Tíminn - 09.10.1979, Blaðsíða 10

10
Þriðjudagur 9. október 1979
Þriðjudagur 9. október 1979
11

Stjórn Suomifélagsins. Barbro Þórðarson formaður, Christell Þorsteinsson spjaldskrárritari. Sigur-
jón Guðjónsson ritari, Hjálmar Ólafsson varaformaður og Benedikt Bogason gjaldkeri.
Suomif élagið
30 ára
1 dag, 9. okt. eru liðin 30 ár
siðan stofnað var i Reykjavfk
félag til eflingar samvinnu
Finna og íslendinga. 70 manns
mættu á stofnfundinum en aðal-
hvatamaöur um félagsstofnun-
ina var Eirikur Leifsson, þáver-
andi aðalræðismaður Finna á
tslandi. Fyrsti formaður var
kjörinn Jens Guöbjörnsson, en
meðhonum i stjórn voru Sveinn
K. Sveinsson, séra Sigurbjörn
Á. Gislason, Benedikt G. Waage
og Marja Pietila.
Allt fram undir miðja yfir-
standandi öld voru tengsl Finn-
lands og Islands næsta litil,
enda áttu stopular samgöngur
sinn þátt i þvi. Helst voru þau
viðskiptalegs eðlis. tslendingar
keyptu töluvert af timbri frá
Finnlandi og Finnar sild af ts-
lendingum. Kynni þjóðanna
voru þvi nær engin. Að visu
stunduðu Finnar hér sildveiðar
um skeið fyrir Norðurlandi og
allt fram að siðari heimsstyrj-
öld, og hófu þær að nýju ef tir að
striðinu var lokið enn um sinn.
Kynni tslendinga af Finnum
voru þvi mest bundin við sild-
veiöisjómenn. — Að tslendingar
dveldu i Finnnlandi á þessum
árum heyröi næst til undantekn-.
inga,helst ein og ein hjúkrunar-
kona, er stundaði þar nám.
Áhugi Islendinga fyrir Finn-
landi óx mjög i vetrarstriðinu
veturinn 1939-1940. Finnar nutú
þá hér á landi geysimikillar
samúðar. Fjársöfnun var hleypt
af stað um land allt til styrktar
Finnum. t þessari söfnun gekk
sr. Sigurbjörn A. Gislason fram
fyrir skjöldu, enda sæmdu Finn-
ar hann siðan heiðursmerki fyr-
ir hans ósérplægna starf.
Eftir striðið, meðan Finnland
var enn I sárum.varð til visir að
fyrstu menningartengslum milli
þjóðanna. — Flokkar iþrótta-
manna sýndu i Finnlandi fim-
leika og fslenska glimu og ein-
stakir islenskir listamenn gistu
landið viö góðar viðtökur. Og
þegar lengra leiö fram fóru is-
lenskir stúdentar að leita þang-
aö til náms.einkum i verkfræði
og húsaferðarlist, sem Finnar
eru frægir fyrir.
Þannig fjölgaði smátt og
smátt þeim tslendingum sem
höfðu kynnst Finnum. Auk þess
sem nokkrir Finnar dvöldu hér
árum saman, en mest kven-
lyfjafræöingar, sem störfuðu I
apótekum i Reykjavlk og viðar
um land.
Með þessu var jarðvegur
nokkuð undirbúin til stofnunar
vináttu- og menningarfélags
Finna og tslendinga. Og það
_sagöi tíl sin 9. okt. 1949 með
stofnunSuomifélagsins sem enn
lifir góöu lifi.
Suomifélagiö hefur ávallt
gengist fyrir veglegri samkomu
á-fuliveldisdegi Finna 6. desem-
ber. Þá hefur það frá og með
1971 haldið samkomu á
fæöingardegi J.L. Runebergs,
sem er ástmögur og höfuöskáld
finnsku þjóðarinnar. Á þessum
samkomum hafa jafnan verið
bestu skemmtikraftar, sóttir til
Islendinga og Finna i senn. Þar
hafa komiö fram sönglista-
menn. Auk þess hafa verið
sýndar finnskar kvikmyndir af
beztu tegund. — Hafa þessar
samkomur oftast nær verið vel
sóttar og þeim fagnað af öllum
viðstöddum.
Geta má þess, að félagið hefur
innt af hendi margskonar fyrir-
greiðslu við þá Finna, sem hér
hafa dvalið lengri eöa skemmri
tima.
Félagið hefur jafnan búið við
þröngan fjárhag, en þá hefur
það átt hauk i horni þar sem
finnsku konurnar eru, sem
búsettar eru hér, en þær skipta
nú tugum. A seinustu árum hafa
þær nokkrum sinnum efnt til
basars af miklum dugnaði og
með þvi aflað fjár til að greiða
skuldir félagsins, þegar illa hef-
ur árað.
Þaö er ánægjulegt, hve sam-
starf Finna og Islendinga hefur
tekist með ágætum i félaginu. —
Ekki hefur þótt ástæða til að
hafa tvö félög samtök Finna
annars vegar og Finnlandsvina
hins vegar. Þáttur Finnanna
hefur farið sivaxandi hin siðari
ár f félagsstarfinu og er þaö vel.
Félagsmenn lita framtiðina
björtum augum og vona aö
Suomifélagiö eigi eftir aö eflast
og tengja Finna og Islendinga
enn traustari böndum en orðið
er. Þeir munu heita þvi á þess-
um afmælisdegi aö leggja sig
alla fram að svo megi veröa.

Imjólkurfélag reykjavíkur
Slmi: 11125
FOÐUR fóórió sem bœndur tréysta
Kúafóður — Sauðfjárfóður,
Hænsnafóður — Ungafóður
Svinafóður — Hestafóður
Fóðursalt

MJÓLKURFÉLAG
REYKJAVÍKUR
LAUGARVEGI 164, REYKJAVÍK
SfMI 11125
Norðmenn hanna
nýtt fiskiskip
Þykir mjög áhugavert,
eins og öll minni fiskiskip,
sem eru sparneytín á olíu
Kystfangst iitur svona út, séð frá hliö.
Olíukreppan og hið geypilega
oliuverö, sem fiskiskip verða að
greiða, á cftir að hafa mjög
mikil áhrif á arðsemi^útgerðar-
innar og einstakra skipageröa.
tsiendingar hafa tíl þessa
reynt að draga úr olíukostnaði
togara og fleiri fiskiskipa t.d.
með svartoliunotkun, og með
elektróniskum búnaði, sem
tryggir ganghraða og ofnotkun
á olium.
Eitt þeirra skipa, sem nú hef-
ur veriðhannað.tilþess aö auka
arðsani útgerðar, er norskt
smáskip,-sem nota má til alls
konar veiða. Það er Norska
fiskveiðitæknistofnunin, sem
teiknaöhefurskipiö, eða hannað
það, en miklar rannsóknir eru
lagðar til grundvallar viö hönn-
unskipsins, sem er60 feta langt,
eöa rúmir 18 metrar.
Skipið getur stundaö þorsk-
netaveiðar, linuveiöar, og það
má nota þaö á hringnótaveiöar,
til togveiöa og á dragnót, og er
þá vafalaust ekki allt talið.
Skipið hefur hlo'tið nafnið
Kystfangst, og kann nafnið að
bera i sér tilgang.
Fiskiskipin að minnka Kystfangst
Svipað er uppi á teningnum
erlendis, en þar við bætist að
ýmsar þjóðir hyggja nú að nýj-
um skipagerðum, og margir
telja að dagar stórra fiskiskipa,
t.d. skuttogara séu brátt taldir
Það svari ekki lengur kostnaði
aö „fiska af kröftum”. Minni og
sparneytnari skip taki togurun-
um langt fram i aðsemi.
Þetta er dálitiö alvarleg þró-
un fyrir islenska sjómenn og
þjóðina i heild. Sjómenn okkar
eru öruggari á stórum skipum
en smáum, það er augljóst mál,
og svo er sjósókn á smáskipum
lýjandi, að ekki sé nú dýpra tek-
ið i árinni.
Nýja norska fiskiskipiö er
byggtaðreglum Norska Veritas
(klassi) fyrir skip sem fiska allt
að 90 sjómilur frá ströndinni.
Skipiðer 18.35 m langt, 6.75 m.
breitt og dýpt undir aðalþilfari
eru 3.3 metrar, en dýpt undir
efra þilfari er 5.45 m.
Það er um 70 rúmlestir að
stærð, brt. og ganghraði er um
10 hnútar.
Skipið er méð gafli'á skut og
er smiðað úr stáli, nema stýris-
hús, sem er úr áli. Það er að
mestu yfirbyggt. (lokaö þilfari)
Vélin er fremst i skipinu og
það er knúið tveim VOLVO
Penta TMD 120 vélum, sem gefa
samtals um 520 hestöfl. Skipið
er meðskiptiskrúfu.
Framan á báðum vélun) eru
oliuþrýstidælur, sem knýja
hydroliskan mótor, sem snýst
meö jafnri ferö.
Oli'ugeymar eru 12 rúmmetr-
ar, eða fyrir um það bil 10 lestir
af oliu og eru þeir I botni skips-
ins, miðskips, en ferskvatns-
geymar rúma 4.5 lestir. Fiski-
lest er 60 rúmmetrar og er gerð
fyrir fiskkassa, eða gáma, sem
hver um sig er 1.5 rúmmetri að
stærð.
tbúðir skipverja eru fremst i
skipinu, yfir vélarrúmi og öllum
vindum má stjórna frá stýris-
húsi.
Fyrirkomulag á tiiraunaskipinu, sem smföaö var I skipasmiöastöö i
Noregi. Það var opinber tæknistofnun, sem hannaði þetta skip, sem
á að geta verið jafnvigt á margs konar veiðarfæri:, þorskanet, linu-
veiði, dragnótaveiði og togveiði með botnvörpu. Einnig getur það
verið á hringnót, ef það þykir henta.
Töluverðar iikur viröast á þvi að slikt skip geti hentaö við
strendur tslands.
Kystfangst er
tilraunaskip
Tæknistofnunin, sem hannaöi
skipið, telur þaö ekki vera
fyrsta skip I nýjum flokki fiski-
skipa, heldur tilraunaskip, sem
nauðsynlegt séað smiða til þess
aö prófa vissar nýjungar.
Gera þeir ráð fyrir að með
þessu skipi megi þróa ýmsar
nýjar aðferðir og auka
nákvæmni i rekstri fiskiskipa.
Eftir að prófanir hafa farið
fram, er ráðgert að leigja skipið
einhverjum útgeröarmönnum,
eða sjómönnum til einstakra
verkefna, svo að skipið geti
sannað ágæti sitt i frjálsri
samkeppni meö alls konar
veiðarfæri og á ýmsum stöðum
út af strönd Noregs.
Siðan mun stofnunin nota
skipið áfram við veiöarfæratil-
raunir,við tilraunir á meðferðá
fiski um borð og reyndar við
margháttaðar geymslu- og
hleðsluaðferðir.
Mjög mikið hefur verið ritað
um þetta skip i tækniblööum, er
fjalla um fiskveiðar og skipa-
gerð, og án efa hafa tslendingar
einnig fylgst meö þessu starfi.
JG.
ölympiubjörninn Misja,
verndargripur Ólympiuleikanna I
Moskvu, er orðinn kvikmynda-
stjarna og hefur fengið „boö” um
að leika aðalhlutverkið i nokkrum
teiknikvikmyndum samkvæmt
samningi.
Eitt af fyrstu hlutverkum hans
er i teiknimyndinni „Hver vinnur
verölaunin?”, sem gerð er i
teiknikvikmyndaverinu Sojuz-
multfilm i Moskvu. Myndin sýnir
keppni, sem fram fer I skóginum,
og þátttakendur eru broddgöltur,
greifingi, refur og að sjálfsögðu
bjarnarhúnninn Misja. Ýmiss-
konar óhöpp vilja til meðan á
keppninni stendur: Greifinginn
fellur niður i djúpt gil og kemst
ekki upp úr þvi, broddgölturinn
stendur grátandi á fljótsbakkan-
um vegna þess að hann kann ekki
að synda, o.s.frv. En bjarnar-
húnninn Misja er ávallt reiöu-
búinn til þess að hjálpa vinum
sinum. En á meöan sigrar refur-
inn. En hinir vitru ernir,
dómararnir, sem fylgjast með
keppninni úr lofti, sjá göfug-
mannlega hegöun Misja og
ákveöa að lýsa hann sigurvegara
i keppninni.
„Ég hygg, að þetta hafi verið
auðvelt starf hjá öllum, sem unnu
aö teiknikvikmyndinni,” segir
hinn kunni, sovéski stjórnandi
teiknikvikmynda, Vjatsjeslav
Kotjonotsjkin. „Þeim tókst að
gæða verndargripinn lifi á tjáld-
inu. Verk okkar heppnaöist einnig
sökum þess, að við fengum leið-
Ólympíu-
björninn
Misja
beiningar frá höfundi Olympiu-
verndargripsins, listamanninum
Victor Tsjizjikov. Okkur fellur
öllum vel við ólympiubjörninn
Misja vegna skapgerðar hans —
hann hegðar sér á tjaldinu eins og
sannur Ólympiukeppandi.”
Bjarnarhúnninn Misja mun
lenda i fleiri ævintýrum i kvik-
myndum, sem kvikmyndaverið
framleiöir. T.d. er að ljúka gerð
ævintýrateiknimyndar, sem
Vladimir Pekar stjórnar. Ólym-
piubjörninn Misja lendir þar i
einvigi við hina bragðvisu Baba-
Jögu (norn i rússneskum ævin-
týrum, venjulega illa innrætt).
Teiknimyndin heitir
„Baba—Jaga kemur aftur á
kreik”. önnur mynd, sem Soiuz-
multfilm framleiðir,
„Velkomnir, ólympíuleikar!”
sem Inessa Kovalevskaja tekur
og Ólympiubjörninn Misja leikur
aðalhlutverkið i, er eins konar
iþrótta- og tónlistasrmynd. Þá
vinnur Ivan Aksentsjuk að kvik-
myndinni „Boðhlaupiö mikla”,
sem helguð er sögu ólympiuleik-
anna.
Kvikmyndahúsagestir munu fá
að sjá 13. hluta hinnar frægu
teiknikvikmyndar „Ef þú bara
biður!”, sem fjallar um ólympiu-
leikana. Og börnin þurfa ekki að
vera áhyggjufull — að sjálfsögðu
tekst úlfinum ekki aö veiöa hér-
ann aftur.
I stuttu máli, helstu stjórnend-
ur teiknikvikmynda eru önnum
kafnir vegna Ólympluleikanna.
APN
Jón „Forni” Þorkelsson.KIemens Jónsson landritari.
Byggt og búið í gamla daga
281
Litum á friöar meyjar og
föngulegar á korti Landspitala-
sjóös tslands. Barnaleikritið
„Óli smaladrengur” var leikiö I
Iðnó i Reykjavik sumarið 1916.
Stjórnandi var frú Stefania
Guðmundsdóttir leikkona. Óla
smaladreng lék Anna Borg.
Þarna hallar óli sér til hvildr
meösmalaprikið sitti forgrunni
á myndinni.
Álfameyjar eru Asta Nor-
mann, Svanhildur Þorsteins-
dóttir, Elin og Ragnheiöur Haf-
stein, Asta (hver?), Sigriöur
Þorvarðardóttir. E.t.v. getur
einhver gefið upplýsingar um
Astu og hinar tvær óþekktu, þó
Glima á Austurvelli, hvenær?
Barnasjónleikurinn Óli smaladrengur 1916
63 ár séu liðin frá myndatök-
unni.
önnur mynd sýnir glimu á
Austurvellii Reykjavik Hver er
aö leggja hvern? Hvenær fór
þessi glima fram? útgefandi
kortsins er Baldvin Pálsson
Reykjavik.
A þriðju myndinni glotta
framan i hvor annan kempuleg-
ir karlar tveir, annar lang-
skeggjaöur, en hinn meö
geröarlegt nef og topphúfu. Lik-
lega eru á þessari gamanmynd
fráfyrrihluta aldarinnar sýndir
skörungarnir Jón „Forni” Þor-
kelsson og Kelmens Jónsson
landritari.
Athugasemd:
t þættinum 2. október var
spurt um byggingar á mynd
sem þar var sýnd. Mörg svör
hafa borist og öll samhljóða.
Myndin sýnir Norður- og Suöur-
vik í Mýrdal. Þjóðminjasafnið
ereigandi myndarinnar. 1 þenn-
an þátt hefur Þóra M. Stefáns-
dóttir á Undralandi léð myndir.