslok aö komast heim frá þessu, þvl sumir af mönnunum gátu hreint alls ekki hætt aö lifa I þessu andrúmslofti, en voru alltaf viö þaö bundnir. Þetta var heimur þar sem rætt var saman ádulmáli ogfingramáli. Þaöaö brjóta eldspytu táknaöi til dæm- is aö sá væri i hættu, sem rætt var um þá stundina eöa aö hann skyldi settur úr leik. Ég minnist einsmanns sem var þarna i Ný- höfninniograk nokkra vörubila, meö viöskiptum viö Þjóöverja. Slikir menn voru kallaöir „Værne-mager”, og voru ekki vinsælir, frekar en aörir sem högnuöust á þessu ástandi. Þessi maöur var á fimmtugs- aldri og nú var ákveöiö aö binda enda á starfsemi hans og eyöi- leggja fyrirtæki hans. Deginum áöur en til skarar skyldilátiö skriöa, fórum viö til hans, ég og kona kunningja mins eins, og sögöum honum frá aö hann mætti eiga von á aö hitt og annaö kynni aö henda hann, en hann var alls óhræddur. Hann kvaöst tvisvar hafa lent I sjávarháska og komist einn af, hrapaö I fjöllum og þvi um líkt og lét sem ekkert væri. Svo var þaö daginn eftir aö öllum hans bilum var rænt og þeim steypt I höfnina, ásamt ýmsum hlutum sem þessu heyröu til. Þetta var aö degi til og aö sumarlagi og maöurinn haföi fariö til Noiöur-Sjálands þenn- an dag, á baöströnd sem þar var. Þá vill ekki betur eöa verr til en svo.aö hann dettur af bretti, þar sem hann ætlar aö hlaupa I sjóinn, og hálsbrýtur sig, hvorki meira né minna. Þannig frétti hann aldrei af her- virkinu á bilunum. En ekkjan mátti horfa upp á þetta allt og taka viö tilkynningunni um lát hans. Af þessu held ég aö þaö sjáist aö ekki borgar sig aö stæra sig mikiö.” Kamban hefði átt að fara með þeim „1 sambandi viö þetta ofstæki sem sumir voru haldnir, dettur manni auövitaö i hug Guömund- ur Kamban og afdrif hans. Ég hitti I sumar I Kaupmannahöfn sjíkiarvott aö þvi þegar hann var drepinn. Um þessar mundir var þeim mönnum safnaö saman, sem einhver grunur lék á aö heföu haft samskipti viö Þjóöverjana, og ég tek fram aö ekki þurfti meira til en aö einhverntima heföi sést til manns sitia aö kampavinsflösku meö einhverj- um Þjóöverja. Þaö var alveg nóg. Mönnum var safnaö saman ávörubila ogekiö um göturnar og á þaö var ósköp aö horfa, þvi þaö var æpt aö þeim og grýtt i þá grjótieöarusli.Þeir komu aö Kamban á heimili hansogsögöu honum aö koma meö sér, en hann hefur auövitaö ekki viljaö fara á vörubilinn, svona stoítur maöur, og tregöaöist þvi viö. Þá skutu þeir hann, en ég efast ym aö þaö hafi veriö ætlun þeirra, aö þeir hafi fremur ætlaö aö særa hann. Meö suma þessa menn var. fariö I kjallarann á Charlotteiiborg og þaöan sluppu flestir fljótlega út aftur. Heföi Kamban látiö sig hafa þaö aö fara meö þeim, heföi varla neitt hent hann frekar.” Oft munaði mjóu „Oft munaöi mjóu aö viö hlypum á okkur. Ég minnist þess til dæmis,aö eitt sinn sat ég á veitingahúsi i Nýhöfninni, og vék sér þá aö okkur maöur, sem var hinn kumpánlegasti, spuröi hvort ekki mætti gefa okkur bjórog þess slags. Auövitaö þág- um viö þaö. Maöurinnsettist hjá okkur og byrjaöi þegar aö fara niörandi oröum um Þjóöverja og sverta þá á alla lund. En þá varö mér litiö á afgreiöslustúlk- una þarna, sem fylgdist meö þessu og þekkti föstu gestina þarna, ogsé aö hún sendir mér þetta voöalega augnaráö, sem auövitaö þýddi, aö þessi væri ókunnur og ég ætti aö gæta min á þessum manni. Sem betur fór geröi ég þaö lika, því seinna komiljósaö þetta varútsendari Gestapo. Mér er lika i minni skáldiö Otto Gjelsted. Hann fór stund- um á túr og þar meö var ekkert striö lengur til i hans augum. Eitt sinn kom hann til konu minnar, þegar ég var úti aö dreifa blööum. Konanmfn segir honum hvaö ég sé aö gera og hefur hann þá engin orö um, en hringir heim til Ellen Kirk syst- urHans Kirk, sem þá var i fel- um, þekktur rithöfundur og blaöamaður hjá Land og Folk. Þegar hún svarar i simann, spyr hún Gjelsted þegar, hvar hann sé niöur kominn og hann segist vera hjá Ölafssyni i Nyhafn 63, — (hann var alltaf svo nákvæmur) — og bætir siö- an viö: „Olafsson er ude aö hænge kommunistiske plakater op”.Þetta haföi núgetaödregiö slóöa á eftir sér þar sem Þjóö- verjar vildu mikiö gefa fyrir aö náKirkoghafa vafalaust hleraö simaiin. Viökomum honum loks til Svlþjóöar, þótt hann v$eri annars ekki pólitiskur maöur, enhann geröi kvæöi og visur um Hitler og Þjóöverja og gat veriö hættulegur. Ég man aö eitt sinn vár ég aö fylgja honum heim og á Kóngsins Nýjatorgi voru þá Þjóöverjar meö horna- blástur. Hann stoppaöi einn af þeim og byrjaöi aö syngja Inter- nationalinn. En hann var dálit- iö laglaus og þvi gátu þeir ekki heyrt aö þaö væri þejta lag. Þegar Gjelsted sér aö þetta dugar ekki, tekur hann þaö ráö aö gera rómverskamerkiö, aö snúa þumalfingri niöur. Siöan slær hann saman hælum og seg- ir á þýsku, en hann var mikill málamaöur og talaöi meöal annars grisku: „Mitleid” (Ég vorkenni ykkur) Og þetta skiidi Þjóöverjinn auövitaö og spyr hvers vegna. — „Warum?” „Das werden Sie spáter verstehen lernen können”, svarar Gelsted og arkar burt, en sá þýski góndi á eftir honum.” Ómissandi fyrir visind- in. „Annar eftirminnilegur vinur minn var Glavin, mjög fær efnafræðingur, sem settur haföi veriö inn 1940, en sleppt skömmu siöar og þá fenginn passi upp á aö hann væri ómiss- andi fyrir visindin. Glavin þessi bjó til pakkningarsprengiefni fyrir BOBA, þá deild and- spyrnuhreyfingarinnar, sem sá um skemmdarverkastarfsem- ina m.a. vegna „Riffelsyndi- katet”. Hann framleiddi sprengiefnið á rannsóknarstof- unni, þar sem hannvann, en þaö var á Bioteknisk Kemi-laboratori, skammt frá Jóns Sigurössonar húsinu. Ég haföi varla neina hugmynd um hvaö hann var aö fást viö, aö ööru leyö en þvi aö eitt sinn varö slys þarna hjá honum, I sambandi viö sprengiefni. EÍn Glavin var afar slyngur maöur, bæöi málamaöur og þannig geröur aö menn trúöu gjarna þvisem hann sagöi, svo ekki dró þetta neinn slóöa á eftir sér.” BOBA „Eins og ég sagöi var BOBA sú deild sem sá um alla skemmdarverkastarfsemi en I henni tók ég engan þátt. Meöal þeir ra vorumargir ágætir menn svo sem Folmer Bentsson. Hann afrekaöi þaö aö koma öllum dönskum dráttarbátum til Svi- þjóöar svo ekki var hægt aö snúa viö skipum I höfninni, og þeim tókst lika aö sökkva skipum skammt frá brúnni og loka höfninni þannig um tima. Ég minnist Jæss þegar þeim tókst aö sprengja upp svo- Framhald á 19. siöu. SMIDJUVEGI6 SÍMI44544

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.