Tíminn - 22.10.1980, Blaðsíða 8

Tíminn - 22.10.1980, Blaðsíða 8
8 Miövikudagur 22. október 1980. Miövikudagur 22. október 1980. j i i i I 13 t dag 22. október, eru liöin 25 ár siöan Sam vinnuskólinn var settur i fyrsta sinn aö Bifröst i Borgar- firöi. Frá 1918 haföi skólinn starfaö I Reykjavik og er flutningur skól- ans — frá Reykjavík út á land — þegar allir búferlaflutningar i þjóöfélaginu stefndu til Reykja- víkur utan af landi, atburöur sem vert er aö minnast. baö var hinn 12. ágúst áriö 1918 sem stjórn Sambands tslenskra Samvinnufélaga ákvaö aö stofna Samvinnuskóla og skólastjóri var ráöinn Jónas Jónsson frá Hriflu. Húsnæöi var tekiö á leigu i Iön- skólanum og Góötemplarahúsinu. Strax sáu menn þörf skólans á að komast i sitt eigiö húsnæði. baö mál var leyst á þann hátt að ný hæö var byggö ofan á hið nýja Sambandshús við Sölvhólsgötu og þar fékk skólinn aðsetur, tvær kennslustofur og auk þess ibúö fyrir skólastjóra. A efstu hæö Sambandshússins var siöan Sam- vinnuskólinn til húsa i 37 ár undir stjórn Jónasar Jónssonar, ef und- an skilin eru ár sem dr. borkell Jóhannesson stýröi honum i fjar- veru Jónasar. Eflaust hefur nábýli skólans viö aöalstöövar samvinnuhreyfing- arinnar veriö æskilegt fyrir hinn nýja skóla og þann eina sinnar tegundar þá i heiminum. Páll H. Jónsson skrifar svo i bók sinni ,,Or Djúpadal aö Arnarhóli”: .önnur hæö Sambandshússins var nú orðin miöstöö samvinnu- Haukur Ingibergsson: 25ARAÐ BIFROST Aldarf j órðungur er síðan Sam- vinnuskólinn var settur í fyrsta sinn að Bifröst Blak er vinsæl iþróttagrein á Bifröst. Keppni f því er oft hörö, ekki sfst milli nemenda og kennara. Nemendur hafa einnig tekiö þátt í blak- keppni utan skólans meö góöum árangri. „Eftir heimkomuna lagöi ég þrennt til viö yfirmenn mina, Er- lend Einarsson og Benedikt Grön- dal: 1 fyrsta lagi væri aö minni hyggju skynsamlegast aö skipu- leggja Samvinnuskólann aö Bif- röst á likan hátt og „hinir æöri verslunarskólar” væru skipu- lagöir i Danmörku meö tilliti jafnframt til þeirrar skólageröar á viöskiptasviöi i Svíþjóö, sem ncfndir voru „fackskolor”. t ööru lagi taldi ég mjög æskilegt aö ráða sérstakan félagsmálafull- trúa eöa félagsráöunaut aö Sam- vinnuskólanum aö Bifröst, er heföi umsjón meö hinum félags- lega þætti heimavistarskólans og gæti stuölaö aö eflingu hins innra lifs stofnunarinnar meö sérstök- um hætti. 1 þriöja lagi lagöi ég á það rika áherslu aö sérstök hús- móöir yrði ráöin aö Samvinnu- skólanum aö Bifröst, er ætlaö væri þaö hlutverk aö gera menntasetriö aö stóru og sér- stæöu skólaheimili...” Tillögur séra Guömundar fengu góöar undirtektir og var ákveöið aö hrinda þeim i framkvæmd. Auk sr. Guðmundar voru ráðnir til starfa Gunnar Grimsson, þá kaupfélagsstjóri á Skagaströnd, Snorri borsteinsson frá Hvassa- felli i Noröurárdal, Hróar Björns- son frá Brún i Reykjadal og Guö- laug Einarsdóttir eiginkona séra Guömundar. Auk skólastjórastarfsins kenndi séra Guömundur ásamt Snorra bóknámsgreinar. Gunnar kenndi verslunargreinar, Hróar hlautþaö starf aö sjá um félagslif nemenda og Guölaug tók starf húsmóöur að sér. Um fyrsta undirbúning skóla- starfsins að Bifröst segir Snorri borsteinsson fyrrv. yfirkennari svo i Arbók Nemendasambands Samvinnuskólans. „Aö mörgu þurfti aö hyggja. Ganga þurfti frá námsskrá og ákveöa námsefni einstakra greina, velja námsbæk- ur og gera sér grein fyrir skipt- ingu stundaskrár. Undirbúa þurfti inntökupróf, ákveöa viö hvaða námskröfur ætti aö miöa þau, í hvaöa greinum þau ættu aö vera og semja prófverkefni. Var I mörgu aö snúast þessa septem- I næstum fjóra áratugi útskrifaöi Jónas frá Hriflu hóp nemenda ár hvert — og haföi djúprætt áhrif á þá. Hér afhendir hann prófskirteini einum af siöustu nemendum sfnum, Birni Guðmundssyni, viö skólaslit 30. april 1955. verslunar i landinu. baöan lágu þræöir út til allra Sambands- félaganna og þangaö áttu allir sam vinnuleiötogar erindi”. „A næstu hæö fyrir ofan var unnið af kappi aö uppeldis og menntamál- um samvinnustefnunnar. baðan streymdi á vordögum hópur ungra manna og kvenna, glaövakandi og heittrúaöur á mannbætandi hugsjónir, til starfa hjá kaupfélögunum eöa til þess aö stofna ný kaupfélög, þar sem jarövegur var' fyrir” „...þetta sambýli var i einu glæsilegt og sterkt. Sjaldan munu tvær stofn- anir báöar greinar af sama meiöi, báöar bráölifandi og ólgandi af lifsþrótti, hafa búiö undir sama þaki, meö aðeins gólf annarrar og loft hinnar á milli sin”. Arið 1948 keypti Samvinnu- hreyfingin hótelbyggingu viö Hreöavatn. Atti hún aö veröa félagsheimili samvinnumanna ásamt menningarmiöstöð þess. 1953 var ákveöiö aö stækka félagsheimiiiö meö þaö fyrir aug- um aö Samvinnuskólinn flytti þangaö starfsemi sina. 1955 tók Erlendur Einarsson viö forstjóra- störfum hjá Sambandinu af Vil- hjálmi bór. Eitt af fyrstu verkum hins nýja forstjóra var aö sjá um flutning Samvinnuskólans úr Reykjavik aö Bifröst. Eflausthefur sitt sýnst hverjum um þennan flutning á svo gróinni stofnun sem Sam- vinnuskólinn var þá oröinn, og haföi aliö allan sinn aldur i Reykjavik þar sem var þunga- miöja verslunar og viöskipta og Söngmeyjar Samvinnuskólans 1955-56. Samvinnuskólanum. t fyrsta lagi lét Jónas Jónsson nú af störfum sem skólastjóri og viö tók Séra Guömundur Sveinsson prestur á Hvanneyri. I ööru lagi hin mikla breyting á skólanum og skóla- starfinu sem hlaut aö veröa viö flutning hans úr Reykjavik aö Bifröst. 1 þriöja lagi varð skólinn nú hvort tveggja i senn, vinnu- staður nemenda og heimili þeirra, og i fjóröa lagi að nú lengdist skólinn úr einu námsári i tvii nýir kennarar tóku til starfa og ný viöhorf komu til sögunnar. Sr. Guðmundi Sveinssyni var þvi mikill vandi á höndum er hann tók aö sér hiö nýja starf. Tók hann sér ferö á hendur og feröaöist um Noröurlönd og heimsótti auk þess býskaland og Bretland i þvi skyni aö kynna sér sem best sambærilega skóla i þessum löndum. Sr. Guðmundur Sveinsson skrifar svo i Arbók Nemenda- sambands Samvinnuskólans: Kvöldvökur og diskótek eru haldin meö reglulegu millibili — og þá lætur enginn sig vanta. Haukur Ingibergsson skólastjóri Plötuspilarinn sá arna þótti góöur á sinni tiö, en bliknar sannarlega i samanburöi viö hljómflutnings- tæki nútímans. aöalstöövar Samvinnu- hreyfingarinnar voru til húsa auk þess sem straumurinn á þessum árum lá til Reykjavíkur. Ey- steinn Jónsson fyrrv. ráöherra og formaöur Sambandsins segir svo i Arbók Nemendasambands Sam- vinnuskólans: „baö var heilla- spor þegar Bifröst var gerö aö fræöslu og félagsmálasetri sam- vinnumanna... ...en þaö hefur hún orðiö I raun og á vafalaust eftir aö veröa i enn rikari mæli framvegis. Skólinn heföi ekki getaö haldiö til hlitar þvi sniöi, sem okkur þykir svo vænt um, né oröiö sá kjarni I fræðslu- og félagslifi samvinnu- manna.'sem hann er nú, ef hann heföi oröiö aö taka upp hefö- bundna hætti borgarskola aö þeim algerlega ólöstuöum”.Enn- fremur segir Eysteinn: „Sambýl- iö viö skólastjórann og fjölskyldu hans i Sambandshúsinu setti lengi vel sinn svip á skólann, svo aö ná- lega mátti kalla hann Samvinnu- heimili i höfuöborginni áratugum saman. Flutningur skólans aö Bifröst kom þvi til vegar, aö Sam- vinnuskólinn hefur getaö haldið viö þessum heimilis- og fjöl- skyldubrag, sem svo gifturlkur hefur reynst honum og samvinnu- hreyfingunni”. Ariö 1955 uröu miklar grund- vallarbreytingar á öllum sviðum I Skólahljómsveitin leikur og syngur af fullum krafti og Höröur Haralds- son kennari aöstoöar. berdaga. Fundir kennaranna voru tiðir og mörg vandamál rædd itarlega og krufin til mergj- ar. Eru þessir dagar i minning- unni eitt ógleymanlegasta og frjósamasta timabil ævi minn- ar... En þessar vikur voru ekki eingöngu rædd málefni náms og kennslu. Skólaheimiliö var oft á dagskrá, reglur um starfshætti og dagleg samskipti fyrirkomulag máltiöa, tilhögun heimanáms, svefntimi og fótaferö, sambúöar- hættir á heimavist og reglur um brottfarir af staönum og heim- sóknir til nemenda. 011 þessi at- riöi og fleiri voru rædd og krufin til mergjar. Smátt og smátt óx upp af þessum umræöum greinargerö um þær kröfur, sem Samvinnuskólinn geröi til nem- enda. bessi greinargerö var scnd öllunt þeim, er skólavist fengu”. Námsefniö skiptist i þrjá þætti. Tungumál, almennar greinar og viöskiptafög. Tungumál voru enska, danska og þýska. Undir al- mennar greinar flokkuöust is- lenska, menningarsaga, sam- vinnusaga og fundarsköp. Til viö- skiptafaga taldist bókfærsla, vél- ritun, hagfræði, verslunar- reikningur, verslunarréttur, vörufræði, skrifstofustörf, búöar- störf, auglýsingateiknun og út- stillingar. Aösókn aö Samvinnuskólanum hefur frá fyrstu dögum hans veriö mjög mikil og ávallt orðiö aö hafna fjölda ágætra umsækjenda á hverju ári. Aðalástæöan fyrir þessu er húsnæöisskortur skól- ans. Strax á fyrsta starfsári skól- ans að Bifröst sóttu mun fleiri um skólavist en mögulegt var að taka i skólann. Inntökupróf áriö 1955 breyttu 69 umsækjendur. Af þeim stóðust 41 prófiö en ekki reyndist mögulegt að taka fleiri en 32 nemendur i skólann það áriö. 1 ársóttu 210um skólavist en einungis var mögulegt aö taka á móti 39 nýnemum. Nú eru liöin 25 ár frá þvi aö Samvinnuskólinn hóf starfsemi sina hér aö Bifröst. bótt 25 ár séu ekki langur timi hefur margt breyst á þeim árum, bæði i þjóö- lifinu sjálfu sem og I Samvinnu-. skólanum. A þessum árum hafa nærri eittþúsund manns útskrif- ast með Samvinnuskólapróf og hafa þeir haslað sér völl á nær öll- um sviöum þjóðlifsins. bá hefur skólinn nú fengiö nýjan starfs- vettvang. Ariö 1977 ákvaö aöal- fundur Sambandsins að skólinn skyldi standa fyrir reglubundnu námskeiðahaldi fyrir starfsfólk samvinnuhreyfingarinnar. Hefur skólinn nú á tveimur árum haldiö 170 námskeiö á 39 stööum meö 3.178 þátttakendur. Samvinnuskólinn hefur i gegn- um árin sannað gildi sitt, bæöi fyrir samvinnuhreyfinguna og þjóöina alla. Hans hlutverk er og hefur ávallt verið stórt og hans markmiö sett hátt. Vonandi veröur gæfa skólans ekki minni I framtiö en I fortíö. Haukur Ingibergsson Séra Guömundur Sveinsson flytur ræöu viö skólaslit 1957. Kennaraliö Samvinnuskólans fyrsta veturinn, taliö frá vinstri: Snorri borsteinsson, Gunnar Grimsson, Guömundur Sveinsson og Hróar Björnsson. Tvö skólablöö eru gefin út í Bifröst, Sam vinnuskólablaöiö og Vefarinn. Hér vinna nemendur viö fjölritun á Vefaranum — og skemmta sér konunglega. Gunnar Grimsson leiöbeinir Sigriöi Valdimarsdóttur I bókfærslu. Gunnar var fyrsti kennarinn, sem séra Guðmundur réöi aö Bifröst. i I I I ! !

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.