Tíminn - 26.10.1980, Blaðsíða 3

Sunnudagur 26. október 1980.
3
Oddný Guðmundsdóttir
Orðaleppar
„( New York talar sumt fólk mál,
sem eingöngu samanstendur af tilbún-
um orðum, sem í rauninni eiga ekkert
skylt við enskuna. En þessi New-York
mállýzka er voðalegasta hrognamál,
sem til er, og siðað fólk skilur venju-
lega ekkert í henni, — breytist
stöðugt, og það, sem var tízka í fyrra,
skilst varla í ár“.
Þetta ritar Rannveig Sch'midt fyrir
meir en þrjátíu árum. Varla er hægt
að segja, að við höf um enn dregið dám
af þessu vestræna menningarein-
kenni. En mjór er mikils vísir:
Ekki veit ég, hvað merkir að vera
„ponkandi ponsulítill" eins og bréfrit-
ari orðar það í Vikunni.
„Til hamingju meðafmælið, fríkaða
tjúttan mín". Þetta er orðsending í
dagblaði, í þar til gerðum heilaóska-
dálki. Hvað er það að vera „fríkuð
tjútta"?
Sagnirnar flippa, fíla, fríka eða
frígga, eru orðnar ritmál. „Ég er létt-
fríkaður smáborgari", sagði Steinunn
Jóhannesdóttir í viðtali. Þá spurði ég
mér vitrari menn, hvað það væri að
vera „léttfríkaður smáborgari". En
enginn vissi.
„Fríkaðá fullu" nefnist kvikmynd.
Enn skil ég ekki. Eitt dagblaðanna
sagði frá „fríkaðri skrúðgöngu". Og
„bíóf rík" er talað um. Mér er sagt, að
börn séu farin að segja: „Ég fríka
þetta ekki", í stað „fatta", sem var
nógu bágborið, en skildist þó. Þetta er
eitt dæmið um, að orð fá mismunandi
merkingu í málinu, vegna þess,að fólk
skilur þau ekki. Þannig er með nýyrðið
leiðarminni, sem upphaf lega var fylgt
úr hlaði í skólum og sagt, að það þýddi
sama og þýskan leitmótiv, en leit-
mótiv væri sama og tákn! Almenn-
ingur er farinn að nota þetta leiðar-
minni í merkingunni leiðarvísir eða
vegvísari.
„Það er kannske betra að fá sér í
pípu og fíla alþýðuna", sagði Ingólfur
Margeirsson í viðtali. Ég kannast við
enskuna to f eel, þó vef j,ist f yrir mér að
þýða setninguna á íslensku. Og ekki
veit ég, hvað það merkir að „fíla bíl-
inn sinn út".
Þegar sagt er: „flippaðu út", held
ég, að það merki að leysa frá skjóð-
unni. En svo er talað um „klassískt
flipp" og alls konar „flipp" sem ég
átta mig ekki á.
Einhver talaði um að „kíla í hlut-
ina" (eða kýla). Mér datt í hug, eftir
samhenginu að dæma, að það væri
sama og að láta skríða til skarar.
Annar hlustandi hélt, að það merkti að
hefja árás.
Þorsteinn Gylfason segir, að það sé
„heil grein danskrar málvísi að safna
saman og skýra afbökuð og misskilin
tökuorð í alþýðumáli".
Ef til vill eru þeir kennaraháskóla-
menn, sem ekki skila sér til starfa,
einmitt nú að semja handa okkur
skýringar yfir stofnana íslenzkuna,
latmæli unglinga og slangurmál trúða
í fjölmiðlum.
Oddný Guðmundsdóttir.
Af bókamarkaðnum
Fárviðri
'unglingasaga
eftir Jan Terlouw
Fárviftrinefnist unglingasaga
eftir hollenska höfundinn Jan
Terlouw sem Iftunn hefur gefift
út. Þetta er þriðja bók höfundar
sem út kemur á islensku, hinar
tvær voru Striftsveturog 1 föftur-
leit. — Jan Terlouw er eölisfræft-
ingur aft mennt, hefur samift all-
margar unglingasögur sem
vifturkenningu hafa hlotift og
verift þýddar á ýmis tungumál.
Efni þessarar nýju sögu er
kynnt svo á kápubaki: „Fárviftri
greinir frá raunverulegu atviki
afar mannskæftu flófti á Norftur-
sjávarströnd Hollands árift 1953.
Aftalpersónur i fyrri hluta sög-
unnar eru elskendurnir ungu,
Anna og Henk. Þau komast lifs af
og verfta aft byggja lif sitt frá
grunni i skugga þessara skefl-
ingaratburöa. Seinni hlutinn ger-
ist löngu siftar og segir mest frá
börnum þeirra. Nú eru uppi
ráftageröir um aö hlafta mikinn
varnargarft og stiflu gegn ágangi
hafsins. Sá er hængur á aft þessar
framkvæmdir tefla jafnvægi
náttúrunnar og lifinu í sjónum i
tvisýnu. Um þetta er deilt og þar
hafa tvær kynslóftir ólik sjónar-
mift. Vandséft hvemig sá ágrein-
ingur verftur leystur... ”.
Karl Ágiíst Úlfeson þýddi Fár-
viftri. Bókin er 208 blaftsiöur.
PÞrentrún s.f. prentafti.
Ólí kallar mig
Lisu
Út er komin unglingasagan óii
kallar mig Lisueftir sænska höf-
undinn Max Lundgren. Hann er
kunnur höfundur unglingasagna,
og hafa tvær sagna hans komift á
islensku, Afram Hæftargeröi og
Hæftargerfti á uppleift. Þessi nýja
bók, óli kallar mig Lisu lýsir
ástum og hjúskap ungs fólks. Lisa
segir söguna, hún er 19 ára og gift
Óla. Þau eiga tveggja ára gamalt
bam. Óli virftist ekki undir þaft
búinn aö taka á sinar herftar þær
skyldur sem samfélagift ætlar
honum, og svo virftist sem hjú-
skapur þeirra sé aft gliftna
sundur, auk þess sem ýmsar ytri
aftstæftur eru örftugar. En megin-
efnift i sögunni er þó uppgjör Lisu
og sú sjálfsprófun sem hún gengst
undir.
Helgi J. Halldórsson þýddi óli
kallar mig Lisu. Bókin er 110
blaftsiftur. Pétur Halldórs-
son gerfti kápumynd. . Prentrún
s.f. prentafti.
ALUSEM ÞARFTIL SNYRTINGAR
NIWIA UIXC; 1 SHAIWIU IENI LJv
Sjampó Salernispappír
NATUSAN
Barnasjampó
Eyrnapinnar
Sápur
Húðkrem
ST.MICHAEL
Háriakk
Hreinsikrem
Næturkrem
KÓPRAL
Svitavari
Sjampó
Vorur Sapa
FAY
A
Salernispappír
Dömubindi
Sjampó
Tannkrem
Hárnæring
Rakkrem
VEX
Handsápa
SIGNAL
Tannkrem
RIMMEL
Snyrtivörur
Fegrunarvörur
COLGATE
Tannkrem
DAMIXA
Blöndunartæki
COOP
Sjampó
Tannkrem
Handsápur
GUSTAVSBERG
Hreinlætistæki
SUNSIIK
Sjampó
URVAUÐ GERIST EKKIBEIRA ANNARS STAÐAR
$ HrmiMsr i kaupfélaginu
Tannburstar
UTAMIN
Freyðibað