Tíminn - 17.05.1980, Blaðsíða 7

Tíminn - 17.05.1980, Blaðsíða 7
Laugardagur 17. mal 1980 7 Ingvar Gíslason menntamálaráðherra: Mótun „menmngar- stefnu” krefst frjórrar umræðu og upplýsinga Ingvar Glslason menntamálará&herra. (Helga Seljans) llklega til þess a& stofnaö ver&i til gagnlegrar umræ&u um menningarmál. En ég bæti því hins vegar viö og legg á þa& áherslu a& mótun heildstæ&rar stefnu I menningarmálum er ekki au&velt verk. Menningarmál eru mjög vl&tækt hugtak og margs aö gæta þegar um þau er rætt. Ég vara viö þvl a& ræöa þessi mál frá þröngu sjónar- horni, án þess þó aö ég sé aö gefa I skyn a& þaö sé gert e&a ver&i gert. En sllk vi&vörun á fullan rétt á sér. Þaö er án efa rétt aö oft hefur skort skyra mótun menningar- málastefnu og fengur væri a& þvl ef takast mætti aö marka hana ljósar en vi& hefur viljaö brenna. En I svo fjölgreindu lýöræöisþjó&félagi eins og þvl sem hér rlkir ver&ur a& tryggja sem vl&tækastar umræöur þar sem öU sjónarmiö geta komiö fram, svo og aö e&lilegt jafnvægi geti oröi& milli hinna ýmsu þátta menningarmála, þegar stefnan er mörkuö. En umfram allt legg ég á þessu stigi áherslu á nau&syn upplýsingaöflunar um menningarmál. A því er skortur I mörgum tilfellum, og úr þvl þarf aö bæta. Þó þessi tillaga gefi tilefni til enn frekari umræ&u I sjálfu sér ætla ég ekki a& lengja mál mitt. Hægt væri aö vikja miklu nánar aö flestum atri&um sem þetta mál snerta. Hægt væri a& ræöa ýtarlega um stööu rit- höfunda og listamanna yfirleitt I þjóöfélaginu. Hægt væri aö ræöa náiö um dreifingu listar me&al almennings og hvernig gera mætti list aö meiri almennings- eign en hiln er nii. Hægt væri aö ræöa sérstaklega um safnamálin, ekki slst stööu menningarsögu þjóöfræöa og I heildarumsvifum menningarmálanna. Þetta sviö menningarmála er mjög mikil- vægt og þar er ilr mörgu aö bæta. Að svo komnu máli mun ég þó ekki fara frekar út I þessi mál, en læt þá von I ljós aö áhugi og skilningur á menningarmálum megi vaxa meðal almennings og reyndar ekki slöur meöal ráöamanna þjóðarinnar. Ekki efast ég um aö margt mætti betur fara I stjórn og skipulagi menningarmála sem annarra opinberra mála, og er eðlilegtaðgefa þvl gaum, þegar ýtarlegar umræöur ver&a um þessi efni, ekki slst ef undirbUa á heildstæ&a stefnu I menningarmálum, sem gilda skal til langs tima. Hér fer á eftir slöari hluti ræöu Ingvars Gislasonar menntamálaráöherra I umræöum á Alþingi um tii- lögu Helga Seljans um heildarstefnu i menningar- málum. Fyrri hluti ræ&unnar birtist I bla&inu s.l. fimmtudag. Ég hef ekki tök á þvi aö gera almenna úttekt á stööu menningarmála hér á landi, hvaö þá aö bera hana saman viö önnur lönd. Til þess skortir mig ýmis gögn og upplýsingar. Ég held hins vegar aö nauösynlegt sé aö gera sllka úttekt. Og ef þaö er ætlunin aö móta til langs tlma heildstæöa menningarmála- stefnu þá er þaö undirstööu- atriöi aö viötæk könnun veröi gerö á þessu sviöi. Ég vil geta þess sem ég reyndar minntist stuttlega á I ræöu hér á háttvirtu Alþingi fyrir nokkrum dögum, aö I menntamálaráöuneytinu hefur aö undanförnu veriö unniö aö þvl aö gera yfirlit yfir framlög hins opinbera til menningar- mála undanfarin ár og reynt aö meta þróun þeirra I ljósi samanburöar milli ára. Fyrst og fremst hefur veriö gert iyfirlit yfir árabiliö 1970-1978 aö báöum meötöldum. Unniö er aö þvl aö fullgera skýrslu um þetta tlmabil, og þegar þvl verki er lokiö veröur hún birt. Hvað hefur gerst í 10 ár? I þessu yfirliti er þeirri reglu fylgt aö túlka oröiö menningar- mál rúmt eins og ég hef sagt I þessari ræöu áö gera beri. I yfirliti þessu veröa framlög til menningarmála flokkuö eftir sameiginlegum einkennum I framlög til bókmennta, lista hvers konar, myndlistar, tónlistar, leiklistar o.s.frv., einnig Iþrótta, minjavörslu og safnmála og margra annarra þátta. I þessu yfirliti veröur gengiö ilt frá þvl aö meta framlög til menningarmála umrætt tlma- bil á þennan hátt. i fyrsta lagimá bera framlög til menningarmála saman viö þjóöarframleiöslu. í ööru lagi má bera þau saman viö þróun verölags og i þri&ja lagi má bera þau saman viö heildar- útgjöld rlkissjóös. Ef aö er gáö hafa framlög til menningarmála, miöaö viö þessa mælikvaröa, fariö nokkuö vaxandi á árabilinu 1970-1978, þannig aö á meöan framlög til menningarmála 19-földuöust milli áranna 1970 og 1978,. 16.9 földuöust rlkisútgjöld. 12.8- faldaöist þjóðarframleiðsla aö krónutölu og verölag 8.2- falda&ist. Þrátt fyrir þaö aö heildar- framlögtil menningarmála hafi aukist samkvæmt þessum upplýsingum hafa framlög til hvers einstaks þáttar ekki aukist jafnt, og ber aö hafa þaö I huga. Fram kemur I yfirlitinu aö framlög til Iþrótta- og æskulýös- mála hafa aukist mest og munar þar aöallega um aukin framlög til Iþróttasjóðs. Næst mest hafa framlög til tónlistar aukist og segir þar til sln stór- aukin og vaxandi tónlistar- fræösla. Framlög til myndlistar og leiklistar hafa einnig aukist A&sta&a almennings til iþróttai&kana hefur batnaö aö mun hin si&ari ár en enn betur má gera I þessu efni um land allt. talsvert, og munar þá mest um framlag til Listasafns Islands og Þjóðleikhússins, aö því er viröist. — Þaö er athyglisvert I þessari skýrslu aö framlög til stofnana og skóla hafa aukist mun meira en framlög til einstaklinga og félagssamtaka. Um þaö bil 3/4 hlutar framlaga til menningarmála fóru á árinu 1978 til stofnana og skóla sem tengdir eru listum og menningarmálum. Til fróðleiks get ég nefnt þaö aö á árinu 1978 fóru um þaö bil 19% af menningarmála- framlögum til leiklistarstarf- semi, 17% til tónlistar, 15% til bókmenntaog 12% til Iþrótta- og æskuiýösstarfa.Onnur viöfangs- efni fengu minna. Ég hef ekki möguleika á þvi nú að tala meira um þessa skýrslu um framlög til menningarmála á árunum 1970- 78. En unnið er aö þvl aö full- gera hana og búa til prentunar. Ég vona aö þessi skýrsla verði gagnlegt framiag til umræðu um stööu okkar I menningar- málum, þegar hún hefur verið birt og menn fá tækifæri til að meta þær upplýsingar, sem hún hefur aö geyma. Ég vona m.a. aö hún geti komið aö haldi I frekari umræöum um mótun menningarmálastefnu, þó aö ein sér hafi hún ekki allsherjargildi eöa úrslitaáhrif. Eru íslending- ar eftirbátar? Ég hef áöur drepiö á þá skoöun margra, aö Islendingar séu eftirbátar annarra menningarþjóöa I framlögum til menningarmála. Ég heföi gjarnan viljaö geta gert mér rökstudda grein fyrir, hvort þannig sé I raun og veru. Mér er Síðari hluti ekki kunnugt um aö til sé. aðgengilegur samanburöur I þessu efni.hvaö þá óumdeilanlegur. Ég held þvl aö þaö sé mikil nauösyn á pvl aö ífefja undirbúning uhdir aö gera rækilega könnun I þessu efni. Ég er fús til þess aö veita atfylgi ráöuneytis mlns I þessu efni. En mér sýnist sllk könnun þurfi góöan undirbúning. Þess vil ég þó geta aö á vegum ráöuneytisins hefur veriö geröur einfaldur samanburöur á framlögum Islenska og norska rlkisins til menningarmála annars vegar og vergri þjóöarframleiöslu hins vegar I þessum löndum. Þessi saman- buröur er fólginn i þvl aö gefa upp þúsundarhluta (pro mille) menningarframlaga af vergri þjóðarframleiöslu (G N P ). 1 töfluformi horfir þessi samanburöur þannig viö: Ar tsland Noregur 1970 0.388 1971 0.369 1972 0.413 0.185 1973 0.348 0.185 1974 0.444 0.173 1975 0.442 0.208 1976 0.415 0.222 1977 0.506 0.245 1978 0.576 0.268 Þessar tölur benda ekki til þess aö tslendingar séu eftir- bátar Norömanna i þessum efnum. Aö ööru leyti ætla ég ekki aö leggja Ut af þessum samanburöi. Vandi stefnu- mörkunar Ég endurtek þaö sem ég hef áöur sagt aö ég tel þessa tilllögu Tónlistarskólar eru vi&a starfandi og aOsókn a& þeim góð.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.