Tíminn - 28.11.1980, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 28. növember 1980.
Athugasemd við ritdóm
Miðvikudaginn 19. nóvember
birtist i Timanum ritdómur um
bók Steinars J. LúBvikssonar,
ÞrautgdBiráraunastund. Er hann
eftir Jón Þ. Þór. Þar segir meBal
annars: „Enn skal þess getiB, aB
ég kannast ekki viB bæjarnafniB
Dældir á SvalbarBsströnd. Dæli
mun aftur á móti vera til þar um
slóBir. Þetta eru auBvitaB ekki
alvarlegar misfellur, en þær eru
af þeirri gerB aB auBvelt ætti aB
vera aB komast hjá þeim.” Þarna
vil ég skjóta aB leiBréttingu. AriB
1892 byggBi Jón nokkur Halldórs-
son býli i' svokallaBri Dældavlk,
nokkru sunnar Sigluvlkur á Sval-
barBsströnd. Þar er enn búiö.
Þótt býliB heiti Hvammur á opin-
berum skrám, hefur þaB öllu
fremur veriö nefnt Dældir I dag-
legu tali. Dæli er ekki þarna á
næstu grösum. SÚ jörö er i
Fnjóskadal noröanverBum, vest-
an ár.
Meö þökk fyrir birtinguna.
Jdn Bjarnason frá GarBsvík.
Halldór Vigfússon:
Kostnaðinn þarf
enginn að gráta
Ég geri þaB aB tillögu minni
aB hópur ungmenna veröi send
til Efri-Volta meö bilabortæki,
til þess aö bora eftir vatni
(brunna), — ásamt 300 mjólkur-
skilvindum og hundraö strokk-
um til smjör-, rjóma- og osta-
geröa.
Hópurinn sjái um kennslu á
öllu þvi er þetta varöari eitt ár.
Bilinn meö bomum skal gefa
landsmönnum meö tilheyrandi
varahlutum.
Senda skal flokk manna á
hverju ári I fimm ár e&a eftir
þörfum. Þetta unga fólk myndi
kynnast þvi hvar brýnust væri
þörfin til þess aö gera þetta fólk
sjálfbjarga.
Kostnaöinn af þessum verk-
um þarf enginn aB gráta.
Sögur Einars Benediktssonar
í útgáfu Kristjáns Karlssonar
Bókaútgáfan Skuggjá,
Hafnarfiröi, hefur gefiö út bókina
Sögur, fyrra bindi óbundins máls
Einars Benediktssonar, sem inni-
heldur smásögur Einars úr
Sögum og kvæöum, blaöinu Dag-
skrá og fleiri ritum. Kristján
Karlsson sá um útgáfuna, en
hann sá einnig um útgáfu á
ljóöum Einars Benediktssonar,
sem komu Ut i fjórum bindum á
siöastliönu ári hjá Skuggsjá.
Einar Benediktsson gaf út
blaöiö Dagskrá á árunum 1896-98.
Tvær lengri smásögur sinar birti
hann sem framhaldssögur i
blaöinu. Þar birti hann einnig
marga þætti Ur daglegu lífi, undir
nafninu Höröur. Aö mörgu leyti
eru þessir þættir nýstárlegasta
framlag Einars til sagnageröar á
Islandi. I þessu nýja safni er
einnig aö finna skáldsögubrotiö
Undan krossinum, sem er merki-
legt verk og aö likindum minna
þekkt en aörar sögur Einars. HUn
er óvægin lýsing á ýmsum
siögæöishugmyndum sins tima I
Reykjavik.
Sögur var sett i Prentstofunni
BCNEDIKT550f1
5ÓQU8
Blik h.f., filmuvinnu annaöist
Prentþjónustan h.f. og bókband
annaöist Bókfell h.f. Bókin var
prentuö i Offsetmyndum s.f.
Kápu geröi Auglýsingastofa
Lárusar Blöndai.
Sveita-prakkarar
13. barna-ogunglinga
bók Indriöa Ulfssonar
Þrettánda bama- og unglinga-
bók Indriöa Úlfssonar, skóia-
stjóra á Akureyri er nýkomin út á
vegum Bókaútgáfunnar Skjald-
borgar á Akureyri. Bækur
Indriða skólastjóra njóta mikilla
vinsælda og fékk slöasta bók
hans, Stroku-Palli, sem kom Ut i
fyrra frábærar viðtökur. Fyrstu
bækur Indriða Úlfssonar eru nú
uppseldar.
Þessi bók sem nú kemur út
heitir Sveita-prakkarar og er
algjörlega sjálfstæö saga. Aðal-
söguhetjurnar eru bræöurnir I
Báröarkoti, Biggi og óli, en þeir
finna upp á hinum ótrúlegustu
prakkarastrikum, þótt ungir séu
aö árum.
SffEITí)
Ný t*l«nsk
fcarnö-
INOBtOl ULFSSOH
Atján konur framtak
Bókaútgáfan Skuggsjá,
Hafnarfiröi, hefur gefið út bókina
Atján konur, ferill þeirra og
framtak I nútima hlutverkum.
Gisli Kristjánsson ritstýröi en
hannhefur áöur ritstýrt bókunum
Móöir min — Húsfreyjan I-III og
Faðir minn — Bóndinn, sem
Skuggsjá gaf einnig út.
I bókinni Atján konur segja 18
konur frá starfsvettvangi sinum
og sanna góöan árangur athafna
sem án efa hafa á stundum reynt
á þoliö og kostaö erfiöi. Leiöin að
markinu var slður en svo alltaf
auöfarin hjá þessum konum, en
allar náðu þær þvi, sem þær
ætluðu sér og sumar þeirra urðu
jafnvel frumherjar á sínu starfs-
sviöi. Þær konur sem hér segja
frá, eru: Hulda A. Stefánsdóttir,
húsmæöraskólastjóri, Margrét
Jóhannesdóttir, hjúkrunar-
fræöingur, Petrina MagnUsdóttir,
talsímavörður,, Ingibjörg
Böðvarsdóttir, lyfjafræöingur,
Dýrleif Armann, kjólameistari,
Steinunn Hafstaö, hótelstjóri, As-
gerður Jónsdóttir, barnakennari,
Kristln Snæhólm Hansen, flug-
freyja, Sigrlöur Ingimarsdóttir,
sjálfbo&ali&i, Guörún Tómasdótt-
ir, söngvari, Halla Bachmann,
fóstra, Gréta Bachmann, þroska-
þjálfi, Hanna Pálsdóttir, banka-
útibússtjóri, Kristin H. Péturs-
dóttir bókasafnsfræðingur, Auöur
Eir Vilhjálmsdóttir, prestur,
Frlöa Björnsdóttir, blaðamaður,
Þóra Elfa Bjömsson, prentari og
Maria H. Þorsteinsdóttir, sjúkra-
þjálfari.
ji,-;
Ræktun goöalilju I laukglasi.
Ingólfur Daviðsson:
i vatniö og stöngull meö bóm-
hnöppum myndast undir hett-
unni. Timi er þá kominn til að
flytja glasið með jurtinni i birtu
og hlýju og taka af hettuna.
Lengst til hægri eru blómin
farin að ilma og skarta i stof-
unni. önnur mynd sýnir jurtina
i fullu skrúöi úti eöa inni.
Vatn gufar vitanlega upp
smám saman og þarf þá aö bæta
vatni I glösin svo aö þaö nái
jafnanuppaölauknum, (enekki
lengra, þvi að þá er hætt viö
rotnun). 1 glösin meö vatninu
skal velja stóra vel þroskaöa
lauka. Smálauka má fremur
rækta i' mold jurtapottanna eöa
kassanna og þá e.t.v. nokkra
saman. Tilbóta er aö láta viðar-
kol á botn laukaglasanna. Best
Skrautleg
skammdegisblóm
Goðaliljur (Hýasintur) eru
undur fagrar jurtir i blóma,
ræktaöar bæöi úti og inni. Úti
þarf aö velja þeim góðan staö
móti sól og i skjóli. Eru þá lauk-
arnir settir niður i vel fram-
ræsta mild á haustin og blómg-
ast að vori.
Hægt er aö knýja goðaliljur
páskaliljur o.fl. laukjurtir til að
bera blóm I skammdeginu
innanhúss. Skal hér rætt um
goðaliljur. Laukar þeirra eru
settir niður í ögn sendna mold i
jurtapotti eða kassa, ekki dýpra
en það, að þeir aöeins fari i kaf,
eða jafnvel sjái ögn á þá. Gætið
þess, aö þeir snúi rétt. Siöan er
potturinn látinn á svalan,
dimman staö — og hafður þar
um tíma. Ef bjart er i herberg-
inu er best að leggja pappirs-
hettu yfir iaukana i pottinum.
Vökvað er hæfilega,moldin á aö
vera sirök en ekki klessublaut.
Smám saman fer laukurinn að
splra (þaö á að ganga hægt) og
blómstöngull sprettur upp úr
honum.Þegar splraner tekin aö
lengjast aö mun og blómknapp-
arnir eru komnir út úr lauknum,
sem sést á mjódd viö grunn
spirunnar, er kominn timi til aö
flytja pottinn i birtu og hlý ju. Þá
springa blómin fljótlega út og
stöngullinn veröur alsettur
blómum, hvitum eöa rauðum.
Blómaxið er alldigurt og getur
orðið svo þungt að þvi' hætti viö
aö velta, einkum ef vöxturinn
hefur verið of ör. Má binda það
við prjón eöa viðarteinung til
styrktar. Sterkan ilm leggur af
blómunum og vilja þvi sumir
ekki hafa þau i svefnherbergi á
nóttunni.
Vel er hægt að rækta goöa-
liljurán moldar i iláti með vatni
I, sem nær aöeins upp að laukn-
um en ekki lengra. Þarf því aö
festa laukinn i hæfilegri hæð.
Rætur myndast smám saman
og vaxa niður i vatnið — og það
er nógur næringarforöi i laukn-
um handa nýju jurtinni. ílátið
erhaft á svölum stað framanaf,
alveg eins og sagt var um jurta-
2f. GoibaUlia {$,’
Goðalilja (Hýasinta).
pottinn. Kannski eigið þiö mátu-
legt stútvitt glas, svo laukurinn
sé vel skorðaður i opinu? Mynd,
sem fylgir sýnir ræktun goða-
lilju (Hýasintu) i hentugu goða-
liljuglasi. Yst til vinstri er
glasið meö nýsettum lauknum
og pappirshetta til að hvolfa
yfir. A miðmyndinni hafa
miklar hvítar rætur vaxið niöur
er að smávenja blómin við hit-
ann I stofunni, umskiptin mega
ekki vera of snögg.
Hægt er að rækta páskaliljur
og skyldar tegundir innanhúss i
möl, t.d. nokkrar saman i potti
eöa kassa. Margar tegundir og
afbrigði eru til af páska- og
hvltasunnuliljum (Narcissus).
Sumar þola birtu frá byrjun en
aörar þurfa svala fyrst eins og
goðaliljur. Mun oft sagt til um
þettaá umbúðum laukanna, eða
hægt að fá upplýsingar I blóma-
búðum. Ef stofuloftið er mjög
þurrt, þarf aðúða ofurlitlu vatni
á blööin svo þau visni ekki.
Hafið laukjurtir ekki nálægt
miöstöövarofnum.
Jólakaktus er lika skamm-
degisjurt, sem oft blómgast um
jólaleytiö. 1 heimkynnum sinum
vex hann i holum og sprungum,
sem moldarryk hefur safnast i,
hátt uppi i trjám.
Try ggðablóm (Chrysant-
hemum) blómgast einnig mikið,
þegar dagur er stuttur, en
dimman löng. Er þvi mjög á
markaði á haustin og veturna
ótal afbrigði meö misstórar og
allavega litar blómakörfur.
Þessi blóm endast flestum betur
afskorin, jafnvel vikum saman,
og eru þvi einhver tryggasta
blómagjöfin.
Talsvert snjóföl gerði sunnan-
lands siödegis 18. nóvember,
fyrsta teljandi föl i Reykjavik,
en snemma i október gerði hret
nyröra og talsverðan snjó. Hér
syöra sáust enn nokkrar jurtir i
blómi 18. nóv. t.d. krossfífill,
haugarfi, stjúpur o.fl.
gróður og garðar
land” segir Káta þegar hún
kemur til nýja landsins.
Atján konur var sett I Prent-
stofunni Blik hf og filmuvinnu
annaöist Prentþjónustan hf. Bók-
in var prentuð i Offsetmyndir haf
og bundin I Bókfelli hf. Kápu
gerði Auglýsingastofa Lárusar
Blöndal.
Káta gerist léttastelpa heitir
nýjasta Kátu-bókin, sem nýkomin
er út hjá Skjaldborg hf. á
Akureyri.
Þessi bók segir frá Kátu I nýum
ævintýrum. öll fjölskyldan flytur
til Afriku, því aö faöir hennar,
Koll læknir hefur verið kallaöur
til starfa i' Bassa i Líberiu.
Kátu finnst sjóferöin til Liberiu
langmest spennandi af öllu þvi
sem hiin hefur nokkurn tlma
reynt. Hún kemst í vinskap við
léttadrenginn á skipinu og aö-
stoöar hann viö aö mála skipiö og
viö fleiri störf.
„Þetta er svei mér skritiö
Enn ein
Kátu-hólr
frá Skjaldbor
á Akureyri