Tíminn - 26.10.1979, Blaðsíða 11

Föstudagur 26. október 1979
11
þegar hún var úrskurðuð
þroskaheft við fæðingu
Fjórtán ára stúlka meö visinn
hægri fótlegg hjólaöi upp að rík-
mannlegu húsi í dýru hverfi i
Chicago. Hún hafði fundiö
heimilisfangiö i simaskránni. I
því hún barði aö dyrum, renndi
silfurgrár Cadiallc inn i heim-
keyrsluna og út úr honum steig
kona. — Ég held, aö hún hafi
strax vitað hver ég var, segir
Karen Multack Boldt. Þetta var
i fyrsta sinn, sem hún stóö
augliti til auglitis við móöur
sina siðan hún var smábarn, en
ekki voru endurfundirnir mjög
vinsamlegir. — Hún var reiö og
kuldaleg, segir Karen. — Ég
spurði hana hvers vegna við
gætum ekki oröiö vinir, og þá
svaraöi hún: Enginn getur veriö
vinur dóttur sinnar, sem er
dáin. Þú ert dáin. Viö faöir þinn
erum einu manneskjurnar, sem
vitum, aö þú er lifandi.
Hyman og Lorayne Multack
eru ekki lengur einu mann
eskjurnar, sem vita, aö Karen
erlifandi. Karen, sem er oröin
27 ára, hefur nú höfðaö mál á
hendur foreldrum sínum og
krafist 33 milljón dollara skaða-
bóta. Sakargiftir eru þær, að
Multack-hjónin létu loka Karen
inni á heimili fyrir þroskaheft
börn, þegar hún var smábarn.
Nú mælist greindarvísitala
Karenar 135 stig, sem er vel yfir
meðaltali.
Lögð inn sem ,,imbe-
cile”.
Karen haföi marga fæöingar-
galla, þ.á.m. klofinn hrygg. Þó
aö klofnum hrygg fylgi oft svo-
kallað „vatnshöf uö”, sjúk-
dómur, sem hefur oft þroska-
heftingu I för meö sér, ef ekkert
er að gert, slapp Karen viö það.
— Þá voru til aöferöir til aö
greina vatnshöfuð” þegar viö
fæöingu, segir þekktur tauga-
læknir i Chicago. Engu aö siöur
var Karen lögö inn á Dixon
(Illinois) rikisskólann fyrir
vangefinbörn þegar við þriggja
mánaöa aldur. Hjúkrunarkona,
sem vann þar á þeim d'ma,
minnist þess aö á pappira
hennar var stimplaö „imbe-
cile”.
Karen segir, aö árin, sem hún
dvaldist i Dixon, hafi verið
martröð likust. — Þaö sem ég
Mér fannst ég vera ljót og varla
mannleg, segir Karen. Myndin
er tekin, þegar hún var sjö ára,
rétt áöur en hún komst frá
Dixon. Hún varö aö vera i sér-
smiðuöum skóm á hægra fæti,
sem sjá má á myndinni.
man best, er að ég sat i stól og
beið og beiö eftir að einhver
kæmi aö heimsækja mig.
Enginn kom. Hún minnist þess,
að einn heimsóknardag var hún
látin standa allsnakin bak við
lokaðar dyr heimsóknar-
herbergisins. Var það refsing
fyrir aö hún haföi vætt sig. —
Mér var sagt aö steinþegja eða
ég yröi drepin, segir Karen..
Loks, þegar Karen var 7 ára,
áttaöi athugul hjúkrunarkona
sig á þvi, að innilokun Karenar
á þessum stað var tilefnislaus,
og hófst handa um að útvega
henni fóstur.
Karen fannst þvi líkast sem
hún væri endurfædd, þegar hún
losnaöi frá Dixon. — 1 húsi
fósturf oreldra minna hljóp ég úr
einu herberginu i annaö og
reyndi að vinna upp allt það,
sem ég haföi farið á mis viö. Ég
var likust villidyri i búri.
Karen vill ekki láta uppskátt,
hverjir fósturforeldrar hennar
voru, en hún segir: — Fóstur-
foreldarar minir leyföu mér aö
láta tilfinningar minar i ljós.
Þaö hafði ég aldrei mátt gera I
Dixon. Þau leiöbeindu mér til
tilfinningalegs jafnvægis.
Karen hittir foreldra
sina.
Þrátt fyrir, að nú liöi Karen
vel, blundaöi alltaf meö henni
löngunin til aö kynnast sinum
raunverulegu foreldrum, jafn-
vel eftir hina fyrstu, óþægilegu
endurfundi viö móöurina. Hún
simaöi án afláts til ymissa meö-
lima fjölskyldunnar, en að þvi
kom, aö enginn vildi viö hana
tala, nema faöir hennar. Hann
vildi þó ekki fara á bak við konu
sina meö þvi aö hitta Karen.
Loks, þegar Karen var orðin
17 ára, lét hann tilleiðast, en þá
kom kona hans með honum, og
Karen rifjar döpur upp þann
fund. — Hún virtist reið yfir þvi,
að ég haföi truflað hana. Hún
endurtók i sifellu: Hvernig
getur þú þekkt dóttur þfna, sem
er ekki á lifi? Ég hef aldrei séð
annan eins tilfinningakulda.
Þau 3 boröuöu saman kvöld-
verö, en ekki gekk allt tiöinda-
laust fyrir sig viö borðhaldið.
Karen áfelldist móöur sina fyrir
grimmd og eigingirni, og þá
teygöi faðir hennar sig yfir
borðið, greip i hönd hennar og
sagði: Bravó’. En samt sem
áöur náöi Karen engu sambandi
viö fööur sinn, frekar en móöur
sina, og hún varö þess fullviss,
aö þetta væri i siöasta skipti,
sem þau hittust. Er þau skildu,
rétti faöir hannar henni 20
dollara, þegar móöir hennar sá
ekki til.
— Hann var dapur. Ég vor-
kenndi honum veikleika hans.
En ég var lika reið og sár og
verð það alltaf.
Strax aö gagnfræöaskólanámi
loknu giftist Karen, og þrátt
fyrir andstööu lækna ól hún
soninn Michael, sem nú er
orðinn f jögurra ára. Hann er al-
heilbrigöur, en Karen þoldi ekki
álagiöviöaö ganga meö og fæða
barn. Hún þjáist af stöðugum
bakverk og nýrna- og blöðru-
starfsemi er i ólagi. Hún þarf aö
notast viö hækjur og veit, að
hennar biöur ekkert nema
hjólastóll. I ofanálag viö önnur
vandræöi Karenar er hún nú
skilin og atvinnulaus.
Nágrannar hennar halda þvi
fram, aö hún hafi ekki efni á
öllum þeim lyfjum og læknis-
aöstoö, sem hún þarf á að halda.
Núna þarf Karen aö notast viö hækjur, en henni fannst þaö til-
vinnandi til aö eignast soninn Michael. — Hann er mitt lif, segir hún.
Karen höföar mál á hendur
fleirum en foreldrum sinum,
lækninum, sem tók á móti
henni, þegar hun fæddist, og
greindi sjúkdóm hennar,
sjúkrahúsin, þar sem hún
fæddist, Dixon-skólanum og
Illinois-riki. Enginn þessara
aðila vill tjá sig um máliö, en
búist er viö aö þeir beri við
formgalla viö málshöföunina og
aö of langt sé um liöiö. En
Karen heldur þvi fram.aö henni
beri skaðabætur. — Ekkert
gjald er of hátt fyrir allt þaö,
sem ég hef mátt þola, segir hún.
— Ég get skilið, aö foreldrar
minir hafi átt i sálarstriði,
þegar þau tóku þá ákvörðun aö
láta loka mig inni á Dixon. En
ég get aldrei skilið, hvers vegna
þau vildu ekki viðurkenna mig,
þegar þau hittu mig mörgum
árum siöar, og i ljós kom, aö ég
var hvorki dáin né þroskaheft.
(ÞVTT OG ENDURSAGT KL).
Foreldrar hennar
afneituðu henni
Gísli Kristjánsson:
Skordýraeitur í fóðri
Gisli Kristjánsson.
A siðastliðnum vetri keypti
dönsk fóöurblöndunarstöö 2500
tonn af jaröhnetukökum i Abe-
ssiniu. Þessari próteinvöru var
blandaö I kúafóöur. Fljótlega
kom i ljós, aö ekki var allt meö
felldu um vöru þessa og viö
rannsókn var sannaö aö kök-
urnar voru mjög mengaöar af
dieldrini sem er skordýraeitur.
Þegar uppgötvaö var hvaö
hér var á ferö var búiö aö selja
heilmikiö af kúafóöurblöndum
ognotkun þeirra haföi gerst um
gjörvallt Fjón.
Jafnskjóttog annmarkinn var
staöfestur var salanstöövuö. Þá
var auövitaö búiö aö framleiöa
mjólk og búa til smjör úr
talsverðu magni afurða kúnna,
en dieldrin fylgir mjólkurfit-
unni, og þá var aö athuga hvaö
gera skyldi viö smjöriö, sem viö
rannsóknir sýndi sig aö geyma
miklu meira magn umrædds
eiturs en leyfQegt er, sam-
kvæmt samþykktum heil-
brigöiseftirlitsins þar i landi.
Hvaö svo um smjöriö? Auö-
vitaö var þaö kyrrsett en i þvi
voru fólgin veruleg verömæti
svo aö varla þótti gerlegt aö
eyöileggja foröann. Þvi fékkst
leyfi til þess aö blanda birgðun-
um upp i' annaö og miklu meira
magn smjörs svo aö varan yröi
viöurkennd til útfhitnings og
innanlands neyslu meö aöeins
örlitlu magni umrædds skor-
dýraeiturs. Annars mun tals-
vert magn hafa veriö brætt og
notaö til annarra þarfa, sem
ekki snerta næringu fólksins.
Þvi skal svo viö bætt umræddar
fregnir af þessum atburöum,
sem borist hafa hingaö til lands
meö mörgum málgögnum, aö
öryggi er fyrir þvi' aö umrædd
menguð vara hefur ekki veriö
flutt til islands.
t þessu sambandi er annars
vert aö geta þess, að ekki er
alltaf létt að vara sig á varnar-
lyfjum, sem notuö eru vitt um
heim og geta fylgt afurðum,
sem þau snerta eöa blandast aö
yfirlögðu ráöi eöa á óviðraöan-
legan hátt. Löndin mengast
gróðurinn mengast, meira aö
segja höfin mengast. Sem dæmi
af þessu tagimá nefna mengaða
mjólk, sem málaferli spunnust
um i Hessen i Þýskalandi isum-
ar.
Skordýraeitriö Lindan er þar
framleitt á verksmiðju einni og
frá henni hefur litilsháttar ryk
borist i' umhverfiö þar sem kýr
voru á beit. Um nokkur ár aö
undanförnu var vitneskja um
þaö til, aö i mjólk á umræddu
svæöi væri eiturefnið HCH, sem
gæti stafaö af notkun Lindans.
En nú loksins var gengiö úr
skugga um aö þaö var fint dust
frá verksmiöjnnni, sem olli um-
ræddrimegnun.duftiö eöarykiö
féll á grasiö og siöan lá leiöin i
gegn um kýrnár.
Viö umfangsmiklar rann-
sóknir á kúnum, jaröveginum
og fóörinu, var mengunin staö-
fest. Þaö voru ekki minna en 97
hektarar lands, sem dæmdir
uröu úr leik til ræktunar i bili,
mörgum kúm var slátraö og
þær brenndar, mjólk var hellt
niöur sl. sumar og allt annaö
gert til þess aö losna viö ann-
markann hiö bráöasta.
Um 2000 efnagreiningar af
jaröveginum hafa veriö gerðar
og mengunarmagniö staöfest.
Viröist ekki sýnt aö um sinn
veröi hið mengaöa landsvæöi
nothæft til ræktunar og fram-
leiöslu jaröargróöurs, segir i
frétt þaöan og spurning hvort
svo veröi nokkru sinni.