Tíminn - 27.08.1980, Blaðsíða 7

Miövikudagur 27. ágúst 1980
7
Fj óspúkinn
fitnar enn
Að undanfömu hefur mikið
verið deilt á landbiinaðarstefn-
una en minna fariö fyrir raun-
hæfum tillögum til úrböta, þvf
fitnar fjóspúkinn enn. Land-
búnaðarmál hafa verið óvinsæl
hjá hinum almenna skatt-
greiðanda og borgarbúa vegna
sihækkandi útflutningsbóta i
krónutölu. Hefur þessi tala
hækkað mest vegna verðbólgu
en ekki vegna aukningar á út-
flutningsbótum hlutfallslega á
milli ára né vegna verulegrar
framleiðsluaukningar. Greina-
höfundar hafa slegið um sig
með stórum orðum á kostnað
þess að landbúnaöarmál eru
flókin og margur er illa I stakk
búinn til að dæma slik skrif.
Innflutningur
Þeirsem deilt hafa hvað mest
á landbúnaðarstefnu þá sem
rikir benda á að það sé hægt að
flytja inn landbúnaðarvörur á
verði sem er mun lægra en
framleiðslukostnaður þeirra
hér. Rétt er aö heimsmarkaðs-
veröerlágti dag. Reynslan hef-
ur sýnt að sh'kt getur breyst og
verð á landbúnaðarvörum þre-
faldast ef uppskerubrestur
verður t.d. á komi, en við það
miðast verð á landbUnaðarvör-
um að miklu leyti. Slikt verð
getur haldist i mörg ár þar á eft-
ir.
Flestar Evrópuþjóðir greiða
nú með landbúnaöarafuröum til
útflutnings. Ef uppskerubrestur
yrði eða erfitt yrði að fá land-
búnaðarafuröir af öðrum ástæð-
um t.d. ef til ófriðar drægi eða
landið myndi einangrast af öðr-
um ástæðum, er hætt við að ná-
grannaþjóðirnar og aörar
hugsuðu fyrst um sig og létu alla
vinargreiða sitja á hakanum.
Niður-
greiðslur
Niðurgreiðslur á land-
búnaðarafurðum hér innan
lands hafa verið notaðar af
rikisstjórn sem hagstjórnar-
tæki. Nú siðast til að ná niður
verðbólgu. Einnig koma þessar
niðurgreiðslur atvinnurekend-
um til góða vegna minnkaös
kostnaðar við launagreiðslur.
Til að greiða niður eitt visitölu-
stig þarf ca. 2.5 milljarða en um
leið sparastS milljarðar i launa-
greiðslur. Ætti atvinnurekend-
um þvi að vera kappsmál að
greidd séu niður sem flest visi-
tölustig.
Það er útbreiddur misskiln-
ingur að niðurgreiðslur á land-
búnaðarafurðum renni beint i
vasa bænda. Niðurgreiðslur á
landbúnaðarafurðum hafa eng-
in áhrif til hækkunar á greiöslu
fyrir framleiðslu bænda né áhrif
á laun þeirra. Þau eru ákveöin
með lögum. Ef niöurgreiðslur
koma ekki til hækkar verö
þeirra en salan minnkar. Niður-
greiðslur hafa hins vegar hvetj-
andi áhrif á neyslu almennings
og koma honum þvi til góða i
lækkuðu vöruverði. Aukin
neysla minnkar útflutningsþörf.
Astæðan fyrir þvi að land-
búnaðarafurðir eru niður-
greiddarert.d. sú að dreifikerfi
landbúnaðarafurða er vel
skipulagt og erfitt að gera ein-
um framleiðsluaðila hærra und-
ir höfði en öðrum. Aðrar vörur
hafa verið niðurgreiddar svo
sem fiskur og smjörliki en ekki
gefist eins vel.
Sjávarútvegur hefur meö
timabundnum sveiflum átt i
erfiðleikum. Liggja þar margar
ástæður að baki, ýmist afla-
brestur eða sölutregða. Ekki
minnist maður annars en að
rikisvald hafi hlaupið undir
bagga með fyrirgreiðslur,
gengisfellingar, afuröalán
o.m.fl. Landsmönnum þykir
sjálfsagt að slikt sé gert, enda
um lifsafkomu þeirra að ræða.
Gengisfelling styrkir sjávarút-
veginn en hefur öfug áhrif á
landbúnað. Vélar og aðrar vör-
ur sem þarf til að stunda land-
búnað verða dýrari.

Einar G.
Haröarson:
. i
Útflutnings-
bætur
Einn tilgangur útflutnings-
bóta landbúnaðarafurða er að
tryggja að alltaf sé nægilegt
framboð þeirra á innanlands-
markaði. Felstar þjóðir Evrópu
greiða stórar upphæðir til út-
flutningsbóta á landbúnaöaraf-
urðum. Tilgangurinn er að vera
sjálfum sér nógur ef til ófriðar
kemur eða ef þjóðin einangrast
á annan hátt. Svfar rækta t.d. 3
milljónir hektara af korni. Eðli-
leg þörf er þó ekki nema af 2.4
milljónum hektara. Ef hins veg-
ar drægi til ófriöar eða innflutn-
ingur stöövaðist af öörum mat-
vælum þá er talið aö neysla
korns aukist upp i ræktun af 3
milljónum hektara. Bóndi i
Sviþjóð fær 1,10 skr, fyrir kg. af
korni, sem er hins vegar selt út
á 50 aura. Kostaði þetta eitt um
70 milljarða áriö 1979.
Svlarhafa meira notaö þá að-
ferð að styrkja bændur f frum-
framleiöslunni og gera þannig
landbúnaðarafurðir ódýrari t.d.
með endurgreiöslu á öllum
vöxtum, greiðslu á flutnings-
kostnaði, styrkjum til húsbygg-
inga o.fl. Þar sem við búum i
eyríki ættum við að gefa þvi
gaum að við getum á auöveldari
máta einangrast en aörar þjóðir
sem ekki búa við slikar aðstæð-
ur. Svisslendinpar sem eru
herlaus þjóð eins og við eigum
aö heita, taka alvarlega tillit til
þessara möguleika þegar þeir
ákváðu framleiðslumagn (of-
framleiðslu) sinna land-
búnaðarafuröa.
Fleiri svipuð dæmi mætti
nefna frá nágrönnum okkar.
Undanhald skólastj órans
Þorvarður Eliasson skóla-
stjóri læst gera leiðréttingar við
grein mina sem birtist 12. ágúst.
1.
Hann ber af sér að hafa sagt
að ráðherrar séu ekkert annað
en vandamálaframleiöendur en
kannast við að hafa sagt að ráð-
herrar sem stjórni meö ákveðn-
um hætti séu ekkert annað. Þeir
ákveðnu stjórnarhættir skilst
mér að eigi við alla ráðherra
sem setið hafa á Islandi siðustu
áratugi.
Hér er maðurinn að reyna að
fela undanhald sitt. Aldrei sagði
ég að hann hefði sagt að enginn
ráðherra væri eða hefði verið
annað en vandamálaframleið-
andi.
Hitt get ég sagt Þorvarði I
leiðinni að I efnahagsmálum er
sjaldan um annmarkalausa
lausn að ræða. Þvi verður
öröugt i reynd að leysa eitt
vandamálán þess að kalla fram
annað. Menn verða að velja
skásta kostinn. Þetta vona ég að
Þorvarður skilji, þó siðar verði,
er honum græöist þroski, við-
sýni og hófsemi.
2.
Skólastjórinn kallar það leiö-
réttingu á minu máli að taka
það fram að hann sé mér sam-
mála. Ég skil ekki þá rökfræöi.
Hann þurfti ekki endilega aö
taka til sin er ég sagði: „Það er
mikill misskilningur ef menn
halda aö vandi landbúnaðarins
sé einangrað fyrirbæri”.
3.
Maðurinn vill ekki kannast
við aö fram komi i viðtali hans
við Mbl. að hann telji mjög til
bóta ef bændur færu að selja
dreifingarfyrirtækjum fram-
leiöslu sina. Það er þó eina
breytingin sem hann nefndi
þegar leysa skyldi úr þvi hvað
verða mætti til bóta.
4.
Skólastjórinn hyggur mikla
ábyrgö hvila á frystihúsunum
og talar um vanda sem þau
verði sjálf að leysa i sambandi
við framleiðslu og sölu svo að
þau geti staðið á eigin fótum.
Samt eru það aðeins óvitar I
þjóðfélagsmálum sem ekki gera
sér ljóst að hér væri fyrir löngu
lokiö öllum frystihúsarekstri ef
ekki heföu þrásinnis komiö til
opinberar aögerðir honum til
bjargar. Ég sé ekki að gengis-
fall sé minni eignatilfærsla en
niðurgreiðsla.
5.
Ég mun láta Þorvarð um að
skýra hvernig það geti farið
saman að selja dreifingarfyrir-
tæki framleiðslu á föstu veröi og
eiga hana sjálfur þar til hún er
seld neytendum. Getur nokkur
átt það sem hann hefur selt?
6.
Mér virðist að frystihúsa-
menn telji margir aö takmörk
séu fyrir þvi hve mikiö frjáls-
ræði um sölu megi veita hverj-
um einstökum og held ég að þaö
sé eðlilegt viðhorf.
Svo þakka ég Þorvaröi fyrir
viðleitni hans að svara mér.
H.Kr.
Athugasemd við Reykjavíkurbréf
Morgunblaðsins 13. ágúst
Höfundur Reykjavikurbréfs-
ins tilgreinir ljóðlinur um Grim
Thomsen, sem urðu til við jarð-
arför Jóns Sigurössonar, for-
seta, út af þvi, að Grimur hafði
mætt við jarðarförina á gráum
frakka. Hann telur þessar ljóð-
linur vera svohljóðandi:
„Grimur fylgdi á gráum kufli
gamla Jóni
hreysiköttur konungsljóni”
Ég tel þetta rangt og skal nú
skýra það. Fyrir mörgum árum
ræddi ég við gamlan ljóöelskan
mann, sem fylgdist með þvi,
sem gerðist hér þá i bókmennt-
um o.fl., Hann tjáöi mér að ljóð-
linurnar hefðu veriö og ættu að
vera svona:
„Grám i kufli Grimur fylgdi
gamla Jóni,
hreysiköttur konungsljóni”
Það er skáld sem mælir þaö
siðara, en tæpast það fyrra.
En hvernig sem nú ljóölinurn-
ar eru, þá eru þær mjög ómak-
legar i garð Grims. Þá tel ég
rangtað skáldið hafi notað orðiö
konungsljón. Skáldiö likti
manninum in casu Jóni Sigurös-
syni við konunglegt ljón enda
ljónið oft kallaö konungur dýr-
anna, og var þvi likingin eðli-
legri konungljón. Svo er og hitt,
að þetta konungljón hafði aldrei
verið konungs eign.
Ég er sammála höfundi bréfs-
ins að æskilegt væri að rann-
saka heimildir að ævisögu
Grims, sérstaklega um lif hans
og störf i Danmörku. Það er
margt sem bendir til þess, aö
Grímur hafi verið fremri flest-
um samtiðarmönnum sinum
þar i þekkingu og skilningi á
heimsbókmenntum.
Að siðustu, hefur höfundur
Reykjavikurbréfsins öruggar
heimildir fyrir þvi að Matthias
Jochumsson, skáld hafi mælt
fram umræddar ljóðlinur?
Mér láðist að spyrja minn
aldna vin um það atriði, en ég
tel liklegt, að hann hafi vitað
það, en nú er hann löngu dáinn.
Með þökk fyrir birtinguna
Jón ólafsson, lögfr.
Eftirmáli
Þar sem Morgunblaðið hefur
ekki enn birt þessa athugasemd,
geri ég ráð fyrir, að hún verði
ekki birt þar, og þvi biö ég Tim-
ann að birta hana, um leið og ég
óska þess, að fræðimenn, sem
fróðir eru um kvæði og þess
háttar segi álit sitt á þvi, hvað
sé I þessu efni og hvenær og
hvernig ummælin komu fyrst
fram.
Ég vil geta þess, að einhvern
tima tjáði mér ónafngreindur
maður, að séra Björn i Laufási
væri höfundurinn. Það gæti
staðizt timans vegna, þvi aö
séra Björn mun ekki hafa dáiö
fyrr en um tveimur árum eftir
andlát Jóns Sigurðssonar, og
hæfni hans má meöal annars
dæma eftir hinni kunnu visu:
,',Mér er um og ó um Ljót”
o.s.frv.
Mér finnst skemmtilegra að
vita hið rétta.
J.ó.