Tíminn - 02.08.1979, Page 17

Fimmtudagur 2. ágúst 1979.
17
Halldór Kristjáinsson:
Köpuryrði úr
Þj óðskj alasaf ni
Helgarpósturinn svokallaöi
birti 20. júli vibtal viö dr. Aðal-
geir Kristjánsson skjalavörö.
Þar kemur tali þeirra aö blaöa-
maöur spyr um notagildi safns-
ins fyrir fræöimenn sem kanna
þyrftu frumgögn. Þá á skjala-
vöröur aö hafa svaraö:
— Þarna spyröu dálitiö ftiröu-
legrar spurningar.
— Er hún furöuleg? spyr
blaöamaöur og fær þetta svar:
— „Ja, þaö viröist eins og
safniösé voöa litiö notaö. Þaöer
aöallega eöa bara fyrir ætt-
fræöinga. Sami ættfræöingurinn
flettir sömu bókinni áratugum
saman þangaö til annaöhvort
hann dettur dauöur niöur eöa
bókin fer i tætlur. Þaö er bara
spurning um endingu. Hvort
endist lengur, pappirinn i bók-
inni eöa lifiö i ættfræöingnum.
Og hann viröist litlu nær eftir en
áöur”.
Hvernig á að
nota þetta
mikið?
NU hef ég nokkrum sinnum
litiö inn i þjóöskjalasafniö
siöustu missirin. I lestrarsal
þess eru tvö borö og þrjU sæti
viöhvortþeirra á hverja hliö, 12
sæti alls. Afgreiöslumaður situr
i einu þessara sæta og leggur
venjulega undir sig sætið viö
hliöina og boröiö hjá þvi. Viö
þriöja sætiö er vél sem mikró-
filmur eru lesnar i. Fastir
viðskiptamenn sitja lengstum i
tveimur þeirra sæta sem eftir
eru. Hygg ég aö þeir hafi eink-
um unniö fyrir erföafræðistofti-
un en þar viröist vera um þau
visindi ein aö ræöa sem dr.
Aöalgeir metur ekki mikils, ef
rétt er eftirhonum haft. En eftir
eru þá 7 stólar fyrir almenning
og hinn áttundi viö filmurnar.
Verndar
ættfræðin
æskuþokkann?
Mér sýnist aö margan daginn
sé fullskipaö viö borðin. Undar-
legt þykir mér ef meirihluti þess
fólks sem ég sé þarna hefur flett
sömu bókinni áratugum saman.
ósköp eru ættfræðingarnir ung-
legir og halda vel æskublóman-
um ef svo er. Satt er það aö ég
hef aldrei séö fylusvip á þessu
fólki.
Hræddur er ég um aö skjala-
vöröureigi erfitt meö aö vita til
fulls í hvaöa skyni menn fá
gögnin léö. Til hvers fær maöur
gamla skiptabók, dómabók eöa
gögn um dánarbU? Er þaö gert
fyrir ættfræöina? Auövitaö eru
skiptabækur öruggar ættfræöi-
heimildir. En þær segja lika
margt um eignarhald á jöröum,
efnahag og lifskjör og atvinnu-
sögu. Er maöurinn meö skipta-
bókina aö leita sér fræöslu um
bUnaðarsögu, Utgeröarsögu,
ættfræöi eöa eitthvaö annaö?
Glöggir mega þeir vera sem
greina þaö á manni.
Leitið - og þér
munuð finna
Tökum svo litiö dæmi. Safn-
gestur fær aö líta I bréfabók
amtsins. Hann veit aö eftir
henni á aö vera hægt aö biöja
um skýrslur um þilskipaeign i
sýslum, skýrslur sýslumanna
um árferöi, skýrslur prófasta
um hór og legorösbrot o.s.frv.
Þá sér hann kannski allt i einu
aö sjónleikjafélag hefur boriö
sig upp undan þvi aö sýslu-
maöur sæki sýningar þess án
þess aö greiöa aögangseyri eöa
kaupmaöur og stórUtgeröar-
maöur hefur viljaö láta heimta
sektarféfyrir sérhvertblótsyröi
sem mönnum kynni aö hrökkva
af vörum. Þaö er hér sem
annars staöar. Sá finnur sem
leitar, en stundum finnur hann
allt annað en hann var aö leita
aö. En e.t.v. hefur hann fundið
þarna einu heimild sem til er
um aö leikfélag hafi starfaö.
Safn er þjón-
ustustofnun við
fleiri en fræði-
menn
Auövitaö fer því alls fjarri aö
hægt sé aö kalla okkur öll sem
safniö sækjum fræöimenn, þó aö
viö gripum I gamlar heimildir.
Hitt fullyrði ég, aö betur tökum
viö eftir og betur njótum viö
þess sem visindamenn vinna
vegna þessaö viö erum aö nasa
af þessu. Þviheld ég aö þaö hafi
menntagildi aö hafa opiö safn
fyrir okkur, enda þótt viö séum
ekki fræöimenn. Þess vegna
þykja mér stólarnir i þjóö-
skjalasafninu of fáir. Þess
vegna finnst mér fráleitt aö þaö
skuli veralokaöalla laugardaga
aö sumri. Þaö mætti heldur
vera lokaö á mánudögum.
Afgreiðslumaður
er ekki bara
vörður
Afgreiöslufólk hefur löngum
þótt misjafnlega lipurt og
skemmtilegt, svo i söfnum sem
annars staöar, bókasöfnum
Haildór Kristjánsson.
lika. Viö ætlumst til þess aö af-
greiöslumaöur sé fyrst og
fremst afgreiöslumaöur meöan
hann er I þvi starfi. Þjóöskjala-
safniö hefur ágætu afgreiöslu-
fólki á aö skipa i og meö þó aö
einhver mismunur kunni á aö
vera. Ekki ætla ég aö kvarta
undan dr. Aöalgeiri enda er
hann eflaust svo lifsreyndur
maöur aö hann veit til hvers
söfn eru og þar meö til hvers af-
greiðslumenn eru. Hann veit
þaö áreiöanlega aö ef einhver er
latur að snUast fyrir safngesti
ætti sá að kjósa sér aöra at-
vinnu en afgreiðslu.
En illa fer safnveröi aö kásta
köpuryröum aö þeim sem nota
þjóöskjalasafniö hvortsem þaö
er vegna ættfræöi, annarrar
mannfræöi eöa annarra visinda.
Slikur munnsöfnuöur er allt
annaö en meömæli til trUnaöar-
starfa og ábyrgöar I starfi.
^Hún sagði að það væri
i lagimeð þig en Snati værí
alltaf að klifra i húsgögnun
um og naga hluti og allv
flóm og....
lur í
fleiduröu að
þetta þýði að
hún vilji siður
fá hann?