Tíminn - 14.08.1980, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 14. ágúst 1980
7,
A6 undanförnu hafa dagblöö
og dálkahöfundar reynt aö gera
sér mat úr þeim óhróöri, um
kaupfélögin i landinu og sam
vinnustarfiö á vegum þeirra
sem höfundar kvikmyndarinn-
ar, Óöal feöranna, hafa veriö
svo smekklegir (!) aö færa inn i
þá mynd af einkennilegri
ástriöu, til aö draga þessi virku
hagsmunasamtök almennings
niöur i svaöiö. — Þvi er haldiö
fra m aö kaupfélögin og þeir sem
þeim stjórna, séu kúgunartæki
og kaupfélagsstjórarnir harö-
sviraöir drottnarar, sem einskis
svifist i samskiptum sinum viö
viöskiptamenn sina. — Hér er
um visvitandi róg aö ræöa hjá
þeim mönnum, sem aö þessum
útleggingum standa. Þaö vitna
hinar mörgu þúsundir manna,
sem eiga viöskipti sin viö kaup-
félögin um land allt, og einnig
þeir sem þessa rógsiöju stunda.
— Alþjíöublaöiö smjattar á
þessum skáldskap myndarinnar
i leiöara sinum þann 17/7, og
heröir á róginum. Segir þaö aö
hér sé ekki um skáldskap aö
ræöa, heldur blákaldar staö-
reyndir. Lengra er varla hægt
aö ganga I ósvifninni. — Þannig
tala og skrifa þeir menn, sem
enga hugsjón eiga eöa hafa
svikiö hana og lagst svolágt, aö
leggja sig hundflata undir
óhefta samkeppni þar sem sá
fátæki má sin einskis og veröur
aö vera kominn upp á náö þess,
sem efnaöri er, og svo koll af
kolli.
Þeir menn, sem þannig tala
og skrifa um kaupfélögin og
samvinnustarfiö eins og gert er
I þessum áminnsta leiöara og
annarstaöar, vita vel aö þeir
Lýst
eftir
vitnum
fara meö staölausa stafi og
hreina lygi af ásettu ráöi. —
Undir sliku er ekki hægt aö
liggja þegjandi. Viö hinir
fjölmörgu einstaklingar og
félagsmenn þessara samtaka,
sem höfum áratuga reynslu af
viöskiptum viö kaupfélögin og
kaupfélagsstjóra þeirra getum
ekki setiö þegjandi hjá þegar
slik ósvifni er borin á borö um
þá menn, sem viö vitum aö
vinna öll sin verk af fyllstu sam-
viskusemi og trúmennsku og
leggja sig alla fram um aö vinna
aö hagsmunum viöskiptamanna
sinna á allan hátt. — Hvar sem
farið er um landið blasa viö
augum manna þau sönnunar-
gögn, sem tala skýru máli gegn
rógsiöju og lýgi þessarra
manna, hverju nafni svo sem
þeir nefnast. Um þaö vitna
blómleg býli og bújarðir i sveit-
um landsins, atvinnutæki alls-
konar og þjónustumiöstöövar i
þorpum og kauptúnum um allt
land. Yfir öllu þessu svifur andi
samvinnu og samhjálpar
samvinnufélagsskaparins og
samvinnuhugsjón hans, undir
stjórn vökullar og skapandi
þjónustulundar kaupfélags-
stjóranna og þeirra, sem mál-
um þeirra stjórna. Allt þetta og
ótal margt fleira afsannar þá
„kenningu” þessarrar kvik-
myndar og túlkun Alþýöublaðs
ins, og annarra álika, aö kaup-
félögunum sé beitt sem ógnandi
valdi gegn einstaklingum og
fjöldanum.
Þó þær ásakanir, sem hér eru
gerðar aö umtalsefni, séu settar
fram i ópersónulegu formi, er
þó ærin ástæöa til aö lýsa eftir
þeim mönnum, sem af eigin
raun geta sannaö þann sakar-
áburö, sem borinn er fram á
einstaka menn og samvinnu-
félögin i heild, i þeim óhróöri
sem settur er fram I þessu
afkvæmi sjálfskipaöra menn-
ingarvita og aörir sjá sóma sinn
I aö halda á lofti sem heilögum
sannleika og algildri reglu eins
og gert er i áðurnefndum
leiöara Alþýöublaösins og aörir
„sannleiks”! postular hafa taliö
sér sæma. — Geti þeir ekki leitt
þau vitni fram standa þeir uppi
berir aö visvitandi rógi um
mestu og bestu hagsmunasam-
tök almennings.
Hugsjón samvinnustefn-
unnar: frelsi einstaklingsins,
jafnrétti og bræðralag i öllum
viöskiptum og samstarfi á
ekki upp á pallboröiö I hinni
kapitalisku ringulreiö
nútimans, þar sem allt veöur á
súöum fyrirhyggjulaust, þvi er
spjótum beint aö henni. — Þó
kemur þaö manni einkennilega
fyrir sjónir þegar þeir menn,
sem þykjast vera málsvarar
þeirra manna er eiga allt undir
þvi aö þessar hugsjónir séu i
heiöri haföar I samskiptum
manna, leggja sig fram um aö
sverta i augum almennings þær
stofnanir og félagssamtök, sem
ókvikulast hafa haldiö þeim á
lofti meö lofsveröum árangri i
heila öld. — Fátt sýnir betur
hvaö Alþýöuflokkurinn er kom-
inn langt frá uppruna sinum, aö
hann gengur fram fyrir skjöldu i
þeirri niðurrifs starfsemi. Af
þvi má ýmsan lærdóm draga.
Bæ 20. júli 1980
Eyðimerkurganga með
döprum hugsunum sínum
Eitt af þvi versta sem mann-
inum er gert, er það þegar hon-
um er meinaður aðgangur að
vinnu. Sá sem gengur atvinnu-
laus, en hefur bæði vilja og getu
til að vinna, er dæmdur út úr
eðlilegu samfélagi manna. Hætt
er við að slikir einstaklingar
brotni niður. Mörgum þeim sem
ekki fá að vinna til að sjá fyrir
sér og sinum með þeim hætti,
verður það næst til ráða, að
leggja i eyðimerkurgöngu með
döprum hugsunum sinum.
Margir eru þeir sem smám
saman fyllast beiskju i garð
samfélagsins og erlendis er það
alþekkt staðreynd að atvinnu-
leysi skapar margvisleg félags-
leg vandamál.
Viö Islendingar höfum átt þvi
láni að fagna síöustu áratugina,
að hér i landinu hefur verið næg
atvinna, meö einni stórri og
nokkrum minni undantekning-
um þó. Þetta eru opinberar
staðreyndir. En þessar stað-
reyndir segja ekki alla söguna.
Atvinnuleysi er skráð eftir
vissu kerfi. Til þess að vera
skráður atvinnulaus, þarf ein-
staklingurinn að uppfylla viss
skilyrði. Margir hafa ekki áttað
sig á þessu.
Það eru stórir hópar fólks i
þjóðfélaginu, sem eru svo rétt-
indalausir, að þeir geta ekki
einu sinni fengið sig skráða at-
vinnulausa, þó að þeir séu það
raunverulega. Þessum hópum
tilheyra til að mynda margar
konur. Þær konur sem af marg-
vislegum orsökum sitja inni á
heimilunum án verkefna sem
fullnægja þeim andlega og lik-
amlega. Þessum hópi tilheyra
einnig fatlaðir. Það eru atvinnu-
mál hinna fötluðu, sem hér
verður drepið á.
Meðan þjoðfélagið okkar var
einfalt bændaþjóðfélag, var
fötlun manna nokkurs annars
eðlis en nú er. Þá fötluðust
menn vegna fæðingargalla eða
sjúkdóma fyrst og fremst. Það
er ekki fyrr en að tækniþjóðfé-
lagið heldur innreið sina, að
þessir hlutir fara að breytast.
Þó að mænuveikinni hafi nú
nánast verið útrýmt og læknis-
fræðinni hafi fleygt fram, eru þó
ennþá margir sem lamast eða
fatlast. Læknisfræðin og fram-
farir á þvi sviði hefur einnig
haft það i för með sér, að miklu
fleiri lifa, sem áður dóu vegna
ýmissa fæðingargalla. Þess-
vegna hefur þeim ekki fækkað
sem fatlast af náttúrulegum
ástæðum og sitja uppi með fötl-
unsi'na.Enþað sem fjölgar fötl-
uðu fólki mest, eru fylgifiskar
tækninnar, vinnuslysin og um-
ferðarslysin.
Fötlun vegna slysa er oft á
tiðum annars eðlis en önnur
fötlun. Dag einn er fullfriskur
einstaklingur hrifinn burtu ur
daglegu lifi sinu vegna slyss. Og
vegna framfaranna i læknis-
fræðinni og endurhæfingunni og
hæfni islensks hjúkrunarfólks
og lækna, eru það mjög margir
sem ná aftur heilsu sinni að öðru
leyti en þvi að þeir eru fatlaðir,
oftast hreyfifatlaðir eða með
skemmda útlimi.
Þetta fólk hefur þá sérstöðu
aðverða að hefja nýtt lif i flest-
um tilvikum. Margt af þvi getur
ekki gengið inn i sama starf og
áður.
Til viðbótar öllum þeim sem
fatlast af náttúrulegum orsök-
um, kemur nú þessi hópur
manna. Og þeir sem fatlast
vegna slysanna, koma á færi-
bandi inn f þjóðfélagið aftur.
Varla liður sá dagur að einhver
hljóti ekki örkuml af völdum
slysanna.
Vegna allra þessara stað-
reynda, er það orðið eitt af
stærri félagslegu verkefnum I
þjóðfélaginu aö skapa fötiuðu
fólki aðstöðu til vinnu til jafns
við aðra. Þetta verkefni er hins
vegar eitt af feimnismálum
þeirra sem stjóma atvinnulifinu
og þjóöfélaginu.
Þeirsem hafa með rekstur að
gera, eru yfirleitt á varðbergi
gagnvart fötluðu fólki. Sú þjóö-
saga er ótrúlega lifseig að fatl
að fólk sé verri starfskraftur en
aðrir. Reynsla annarra þjóöa
sannar hins vegar hið gagn-
stæða.
Fyrir utan þetta, koma ytri
aðstæður einnig mikið við sögu.
Fatlaðir þurfa að komast á
vinnustað og inn á vinnustaðinn.
Oft þarf litlu að breyta til þess
að fatlaðir komist auðveldlega
að vinnu.
1 þeim þætti þessa máls, að
fatlaðir komist á og af vinnu-
stað, er raunar veriö aö gera
merkilegahluti og myndarlega,
hér I Reykjavik aö minnsta
kosti.
Þrátt fy rir það að ýmsir hlutir
hnikist áfram á þessum sviðum,
skulum við gera okkur grein
fyrir þvi, að vandinn minnkar
ekki, heldur vex. Við skulum
gera okkur grein fyrir þeirri
staðreynd strax, að venjulegur
áröður og lagabálkar á bóka-
söfnum, leysa máliö ekki.
Þarna verður að koma til sterk
yfirstjórn hins opinbera i fullri
samvinnu við hina fötluðu.
Þessir aðilar verða að hafa vald
og vilja til að breyta þvi skipu-
lagi i atvinnulifinu og annars-
staðar, sem nauðsynlegt er til
að hinir fötluðu hljóti almenn
mannréttindi og þar með jafn-
rétti til vinnu á móts við aðra.
Starfsmaður i plastvinnustofu Múlalundar. Tfmamynd Róbert.