Tíminn - 28.11.1980, Blaðsíða 2

2
Föstudagur 28. nóvember 1980.
Erlendur Einarsson forstjóri Sambandsins:
.HAVAXTASTEFNAN ER
KOMIN í BLINDGÖTU”
og virkar sem olía á veröbólgubáliö í staö þess aö vera stjórntæki til að draga úr því
FRI — Erlendur Einars-
son forstjóri Sambands
islenskra samvinnufél-
aga flutti á kaupfélags
st jóraf undinum sem
haldinn var fyrir
skömmu itarlegt yfirlit
yfir rekstur Sambandsins
á fyrstu niu mánuðum
þessa árs en í því kom
m.a. fram að í áætlunar-
grundvelli Sambandsins
fyrir árið I980hafði verið
gert ráð fyrir 58%
hækkun meða Ivísitölu
f ra m f ærslukostnaðar,
62.9% meðalhækkun
launakostnaðar og að
meðalgegni Bandarikja-
dollars fyrir fyrstu
mánuðina yrði kr. 448.30/
en raunstærðir í sömu röð
reyndust 59.7%, 53.5% og
451.40 kr.
Heildarvelta Sambandsins
fyrstu 9 mánuöi ársins reyndist
röskir 110 milljarðar kr. og
hafði hækkað um 50.7% frá
fyrrra ári. Útflutningur reynd-
ist nema tæpum 46 milljörðum
kr. að FOB verömæti eöa 47.6%
hækkun.
1 máli sinu gat Erlendur
Einarsson þess einnig að við
athugun á rekstri 45 kaupfélags-
verslana fyrstu 9 mánuði ársins
heföi komið i ljós aö aukning
vörusölu heföi numið 65%
miðaö viö sama tima i fyrra, en
hækkun kostnaöarþátta þar á
meöal vaxta, launga og fleira
virðast gera afkomu verslunar-
innar enn verri heldur en á
fyrra ári.
Dreifbýlisverslunin er sýnu
verr sett en verslun i þéttbýli
vegna sérstaks birgðahalds og
lækkun sölulauna landbúnaðar-
vara i smásölu aukið áhyggju-
efni.
Timinn hafði samband viö
Erlend Einarsson og innti hann
fyrst eftir þvi hver væri megin
ástæða þessara erfiðleika.
— Það er barnalærdómur aö
hækkun vaxta úr 12%, sem þeir
voru i þegar prósentuálagning
sú er nú gildir i verslun var
ákveðin, i 48-50% sem vextir eru
nú í hafi veruleg áhrif á afkomu
verslunar sem verður að fjár-
magna vörubirgðir, sagði
Erlendur Einrsson.
— Auövitað hefur afkoman
stór-versnað með tilkomu
hávaxtastefnunnar og þá sér-
staklega afkoman hjá versl-
unum út á landsbyggðinni þar
sem vöruveltan er hægari og
vörubirgöir tiltölulega miklar.
— Nú hafa margir viljaö
kenna verðbólgunni um háu
vextina. Er ekki raunhæft að
segja að beint samband sé þar á
milli?
Það bætir ekkert atvinnu-
reksturinn að kenna verðbólg-
unni um hávextina. Atvinnu-
fyrirtækin verða aö greiða þá ef
restur einn á ekki að lenda i
strandi. Það vita allir sem vilja
setja sig inn i málin að i flestum
tilfellum koma tekjurnar sem
nægja til þess að standa undir
háu vöxtunum. Hávaxtastefnan
er komin i blindgötu og verkar
Erlendur Einarsson.
Timamynd: Róbert.
sem olia á verðbólgubáliö en
ekki sem stjórntæki til þess að
draga úr verðbólgunni.
— Þvi miður mun reynslan
sýna að svigrúmið er nú miklu
minna til þess að ná verðbólg-
unni niður á skömmum tima
vegna þess hve þjóðin er orðin
föst i háu vöxtunum. Raunveru-
leg eiginf jármyndun fer
siminnkandi i flestum greinum
atvinnurekstur og það er að
sjálfsögöu mikið alvörumál.
Hvaða áhrif hefur þetta ef
horft er fram i timann?
— Þaö dregur vaxtarbroddinn
úr fyrirtækjunum og kemur i
veg fyrir að þau geti tekið virk-
ann þátt i nýrri atvinnuupp-
byggingu til dæmis iðnþróun en
menn ræða að vonum mög um
það aö tslendingar þurfi sjálfir
að byggja upp atvinnurekstur
sinn.
— Samvinnuhreyfingin hefur
á stefnuskrá sinni að vera
virkur aðili i iðnþróun og annari
atvinnuuppbyggingu framtiðar-
innar. Rekstrarstaðan og háu
vextirnir gera það hinsvegar að
verkum að hætta er á stöðnun i
atvinnuuppbyggingunni hjá
sambands félögunum og spurn-
ingin getur jafnvel orðið sú hve
lengi menn halda út núverandi
rekstri, þvi þeim fyrirtækjum
sem hafa tapreksturog veröaað
fjármagna hann með nýjum
lánum, sem kosta 50% vexti,
blæðir út á skammri stundu.
— Við erum þarna komnir i
vitahring sem verður aö brjóta
upp ef ekki á illa að fara, sagöi
Erlendur að lokum.
Landssamtök Þroskahjálpar:
HAFA 0PNAÐ
GISTIHEIMILI
— fyrir börn og foreldra þeirra sem þurfa aö
dvelja i Reykjavík
EKJ — Landssamtökin Þroska-
hjálp boðuðu til blaöamannafund-
ar að Melgerði i Kópavogi I gær,
til að sýna húsnæði sem samtökin
hafa nýverið fest kaup á. Húsiö
sem er mjög rúmgott og hið hlý-
legasta er ætlaö fyrir börn og for-
eldra þeirra, til dvalar i skemmri
tima á meöan börnin þurfa aö
gangast undir rannsóknir i höfuö-
borginni.
,,Við keyptum húsið um
mánaðamótin ágúst-sept. og tók-
um það strax i notkun", sagði
Eggert Stefánsson formaður
Landssamtaka Þroskahjálpar.
,,Hér eru 4 góö herbergi þar sem
er aðstaða fyrir eitt barn og for-
eldri, eitt herbergi er fyrir hjón
með barn. Siðan er sameiginleg
aöstaða til eldhúsverka og þvotta,
svo og setustofa. Húsiö er mjög
ákjósanlegt fyrir okkur, á ró-
legum stað, engar tröppur og
garöur i kring".
„Aðstaða sem þessi hefir verið
ákaflega brýn og við búumst við
aö hér verði full skipað allt árið
um kring", sagði Eggert „áður
var svipuð aðstaða að Brautar-
holti 4, þar sem „Foreldrasamtök
barna með sérþarfir’’ leigðu tvö
herbergi, en siöan var leigan
orðin alltof dýr, og eins var hús-
næöiöuppi á annarrihæö ogmjög
óheppilegt. Þegar þetta hús var
tekið i notkun, þá gáfu Foreldra-
samtökin allt innbú sem áður var
I Brautarholti, húsgögn, þvotta-
vél og fleira”.
„Nú, það eru tryggingarnar
sem greiöa daggjald fyrir hvert
barn, sem þarf á rannsóknum og
aðhlynningu hjá sérfræðingum að
halda, kr. 12.500 en Þroskahjálp
reynir siðan að koma á móts við
foreldra hvað varðar kostnað.
Þetta húsnæði er náttúrulega
hugsað sem athvarf fyrir lölk ut-
an af landi, sem ef til vill á ekki
ættingja i Reykjavik, ellegar eng-
in aðstaöa hjá ættingjum, og bæði
dýrt og illómögulegt er fyrir fólk
að dvelja á hóteli meö börn sin",
sagði Eggert.
„Stærsta vandamál þroska-
heftra barna og foreldra þeirra er
kennsluaðstaða i skólum úti á
landsbyggðinni. Oskjuhliðarskól-
inn er eini sérskólinn á iandinu,
en það er að visu að aukast að
skólar úti á landi hafi á að skipa
kennurum sem geta annast
kennslu þroskaheftra barna, en
enn er langt i land".
„Það er oft svo að íoreldrar
neyðast til að flytja utan af landi
til að börn þeirra geti fengið
viðunandi kennslu i öskjuhliðar-
skólanum", sagði Eggert, ,,en við
höfum einnig auglýst
eftir„fósturforeldrum” barna ut-
an af landi. Það fólk tekur börnin
að sér einn vetur eða fleiri. Við
höfum auglýst eftir heimilum
fyrir börnin, sem hefur gengiö
vonum framar og i haust voru að-
eins 2 eöa 3 börn, sem ekki gekk
nægilega vel aö finna heimili. En
þaö er ómetanlegt öryggi fyrir
Húsið aö Melgerði 7 i Kópavogi. Timamynd —GE
börnin aðgeta dvalið á heimili og
kanr.ski sama heimilinu ár eftir
ár, meðan þau eru i skólanum".
Jóhanna Jóhannesdóttir hefur
umsjón með heimilinu i Kópa-
vogi. Hún býr i Kópavogi og hægt
er að hringja til hennar i sima
43652, ef fólk hefur áhuga að kom-
ast að með börn sin.
„Þaðer öruggast að fólk hringi
með góðum íyrirvara, sagði Jó-
hanna, ”, við höfum ekkert aug-
lýst starfsemina fyrr en nú, en
þetta er fljótt að spyrjast út og
tvær konur hafa verið hér um
tveggja mánaða skeið. Mér finnst
húsið alveg kjörið, hér er góður
garður i kring, sem hægt er að
nota yfir sumartimann, sund-
laugin er skammt undan og stutt i
allar búðir. Það hafa ymsir orðið
til að gefa gjafir i tileíni þess að
við tókum húsið i notkun”, segir
Jóhanna og bendir á vingjarnleg
pottablóm sem prýða borö og
gluggasillur. „Þessi blóm voru
gefin af Blómaborg i Hveragerði
og eins var gefið kassettutæki til
hússins sem Bjarni Stefánsson
gaf”.
Setustofan, sem eins og sjá má er hin vistlegasta. Tlmamynd______GE.