Tíminn - 26.10.1979, Blaðsíða 10

10
Föstudagur 26. október 1979
Wmmm
Ný skáldsaga
Grétar Birgis: Skellur á skell
ofan.
Orn og örlygur 1979.
150 bls.
Þeir eru óneitanlega býsna
margir skellirnir, sem sögu-
hetja þessararbókar, Emil, fær
áður en yfir lýkur. Hann er rétt
liólega fimmtugur Reykviking-
ur i góöum efnum og veit ekki
betur en hann eigi gott heimili
og góðakonu. Skyndilega er öllu
sundrað og lif hans viröist sem
rjUkandi níst. Konan, Ella, hef-
ur haldið framhjá honum árum
saman, jafnvel alla þéirra hjú-
skapartið og nú, um fimmtugt,
missir hún alla stjórn á sér.
Skemmtanalifið nær öllum tök-
um á henni, hUn yfirgefur mann
sinn og börn, leggst Ut ef svo m á
að orði kveða. í fyrstu telur hún
sig hafa öðlast frelsi, hún hefur
greinilega undirtökin. Emil vill
allt gera til þess að halda i hana,
endurreisa hjónabandið og
halda heimilinu saman. Hún
notar hvert tækifæri til þess að
kvelja hann og niöurlægja og
þegar verst gegnir er hann ekki
fjarri þvi að fyrirfara sér. En
smám saman sigur á ógæfu-
hluðina fyrir Ellu. Hún hálf-
truflast, lendir á Kleppi um
stund, og smám saman missir
hún aðdráttarafl sitt i skemmt-
analifinu. Emil nær sér uppúr
eymdinni og vonleysinu og i
bókarlok virðist lifið blasa við
honum á ný.
Ádeilusaga?
I blaðaviðtali fyrir skömmu
sagði höfundur bókarinnar, að
hún væri hugsuð sem ádeila.
Adeila á kerfiö, hvernig þaö
brygðist við hjónaskilnuðum,
hvernig sá væri rakkaður niður,
sem eftir sæti. Ég vil alls ekki
neita þvi, að þetta geti hafa ver-
ið ætlun höfundarer hann samdi
bóksina, en ádeilan getur engan
veginn talist skörp. A einum
staö (bls. 97) segir: „Þjóðfélag-
ið, kerfið, býður upp á þetta.
Það er verið með áróður um
forna undirokun kvenna sem
ekki er til f dag, þær eiga að
brjótast undan okinu sem ekki
er til, áróður um frelsi kvenna,
jafnrétti kynja, fóstureyðingar,
getnaðarvarnir, pillur og lykkj-
ur. Þjóðin er að deyja Ut i
áróðri, það er veriö með áróður
um aöstoö við einstæðarmæður,
fjárhagsstuðning frá Félags-
málastofnun, áróðurfyrir öllum
andskotanum til að gera giftar
konur aö örgustu mellum. Þaö
Af
bókum
vantar áróður fyrir helgi heim-
ilis og hjónabands, sem er vist
orðið svo gamaldags. Þaö er
eins og allir eigi að halda fram
hjá öllum, það er mergurinn
málsins. ”
Þetta er eini staöurinn I bók-
inni, þar sem ég fæ séð að ádeil-
an geti talist skörp og hnitmið-
uð. Annars staðar hverfur hún
og missir þvi að miklu leyti
marks. Hitt er svo aftur annaö
mál, að það var vissulega þörf á
riti, þar sem reynt væri að and-
æfa þeim áróðri, sem um er
fjallað I tilvitnuninni, sem áður
var tekin upp. Þessi bók nær þvi
markmiði ekki nema að tak-
mörkuðu leyti.
Persónusköpun og
frásagnarmáti.
Höfuðpersónur bókar Grétars
Birgis eru þau hjónin Emil og
Ella. Sagan fjallar um deilur
þeirra og sálarstrið og aðrar
persónur eru i hreinum auka-
hlutverkum, þótt þær komi
sumar allnokkuð við sögu. Og
hlutverk þeirraeruskýr. Ella er
sökudólgurinn, hún hleypur frá
eiginmanni og börnum, leggst i
skemmtanir og kynsvall á með-
an vesalings Emil situr heima
og reynir að bjarga þvi sem
bjargað verður. Þegar hann
loksins reynirað rífa sig upp og
leita eftir öðrum konum gerist
það á yfirmáta siðsamiegan
hátt, reyndar mesta furða hvað
hann komst.
En á Ella sér virkilega engar
málsbætur? Það gerir söguper-
sónuna óneitanlega býsna tor-
tryggilega að láta hana skeiða á
braut að tilefnislausu aö þvi er
best verður séð. Það er nú frek-
ar fátitt, eða hvað, að konur
hlaupi svona á brott bara af þvi
þær komast á breytingaaldur-
inn. Sagan heföi tvimælalaust
fengið á sig meiri veruleikablæ
hefði höfundur reynt að skýra
afstöðu konunnar með einhverj-
um rökum.
Besti kostur þessarar bókar
ersá, hve liðlega húnerskrifuð.
Frásögnin er hröð og hnitmiðuö
og málfar höfundar gott, án
þess þó aö það ri'si nokkru sinni
svo að lesandinn hrifist af.
Niðurstaðan er sú, að bókin
missi að mestu marks sem
ádeilusaga, en hún verður að
teljast mjög frambærileg I hópi
af þr ey ing arb ókm ennta.
Jdn Þ. Þór.
Ný skútuöld í
uppsiglingu?
Nýlega skýrðum við frá þvi
hér I blaöinu, að byrjað væri að
„forskalla” gamlar skútur með
járnneti og svonefndu ferro-
sementi, sem er járnblönduð
steinsteypa, og við nánari
skoðun á þessu efni, hefur
margt komið i ljós. Ferro-
sement er eitthver ódýrasta efni
sem unnt er að fá fyrir skipa-
smiöi, en þrátt fyrir það, viröist
trefjaplastið hafa orðiö ofaná i
bili að minnsta kosti i keppninni
viö stáliö.
Þó efnið sé ódýrt, eru ýmsir
tæknilegir örðuleikar við að
steypa skip rétt, og margar
skipastarfstöövar hafa reynt
þetta, en hefur skort reynslu og
fagþekkingu. Skip hafa tafist i
smiðum og stöövarnar hafa
gefist upp á að steypa.
Það hafa einkum verið
skemmtibátar eða skemmti-
skip, sem byggð hafa veriö úr
ferro-sementi til þessa, en ekki
t.d. fiskiskip.
Færeyskur
skipstjóri lætur
smiða seglskip
til fiskveiða
Ný skútuöld
í Færeyjum?
Nokkrar stöðvar hafa þó varið
miklum tlma og fyrirhöfn i að
fullkomna aðferðir við ferro-
sementskip, og nú hefur bresk
skipasmiðastöð, sem smiðar
ferro-sementskip — og hefur
gert i rúmlega áratug — gert al-
varlega tilraun til þess aö
komast inn i fiskiskipamark-
aöinn með steinsmiðuö skip.
Býður breska fyrirtækiö þrjár
gerðir fiskibáta af minni
gerðinni, eða I stæröunum frá
34-44 fet. Fyrirtækið hefur þegar
selt einn slikan bát til fiski-
manna I Kent, og núna er þar i
smiðum 44 feta skip fyrir út-
geröarmenn i Færeyjum.
„Venjulegur” togbátur úr ferro-sementi, — en breskt fyrirtæki býð
ur þessi skip nú á mjög hagkvæmu veröi.

SÉRSTAKLEGA FRAMLEITT SPYRNU-
EFNI Tll VIÐGERÐA OG ENDUR-
BYGGINGA Á BELTUM VINNUVÉLA.
SPARIÐ FÉ
Lælckið viðhaldskostnað.
Notið öruggar gæðavörur.
Sfmi 91-19460

MJOLKURFÉLAG REYKJAVIKUR
Slmi: 11125
kunwnlLi fo(\irblom/iii: kifWii'i

Jmr
FOÐUR fóörió se?n bœndur treysta
Kúafóður — Sauðfjárfóður
Hænsnafóður — Ungafóður
Svinafóður — Hestafóður
Fóðursalt

MJÓLKURFÉLAG
REYKJAVÍKUR
LAUGARVEGI 164, REYKJAVÍK
SfMI 11125
Það er misskilningur að segiskútur séu einhver sérlega hægfara
skip. Þau geta náð býsna góðum skriöi. Hér er mynd af einu undir
seglum i ijúfum byr.en skipið heitir SHAMROCK og var byggt um
aldamótin, eða árið 1900.
Sérfræðingar hafa bent á, að aöstaöa til þess að gera út seglskip á
vorum dögum sé alit önnur en hún var. Ný efni, ný gerviefni, séu nú
notuð i segl, efni sem eru léttari, sterkari og á allan hátt meðfæri-
legri en hin fornu, börkuðu segl skútualdarinnar.
Allskonar nýjungar hafa einnig komið fram við að hagræða segl-
um, ný möstur, sjálfstýringar og ótalmargt annað, sem ekki veröur
upp talið hér. Skútuöldin nýja kann þvi að vera i nánd.
Það er reyndar færeyskur
skipstjóri, sem keypt hefur
þetta skip, og þaö vakti athygli
okkar aö skipið heldur innan
skamms til Færeyja og fer und-
ir seglum. Er færeyski skip-
stjórinn nú, ásamt stöðinni, að
leggja siðustu hönd á búnað
skipsins.
Færeyska skipiö er einfalt og
traust að allri gerð. Það er búið
til linu- og handfæraveiða, og
þótt gert sé ráð fyrir að fram-
drif skipsins verði segl, þá er
það einnig búið lltilli hjálparvél
— BMC dlsilvél.
Er þetta eitt fyrsta dæmið um
að seglin eru aftur aö hefja inn-
reið sina i fiskveiðar Færeyja,
en færeyska skútuöldin stóð
nokkrulengur en sú islenska, og
þvi er enn til i Færeyjum
dýrmæt þekking á notkun segla
við fiskveiðar.
Ollan er dýr og vera kann að
seglin komi aftur á himshöfin
vegna þess arna.
Hitt steinsteypta fiskiskipið,
sem getiðvar um hér að framan,
er á hinn bóginn venjulegur
togbátur (sjá mynd).
Steinöld/skútuöld?
Það má með nokkrum rétti
halda þvl fram, aö steinnökkvi
Færeyingsins, eða ferro-met
skipið hans, sé i senn af turhvarf
til skútualdar og steinaldar.
Kostnaöur viö ferro-sement
skip er lægri en viö smiöi úr
öðru efni (efnið sjálft). 40 feta
fiskiskip með dlselvél kostar
ekki nema 40.000 sterlingspund
svo dæmi sé nefnd, og um þil-
skip aö ræöa.
Svartolíutrú Islendinga hefur
til þessa yfirskyggt allar aðrar
aðferðir til orkusparnaöar i
fiskveiðum, en hætt er við aö lit-
ill stofnkostnaöur og segla-
búnaður geti lika komist inn i
reikningshald sérfræðinga okk-
ar, og að ódýrasti fiskurinn
komi i framtiöinni ekki frá skut-
togurum, heldur af linuveiður-
um og færaskipum, sem ganga
fyrir seglum og nota hjálpar-
vélar þegar byr vantar.
Maöur hefur heyrt hrikalegar
sögur af útkomu togara, sem
veiða ódýrar fisktegundir, t.d.
karfa, og þá er sagt aö allt að
60% aflans fari til þess að greiða
oliuna eða geti gert það, og aö
mokafli einn geti nú gert
togaraútgerðina hagkvæma,
miðað við óbreytt oliuverö.
Þaö er þvl ástæða fyrir yfir-
völd að hyggja betur að leiðum
fyrir framtiðar skipastól inn-
lendrar útgerðar.
JG.