Tíminn - 09.07.1980, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 9. júli 1980.
7
Fyrir nokkru var hér á siöum
blaösins haft orö á þýöingu
þroskastigs grasanna viö slátt
fyrir gæöi heyjanna. Þessa dag-
ana standa margir bændur aö
heyskap meö fólki slnu. A hverj-
um degi er andviröi margra
milljóna bjargaö undan, enda
ekki aö ástæöulausu, sem þessi
timi ársins er nefndur bjarg-
ræðistimi.
Þótt kappsamlega sé unniö aö
heyskapnum, tapast ætiö eitt-
hvaö af þvi fóöri, sem á rótinni
stóö viö sláttinn. Rétt er aö festa
athyglina um stund á þessu tapi,
sem haft getur lúmsk áhrii I bú-
skapnum Það leynir sér varla
viö slátt og hiröingu, ef hey-
magn af spildu er t.d. 20%
minna en i meðalari, en 20%
fóöurefna geta hæglega tapast
úr heyinu, án þess aö eftir þvi sé
tekiö I fyrstu. Það er ekki fyrr
cn aö vetrarfóörun kemur, sem
tapiö veröur augljóst, og þá er
um seinan að bæta úr.
Efnatapið -
framleiðslu-
kostnaður
heysins
Þaö kostulega viö heyskapinn
er, aö þvi minna sem tapast af
fóöri viö verkun heysins og
geymslu, þeim mun ódýrara
veröur fóðriö. Aö baki þessu
liggja tvær skýrtngar: Fyrst sú,
aö eftir vandaöa verkun Qg lítiö
efnatap liggja. fleiri fóöurein-
ingar I hlööu. Aburöarkostnað-
ur, vinnulaun, vélkostnaöur, ofl.
deilast á fleiri fóöureiningar —
hver fóöureining verður ódýr-
ari. 1 ööru lagöi þarf aö bæta
fóöurtap og gæöarýrnun heysins
meö ööru fóöri, eigi að komast
hjá afurðatjóni. Þar kemur
beinlinis aukakostnaöur til viö-
bótar dýrara heimafóðri. Þetta
mætti e.t.v. skýra betur meö
raunverulegum talnadæmum,
en aö sinni veröur máliö ekki
lengt með þeim. Sláum þvi aö-
eins föstu, að launin fyrir vand-
aða meðferð heysins eru tvö-
föld: betra fóður og ódýrara
fóður. Búin komast einnig nær
því að veröa sjálfbjarga.
Hvað veldur
efnatapi
úr heyi?
Flestir þekkja orsakirnar —
heyið er lifandi, þaö andar og
brotnar þannig niður innan frá,
regniö þvær úr þvl næringu, þaö
molnar við siendurtekna með-
ferð, og ýmsar smáverur herja
á þaö.
Það má gera ráð fyrir að 1-2%
fóöurefna heysins tapist á
hverjum degi, sem þaö liggur á
velli viö þurrkun, — veðráttan
og meðferð heysins ráöa aö
sjálfsögöu miklu um þessa
stærö. A meöalsprottnu túni
jafngildir þetta tap þvl aö orku-
gildi hartnær 1 kjarnfóðurpoka
(50 kg) á hektara og dag. Þaö
fóöurmagn kostar drjúgan
skilding um þessar mundir.
Hvernig má
dragaúrrýrn-
un heysins?
Þau ráö eru einnig flestum
kunn, svo aö í eyrum margra
hljóma þau sem ótlmabært hjal
um sjálfsagöa hluti. Þeim mun
rikari ástæða er þvl til þess aö
beita þessum ráðum við hey-
skapinn.
t von um, að einhver endist til
þess að lesa áfram skulu nefnd
fáem ráö, sem duga kunna til
þess að draga úr efnatjóni. Um
sinn veröur aðeins fjallaö um
meðferö heysins á vellinum:
1. Leika á veöriö. Vera fljótur
aö slá I þurrkinn, þegar hann
gefst, eöa honum er spáö af
læröum eöa leikum veöurspá-
mönnum. Hver stund sem hik-
aö er, telst oftast töpuö.
2. Nýta þurrkinn. Snúa heyinu
strax eftir sláttinn, sé einhver
þurrkur á annaö borö. Meö
oröinu strax er átt viö ttma-
biliö innan 1-2 klst frá slætti.
Snúa oft á meöan heyiö er
blautt, en sjaldnar, þegar lyft-
ing er komin I þaö.
3. Verja heyið dögg og vætu.
Hey, sem fariö er aö þorna, er
rétt aö drifa saman 1 þunna
garöa undir kvöldið, jafnvel
þótt bein úrkoma vofi ekki yfir.
Heyiö jafnast og tekur fyrr
þurrki daginn eftir. Til sparn-
aðar og hagræöis má láta
þessa göröun heysins koma I
staö siöustu umferöar meö
snúningsvél þann daginn.
4. Sé aðstaöa til súgþurrkunar
góö(nóg afl, nóg loftmagn) má
ekki draga of lengi aö hiröa
heyiö. Þannig má draga úr
hættu á hrakningi vegna óhag-
stæös tiðarfars. Ef súgþurrk-
unaraðstaöa er hins vegar bág
eöa engin (t.d. laus heyblásari
knúinn frá dráttarvél af og til)
er það oft illskárri kostur aö
velta heyinu ögn lengur á vell-
inum, fremur en spilla þvi af
hita og myglu inni I hlööu.
5. 1 rosatiöer ekki frágangssök
aö bjarga takmörkuðu hey-
magni með þeirri gömlu aðferð
að verka hey I sætum Ein-
hverjum vex I augum vinnan
við sætin, en minnumst þá
þess, sem sagt var frá I slöasta
pistli: 25 hestburðir af snemm-
sleginni tööu geta haft sömu
áhrif I fóðruninni og 60 hest-
buröir af síöslægju. Þaö getur
oröiö dýrt aö bíöa eftir ein-
dregnum þurrki.
Slá i tvisýnu -
eða biða
öruggs þerriö?
1 erfiöu tlöarfari sækir þessi
spurning oft aö, en viö henni er
þvi miöur ekki til einhlftt svar,
— þekkinguna skortir aö mestu
ennþá. Hér veröur þvl aöeins
klóraö í bakkann.
Enginn gerir sér þaö aö leik
aö láta hey hrekjast. Athuganir
benda þó til, aö ekki sé ætiö stór
munur á þvl aö slá og láta heyiö
liggjaog þvl aö biöa meö aö slá
uns upp er runninn öruggur
þerrir. Þarna viröist aö vlsu
vera nokkur munur, m.a. á milli
grastegunda. Sé tekinn sá kost-
ur aö slá I tvlsýnu þurrkútliti,
heldur heyiö furöu vel fóöurgildi
slnu, ef ekki er hróflaö viö
sláttuskárunum fyrr en þurrkur
gerist eindregnari.
Af takmarkaöri reynslu og til-
raunum má draga þá ályktun,
aö rétt sé aö slá niöur I tvisýnu
og óþurrki fremur en blöa
þerris, ef
— grösin á spildunni hafa náö
þvl þroskastigi ( = fóöurgildi),
sem sóst er eftir,
— veriö er aö afla fóöurs handa
kröfumiklum skepnum (áhrif
þroskastigs grasanna viö slátt
á fóörunarviröi heysins láta sig
furðuhægt fyrir hrakningnum
— þetta er þó háö þvi skilyröi,
aö góö verkun náist I heyiö aö
lokum),
— meginhluti gróöurs á spild-
unni er vallarfoxgras (liklega
gildir svipaö um snarrót),
— kalt er i veöri.
Lok
Oröin hér aö ofan áttu aö
beina athyglinni að þeirri rýrn-
un fóöurefna heysins, sem
veröur viö volk þess á velli.
Margt er ótaliö af þvi, sem úr
þessari rýrnun getur dregiö.
Um sumt af þvl veröur aldrei
gefin forskrift á blaöi. Nægir
þar aö nefna forsjálni og ár-
vekni þess, sem heyskapnum
stjórnar, — hinn mannlega þátt
þekkjum viö öll. En allt, sem
styttir dvalartima heysins á
vellinum, dregur um leið úr
efnatjóninu. 1 þessu felast m.a.
veigamiklir kostir votheys-
geröar og öflugrar súgþurrk-
unar, en þaö er önnur saga....
Frá Aðalfundi Skógræktarfélags íslands á Þingvöllum
Arangur af „Ári trésins” þegar framar vonum
Aöalfundur Skógræktarfélags
Islands var haldinn 27-28 júni á
Þingvöllum. Fundurinn var jafn-
framt afmælisfundur félagsins
þar sem minnst var hálfrar aldar
afmælis félagsins, en þaö var
stofnað I Almannagjá 27. júnl
1930.
Formaöur félagsins Jónas
Jónss. setti fundinn og bauð gesti
velkomna, en meöal þeirra var
fjöldi norrænna gesta. Forseti
Islands dr. Kristján Eldjárn flutti
ávarp og ungmenni sungu nokkur
lög meöal þeirra nýtt lag eftir
Atla Heimi Sveinsson, sem hann
samdi I tilefni Ars trésins. Aö lok-
inni athöfninni I Almannagjá var
gengiö I Furulundinn, þar sem
fyrst var gróöursett áriö 1898,
Hákon Bjamason, fyrrverandi
skógræktarstjóri leiddi menn um
lundinn. Siöan hófust fundarstörf
I Valhöll.Kjörnir fulltrúar hinna
ýmsu skógræktarféiaga landsins
voru 70 en auk þeirra voru nokkr-
ir gestir, meöal þeirra 15 fulltrúar
frá Skógræktarfélögum á Noröur-
löndum auk 30 annarra norrænnk
skógræktarfélag Islands varð
aöiliaöþeim samtökum áriö 1975.
Færöu hinir norrænu gestir af-
mælisbaminu eóðar eiafir, Norö-
löndum auk 30 annarra norrænna
skógræktarmanna, sem voru á
fundum vegna norrænnar sam-
vinnu um skógrækt. Skógræktar-
félag íslands varö aöili aö þeim
samtökum áriö 1975. Færöu hinir
norrænu gestir afmælisbarninu
góöar gjafir. Norömenn færöu aö
gjöf 30 þús. norskar kr. frá 4
norskum aöilum, Danir gáfu 5
þús., Svlar 5þús. Finnar færöu fé-
laginu aö gjöf hiö verömæta
Rævola lerki, 3 kg. J.E. Arkil,
forstjóri finnsku skógræktarinnar
afhenti gjöfina. Rævola lerki er
einmitt þaö kvæmi lerkis sem Is-
lenskir skógræktarmenn binda
hvað mestar vonir viö, Rævola-
fræiö er nær ófáanlcgt á frjálsum
markaöi, þaö kemur frá Slberlu.
Margir ágætir gestir voru við-
staddir afmælishófiö m.a. forsæt-
is og- og landbúnaöarráðherra.
A aöalfundinum var gefin
skýrsla um framkvæmd Ars trés
ins og fram kom, að árangur heföi
fariö fram úr öllum vonum og
Framhald á 15. siöu: