Tíminn - 08.05.1979, Qupperneq 9

Þriöjudagur 8. mal 1979
9
Steingrimur Hermannsson
dómsmálaráðherra:
Leita ber að
öðrum leiðum
en fangelsun
sem refsingu
í hegningar-
málum
Hér á eftir fara kaflar úr
þingræðu Steingrlms Her-
mannssonar dómsmálaráð-
herra, er hann fylgdi skýrsiu
sinni um meðferð dómsmála úr
hlaði fyrir skömmu.
Veitir dómendum að-
hald
Þegar fyrrv. dómsmálaráð-
herra mælti fyrir samsvarandi
skýrslu á slðasta þingi lýsti
hann þeirri von sinni, að það
yrði framvegis árviss atburður,
að slik skýrsla yrði lögð fyrir
Alþingi. Tek ég undir þessi orð.
Þeir sem gerst þekkja eru sam-
mála um það, að skýrslan frá i
fyrrahafi almennt rekið á eftir
málum i dómskerfinu, þannig
að hún hefur ekki aðeins veitt
þingmönnum og öllum almenn-
ingi upplýsingar um gang ein-
stakra dómsmála heldur hefur
hún einnig veitt dómendum
visst aðhald. Þótt dómstólarnir
séu og eigi að vera sjálfstæðar
stofnanir i þjóðfélaginu, þá er
það sjálfsögð krafa þjóðfélags-
þegnanna, að dómsmál gangi
hratt og örugglega fyrir sig, þótt
ekki megi gleyma þvl, að
meginmarkmið málsmeð-
ferðarinnar sé, að fá sem rétt-
asta niðurstööu I hverju máli.
Skýrsla sú sem hér liggur
fyrir tekur eins og sú fyrri að-
eins til dómsmála i svokallaðri
þrengri merkingu. Það er
einkamála og sakamála, sem
svo eru nefnd. Hún tekur ekki til
fógeta-, uppboðs- eöa skipta-
gerða. Full ástæða væri til þess,
að taka þær með næst þegar
skýrsla af þessu tagi verður
gerð, þótt það sé vissum vand-
kvæðum bundið og mikil vinna.
Seinagangur of mikill
Samkvæmt skýrslunni var
samtals 106 einkamálum, sem
þingfest voru fyrir 1. okt 1976,
enn ólokiö þann 1. okt. 1978. Eru
það heldur færri mál en fram
kom i skýrslunni,.sem lögð var
fram á slðasta þingi, þvi þá voru
mál, sem verið höfðu til með-
ferðar 2 ár eða lengur, alls 113.
Ýmsar ástæður liggja til þess,
að yfir 100 mál dragast svo á
langinn, sem raun ber vitni. Að
minum dómi er ekki ástæða til
þess hér, að rekja þær ástæður
lið fyrir liö, en þær helstu eru
fjarvistir eða veikindi aðila,
vitna eða lögmanna. Þvi er þó
ekki að neita, að seinagangur
seturof mikinn svip á málsmeð-
ferð hjá einstökum embættum
eða einstökum dómurum. Við
þvi siðarnefnda verður að sjálf-
sögðu að bregðast eins og vikið
verður að hér á eftir.
Vinnuálag óhóflegt
Sé litið til sakamála, þá hefur
fremur sigið á ógæfuhliðina en
hitt frá þvl 1 fyrra. Samkv.
skýrslunni var 346 málum enn
ólokið 1. okt. 1978, þar sem á-
kæra á hendur sakborningi eða
sakborningum hafði verið gefin
út fyrir 1. jan. það ár. Ari áður
haföi 239 málum verið ólokið,
þegarliðiðhöfðu 10 mánuðir eða
Steingrfmur Hermannsson landbúnaðar- og dómsmálaráðherra
lengri tlmi frá útgáfu kæru.
Aukningin nemur þvi u.þ.b.
45%, sem er allt of mikið. A-
stæðurnar eru enn sem fyrr þær
sömu, fjarvistir eða veikindi
þeirra, sem hlut eiga að máli.
Þessi dráttur á málsmeðferð
veröur þó ekki réttlættur með
þvi einu. Staðreyndin er sú, að
sums staðar er vinnuálag á
dómendum óhóflega mikið, en
ofaná það bætist að þvi er virð-
ist skortur á hagkvæmnisskipu-
lagi og vinnubrögðum. Þeim
úrþeim eftir þvi sem unnt hefur
verið. 1 framhaldi af þvl hafa
verið geröar ráöstafanir til að
flýta málsmeðferð hjá einstök-
um embættum og aðrar slíkar
ráðstafanir eru fyrirhugaðar.
Með þessu er stefnt að þvi aö
það heyri innan fáeinna ára til
algerra undantekninga, að meö-
ferð einkamála dragist lengur
en tvö ár fyrir undirrétti og
meðferö sakamála lengur en
eitt ár. Það má segja ,að það eru
þau markmið, sem viö erum að
,,Meö þessu er stefnt aö þvl aö þaöheyri innan fáeinna ára til algerra undantekninga, aö meöferö einkamála dragist lengur en tvö ár fyrir undir- rétti og meöferö sakamála lengur en eitt ár."
þætti hefur að mlnum dómi verið gefinn of litill gaumur, þegar rætt hefur verið um úr- bætur I dómskerfinu. reyna aö setja okkur I þeim endurbótum, sem unnið er að á sviði dómsmála. Ég vil upplýsa það hér, að
„Atimabilinu 1. marstil31. des. 1978 hélt fullnustumats- nefnd 22 fundi og tók alls 155 crindi til afgreiöslu. Beiönir um náöun voru alls 112. Mælti nefndin meö náöun I 44 skipti. Beiönir um reynslulausn reyndust alls 33. Mælt var meö reynslulausn I 17 skipti Loks bárust 7 beiðnir um uppreisn æru. Mælt var meö æruupp- reisn I 5 skipti af þessum 7.”
Ráðstafanir til að flýta
málsmeðferð
Þegar spurst var fyrir um
gang einstakra dómsmála við
undirbúning þeirrar skýrslu,
sem hér er til umræðu, var þess
óskað, að hlutaðeigandi dóm-
endur eða fulltrúar þeirra bentu
á hvaðeina það sem þeir teldu
horfa til aukinnar hagkvæmni
við rekstur dómsmála og
hraðað gæti gangi þeirra. All-
mörg svör bárust við þessari
fyrirspurn og hefur verið unnið
gerð hefur veriö á þvi sérstök
könnun, hvort ekki sé unnt að
hraða meðferð mála hjá em-
bætti rikissaksóknara. Rétt er
að taka það fram, að sú könnun
hefur farið fram I fullu samráði
við rikissaksóknara og aðra
starfsmenn embættisins. Til
þessarar könnunar hafa verið
fengnir sérfróðir menn I verk-
skipulagningu og er skýrsla frá
þessum aðilum nú væntanleg
eftir örfáa daga.
Samhliða þvi að ný gjald-
þrotalög tóku gildi um siðustu
áramót, hafa verið geröar ráð-
stafanir til að hraða meðferð
gjaldþrotamála. Ekki er enn
komið i ljós, hvort sú veröur
raunin. En enginn vafi leikur á
þvl að tilkoma hinna nýju laga
er stórt framfaraskref á þessu
sviöi. Hið sama er að segja um
tilkomu hinna nýju þing-
lýsingarlaga. Þau eru aftur á
móti ekki nema fyrsta skrefið I
þá átt að færa framkvæmd
þinglýsingar fram til nútlmans,
ef svo má að oröi komast. Ég
býst við þvf að þeir séu fleiri en
ég sem telja, aö vinnubrögð öll
við þinglýsingar séu fremur
fornfáleg. Að þessu er nú unnið I
beinu framhaldi af gildistöku
laganna. Þarna er i athugun að
taka upp nýja tækni eins og t.d.
svokallaðar microfilmur eða
jafnvel tölvuskráningu, en hins
er þó að gæta, að allar sllkar
breytingar eru mjög kostnaðar-
samar.
Störf fullnustumats-
nefndar
Ég vil koma hér á framfæri
nokkrum upplýsingum um störf
svonefndrar fullnustumats-
nefndar, sem tók til starfa þann
1. mars 1978. 1 þeirri nefnd eiga
sæti Jónatan Þórmundsson
prófessor, Ólafur Ólafsson land-
læknir og Jónas Jónasson for-
maður Sambands lögreglu-
manna. Nefndin metur allar
þær umsóknir er dómsmála-
ráðuneytinu berast um reynslu-
lausn úr fangelsi, náðun og upp-
reisn æru. Slðan nefndin tók til
starfa hefur að jafnaði verið
farið eftir umsögnum hennar
viö úrlausn sllkra mála.
Á tlmabilinu 1. mars til 31.
des. 1978 hélt fullnustunefnd 22
fundi og tók alls Í55 erindi til af-
greiðslu. Beiðnirum náðun voru
Framhald á bls. 23.
Lagafrumvarp:
Beinir samningar
bænda og rfldsvalds
—um verðlags-, framleiðslu-
og önnur hagsmunamál
landbúnaðarins
Fruravarp
um
Sinfóníuna
SS — Steingrlmur Hermannsson
landbúnaðarráðherra hefur lagt
fram á Alþingi frumvarp til
laga um breytingu á lögum um
FramleiOsluráO landbúnaöar-
ins, verOskráningu, verömiölun
og sölu á landbúnaöarvörum
o.fl.
Fer frumvarp landbúnaðar-
ráðherra hér á eftir I heild
sinni:
l.gr.
5. gr. laganna orðist svo:
Nefnd sex manna, tilnefiid af
samtökum framleiðenda og
rlkisstjórninni skal á grundvelli
ákvæða 4. gr. ákveða afurða-
verð til framleíðenda ’og "verð
landbúnaðarvara i heildsölu og
smásölu samkvæmt" nánari
ákvæðum laga þessara. Af hálfu
framleiðenda tilnefnir stjórn
Stéttarsambands bænda tvo
menn í nefndina en Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins einn
mann. Ríkisstjórnin tilnefnir
þrjá menn. Fulltrúar rlkisins I
nefndinni skulu auk þess sem
þeir gæta þess að fylgt sé
ákvæðum4. gr., gætahagsmuna
neytenda i landinu og er rlkis-
stjórninni rétt að velja þá, með
tilliti til þess. Tilnefningu full-
trúa iSexmannanefnd skal lokið
15. júlí ár hvert.
Hagstofustjóri og forstöðu-
maður Búreikningastofunnar
skulu vera nefndinni til að-
stoðar.
2. gr.
3. málsgrein 6. gr. orðist svo:
Náist ekki meirihluti I Sex-
mannanefnd varðandi ákvörðun
verðlagsgrundvallar sam-
kvæmt 1. málsgrein þessarar
greinar, eða varðandi verðlagn-
ingu söluvara samkvæmt 2.
málsgrein þessarar greinar,
skal vlsa ágreiningnum til
þriggja manna yfirnefndar er
fellir fullnaðarúrskurð. Hvor
nefndarhluti Sexmannanefndar
tilnefnir einn mann I nefndina
þó ekki úr hópi nefndarmanna,
en oddamaður skal tilnefndur af
nefndinni i heild. Fái enginn
stuðning meirihluta Sexmanna-
nefndar sem oddamaður, til-
nefnir hæstiréttur oddamann-
inn. Skipa skal varamenn á
sama hátt.
3. gr.
1 stað orðsins „neytenda” i 7.
gr. komi „rikisstjórnarinnar”.
4. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
í 1. gr. er meginbreytingin sú
að gert er ráð fyrir að ríkis-
stjórnin skipi þrjá menn I nefnd-
ina I stað Alþýðusambands Is-
lands, Landssambands
iðnaðarmanna og Sjómannafé-
lags Reykjavikur, sem sam-
kvæmt gildandi lögum hafa rétt
til að tilnefna einn mann hvert I
Sexmannanefnd.
1 2. gr. eru felld niður ákvæði
um starf sáttasemjara i þessum
málum, en gert ráð fyrir að
ágreiningsefnum sé vísað beint
til yfirnefndar.
13. gr. er 7. gr. breytt til sam-
ræmis við það að gert er ráð
fyrir að rikisstjórnin verði aðili
að Sexmannanefnd i stað neyt-
enda áður.
SS . Lagt hefur veriöfram á Al-
þingi lagafrumvarp um Sin-
fóniuhljómsveit tslands.
I 1. gr. segir aö „Sinfóníu-
hljómsveit íslands er sjálfstæð
stofnun meö sérstakan fjárhag
og lýtur sérstakri stjórn. Mál-
efni hennar heyra undir
menntamálaráðuneytið”.
2. gr. fjallar um hlutverk
hljómsveitarinnar. en hún er
svohljóðandi:
„Starf Sinfónluhljómsveitar-
innar miði að þvi aö auðga tón-
menningu Islendinga með þvi
að efla áhuga og þekkingu á aðri
tónlist, Islenskri og erlendri, og
að auðvelda mönnum að njóta
hennar, m.a. með hljómlistar-
flutningi víös vegar um landiö.
Tengja ber starf hljómsveit-
arinnar tónlistarkennslu I land-
inu svo sem kostur er.”
I 3. gr. er kveðiö a um, að
eftirtaldir aðilar greiði stofn- og
rekstrarkostnað Sinfónluhljóm-
sveitarinnar I eftirgreindum
hlutföllum:
a) Rlkissjóður 50%
b) Rikisútvarp 25%
c) BorgarsjóðurReykjavikur,
bæjarsjóður Kópavogs, Hafnar-
fjarðar, Garðabæjar og Sel-
tjarnarness 25%.
Frumvarpið er alls 12 grein-
ar.