Tíminn - 25.06.1980, Síða 6

6
LSIiillíÍÍ
Miðvikudagur 25. júni 1980.
IMmf.
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Eitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur ólafsson. Fréttastjóri: Eirfkur S. Eirfksson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrlmur Glslason.
Ritstjórnarskrifstofur, f ramkvcmdastjórn og auglýstngar
Sföumúla 15. Slmi 86300. — Kvöldslmar blaöamanna: 86562,
86495. Eftir kl. 20.00: 86387. Verö f lausasölu kr. 240.
-Askriftargjald kr. 4.800 á mdnuöl.Blaöaprent.
Þórarinn Þórarinsson:
Erlent yfirlit
Hví fækka Rússar í
heraum í Afghanistan?
Fækkunin kom vestrænum fréttaskýrendum á óvart
Þarf að staldra við?
Það er óhætt að segja að það skiptast á skin og
skúrir i stjórnmálum ekki siður en á öðrum svið-
um. Og það er lika óhætt að viðurkenna að stjórn-
málin eru ekki siður undir orpin tiskustraumum en
önnur svið þjóðlifs og menningar.
Á sumúm timabilum þykir það best að stjórn-
málarhenn „risi upp úr” almúganum eins og það
er nefnt, standi álengdar og beri hærra en um-
hverfið. Á öðrum skeiðum er það fyrir öllu að vera
sem alþýðlegastur og umgangast fólkið sem mest
og heimsækja það á vinnustaði.
Ef kosningabaráttan fyrir forsetakjörið nú er
borin saman við það sem var síðast er gengið var
til slikra kosninga, verður það ljóst hver breyting
hefur orðið á viðhorfi almennings til þessara mála
á allra siðustu árum. Og enda þótt stjómmála-
menn i fámennum byggðarlögum þekki vel heim-
sóknir á vinnustaði, voru slikar heimsóknir viðast
nýlunda i þéttbýlinu fram til siðustu tveggja eða
þriggja ára.
Það er athyglisvert að þessi þróun skuli verða
hér á sama tima og sjónvarpið verður aðsóps-
meira i stjórnmálaumræðum og kynningu fram-
bjóðenda. Og auðvitað er það framför að fólkið eigi
þess sem mestan og bestan kost að kynnast fram-
bjóðendum, hvort sem er i þingkosningum,
sveitarstjórnakosningum eða forsetakjöri.
Hvernig svo sem kosningakerfi er háttað verður
það jafnan svo að veldur sá er á heldur, og þess
vegna á fólkið rétt á þvi að kynnast frambjóðend-
um að nokkru persónulega. Ábyrgð kjörinna full-
trúa er og verður persónuleg, og hlutfallskosn-
ingakerfinu sem hér viðgengst i flestum kosning-
um veitir þvi alls ekki af sem mestri kynningu
þeirra einstaklinga sem gefa kost á starfskröftum
sinum.
En trúlega er unnt að ganga helst til langt i
þessari kynningu, rétt eins og öllu öðru. Það hlýtur
að vera öldungis ótrúlega mikil áreynsla að bjóða
sig fram til opinberrar þjónustu við þær aðferðir
sem nú eru farnar að tiðkast hérlendis. Það hlýtur
að vera hreinasta kvalræði, ekki aðeins fyrir
frambjóðanda sjálfan — sem segja má að ekki sé
vorkunn út af fyrir sig, — heldur og fyrir allt
skyldulið hans.
Og satt að segja verður mönnum spurn hvort
verið er að reyna á hæfni, réttsýni og dómgreind
frambjóðenda með öllum þessum ferðum, fund-
um, og kynningu, — eða hvort fyrst og fremst er
verið að hamast að langlundargeðinu, úthaldinu
og þrautseigjunni. Sjálfsagt liður engum fram-
bjóðanda fullvel — nema hann sé haldinn tals-
verðri sýndartilhneigingu og á það jafnt við um
kosningar til alþingis, sveitarstjórna og til æðsta
embættis þjóðarinnar.
Að kosningum loknum má vera að fólki þyki
timabært að hugleiða hvort ekki er ástæða til að
staldra við i þessu efni.
JS
ÞAÐ veröur ekki haft af
hinum öldnu leiötogum Sovét-
rikjanna, aö þeir standa ekki
öörum aö baki í áróöursstrföinu.
Um likt leyti og fundur æöstu
manna sjö helztu vestrænu
iönaöarrikjanna kom saman i
Feneyjum, hófst i Moskvu
fundur stjórnar Kommiínista-
flokks Sovétrikjanna. Þennan
fund notaöi Brésnjéf til aö aug-
lýsa, að hafin væri fækkun I her
Sovétrikjanna i Afghanistan.
Þessi tilkynning Brésnjefs
kom flestum vestrænum frétta-
skýrendum á óvart, þvi aö yfir-
leitt höföu spár þeirra veriö á
þá leið, aö Rússar þyrftu
fremur aö auka herliö sitt I
Afghanistan en hiö gagn-
stæöa.sökum vaxandi
mótspyrnu skæruliöa.
Það má lika segja, að meö
þessari tiikynningu hafi
Brésnjef „stoliö senunni”. Hún
varö helzta umtalsefni alþjóð-
legu fjölmiölanna næstu daga og
minni athygli beindist aö
Feneyjafundinum en ella.
Einna helzt beindist athyglin aö
Feneyjafundinum vegna þess,
aö fréttamenn vildu fá álit
leiötoganna þar á þessari til-
kynningu Brésnjefs.
Hvorki leiötogarnir þar né
fréttaskýrendur hafa oröiö
sammála um hvort hér sé um
meira en áróöursbragö aö ræöa.
Sumir fréttaskýrendur telja
þetta hreint áróöursbragö til
þess gert aö leyna þvi i svipinn
hvernig raunverulega sé ástatt i
Afghanistan. Aörir telja þetta
visbendingu um, aö Rússar séu
aö opna leiö til samninga og
samkomulags um Afghanistan-
máliö, þvi aö þeim sé aö veröa
ljóst, aö það sé eina skynsam-
lega leiöin.
AÐUR EN vikiö er nánar aö
framangreindum skýringum, er
ekki úr vegi aö heyra túlkun
Rússa sjálfra. I grein eftir
Karen Kachaturov, fréttaskýr-
anda APN, er i fyrsta lagi gefin
sú skýring, aö ástandið sé aö
verða friösamlegra i Afghan-
istan. I greininni segir m.a.:
,,A undanförnum sex
mánuðum hefur afganska rikis-
stjórnin náö umtalsveröum
árangri I aö yfirvinna afleið-
ingarnar af ógnarstjórn Amins.
Astandiö i landinu er orðiö stöö-
ugra. Stórum.sveitum ofbeldis-
manna hefur veriö eytt, og aö-
geröir einstakra ofbeldisflokka
hafa minnkaö aö mun og bylt-
ingarstjórnin nýtur nú vaxandi
trausts þjóöarinnar. Fyrir
afgönsku þjóöina þýöir fram-
kvæmd markmiða aprilbylt-
ingarinnar friösamlega upp-
byggingu og félagslega viöreisn
þjóðarinnar, útrýmingu
fátæktar og ólæsis og trúar-
legar- og þjóölegar heföir verða
I heiðri haföar. Grannriki
Afghanistans geta ekki annaö
en viöurkennt þetta, og enda
þótt þau hafi ekki gefist upp viö
Brésnjef
skemmdarstarfsemi sina er
ósigur þeirra augljós.”
Karen Kachaturov leggur
slöan áherzlu á, aö fækkunin
reki ekki rætur til þess, að
Sovétrikin séu að láta undan
erlendum þrýstingi, en vafa-
laust verði reynt aö halda þvi
fram. Siöan segir I greininni.:
„Um óákveöinn tima geta
vesturveldin reynt aö mistúlka
aögeröir Sovétrlkjanna, sér til
ágóöa.en þaö tekst ekki til
frambúöar. Akvöröunin um
heimkvaöningu sovézkra her-
sveita frá Afghanistan skyldi
enginn álita aö væri nein
skyndiákvörðun, heldur skoöa
hana sem einn hlekk I sovézkri
utanrikisstefnu, sem miöar aö
slökun spennu og tryggingu
varanlegs friöar. Nýlega tóku
Sovétrikin þá ákvöröun, I sam-
ráöi viö rlkisstjórn Þýzka
alþýðulýöveldisins, aö fækka
einhliöa I herjum sinum i
Mið-Evrópu. Nú hafa þau tekiö
þá ákvöröun aö kveöja heim
hersveitir frá Miö-Asiu. Báöar
þessar ákvaröanir sýna friöar-
eöli Sovétrikjanna og alls hins
sósiallska samfélags.
A fundi sinum nýlega lagöi
stjórnmálanefnd Varsjár-
bandalagsins fram viötæka og
raunhæfa áætlun um '■ bætt
ástand i alþjóöamálum, sem
staöfesti enn einu sinni friöar
stefnu bandalagsins, ásamt
staöföstum ásetningi hinna
sósiallsku rikja til aö veita
öllum árásaraögeröum viönám.
Þannig ber að skoöa ákvöröun
Sovétrikjanna um aö kalla
heim þær hersveitir sinar frá
Afghanistan, sem ekki er lengur
þörf fyrir þar, i ljósi þeirrar
ákveönu og staöföstu stefnu
allra sósialiskra rikja, aö vinna
aö slökun alþjóölegrar spennu.
Heimurinn horfir til vestursins
til aö sjá hver viðbrögö þess
veröa viö þessari ákvöröun. Þaö
eru aögeröir en ekki orö sem nu
er þörf á. Sérhver aðgerð frá
Vesturlöndum sem miðaði aö
þvi aö binda endi á erlenda
ihlutun I mál Afghanistans væri
spor I rétta átt.”
AF f ram angreindum
ummælum hins rússneska
blaöamanns má vel draga
mismunandi ályktanir. Þaö má
draga þá ályktun af henni, ab
fækkunin sé aðeins þáttur
nýrrar sóknar, sem hafin sé til
aö rétta hlut Sovétrikjanna
áróöurslega, en innrásin I
Afghanistan hefur oröiö þeim til
lltállar sæmdar. En þaö er einn-
ig hægt aö draga þá ályktun af
þessum ummælum, aö Rússar
séu aö opna leið til viöræöna og
samkomulags um Afghan-
istansmáliö.
Úr þessu veröur ekki skoriö,
nema aö þaö sé kannað og fylgt
veröi eftir þvi frumkvæöi af
hálfu vesturveldanna, sem hafiö
var með tillögu Carrington
lávaröar um að samiö veröi um
hlutleysi Afghanistan á likan
hátt og hlutleysi Austurrikis.
Fækkun sovésku hermannanna
má ekki fyrirfram hafna sem
hreinu áróöursbragði, heldur aö
kanna hvort alvara býr á bak
viö.
A Feneyjafundinum lét
Giscard forseti orö falla á þá
leið, aö hann teldi fækkunina
frekar greiöa fyrir þvi, aö
slik leiö verði könnuö.
En jafnframt þvi sem slik
könnun færi fram, verður aö
halda áfram baráttunni fyrir
algerri brottför sovézka hersins
frá Afghanistan. Smávægileg
fækkun þar má ekki veröa til
þess aö draga úr þeirri baráttu.
Talið er, að fækkun nemi um
10 þús. manns, en herliö
Sovétrikjanna i Afghanistan
hefur veriö áætlaö.milli 80-90
þús. manns. Hér er pvi ekki um
stóran áfanga aö ræöa. Hann
má ekki draga úr baráttunni
fyrir þvi, aö allur sovézki herinn
hverfi heim og önnur riki hætti
jafnframt hernaðarlegum
afskiptum af málum
Afghanistan.
:
Rússneskir hermenn á flugvellinum i Kabul.