Tíminn - 23.12.1980, Blaðsíða 6

6
Þriöjudagur 23. desember 1980
iðT &
irnrnm
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Gfslason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiöslustjóri: Siguröur Brynjólfsson.—Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Helgason, Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrfmsson.
Blaöamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur
Stefánsdóttir, Friörik Indriöason, Friöa Björnsdóttir
(Heimilis-Timinn), Heiöur Helgadóttir, Jónas Guömundsson
(Alþing) Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (iþróttir),.
Ljósmyndir: Guöjón Einarsson, Guöjón Róbert Ágústsson.
Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson,
Kristín Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir. —
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siöumúla 15, Reykjavik.
Simi: 86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. —
Verö i lausasölu: kr. 350. Áskriftárgjald á mánuöi: kr. 7.000. —
Prentun: Blaöaprent h.f.
Eftir þingfrestun
Alþingi heí'ur fengið jólaleyfi að lokinni af-
greiðslu f járlaganna fyrir næsta ár. Það markmið
náðist að afgreiða fjárlögin greiðsluhallalaus og
hækka ekki álögur frá þvi, sem var á þessu ári.
Nýjum tekjustofnum var þvi aðeins bætt við, að
aðrir voru felldir niður.
I hinum nýju fjárlögum er áætluð nokkur upp-
hæð til ráðstafana gegn verðbólgunni. Þessa upp-
hæð má nota hvort heldur er til niðurborgana á
vöruverði eða skattalækkunar.
Fjárlögin eru byggð á þvi, að veruleg niðurtaln-
ing eða niðuríærsla verðbólgunnar takist á kom-
andi ári.Undaníarið hefur sérstök efnahagsnefnd,
sem skipuð er fulltrúum allra aðila stjórnarsam-
starfsins, f jallað um þær leiðir, sem helzt koma til
greina i þessu sambandi.
Þess er að vænta, að sá árangur náist af starfi
efnahagsnefndarinnar, að hafizt verði handa með
sérstakar ráðstafanir gegn verðbólgunni öðrum
hvorum megin við áramótin.
Það eru vonbrigði, að ekki hefur tekizt að hefja
niðurfærslu verðbólgunnar á þvi ári, sem er að
ljúka. Þvi valda margar ástæður, en þó sú helzt, að
samningar um kaupgjaldsmál hafa staðið yfir allt
árið, en meðan svo er ástatt, er erfitt að hefjast
handa með niðurfærslu.
En þótt ekki tækist að hef jast handa með niður-
talninguna, hefur eigi að siður náðst umtalsverð-
ur árangur. Verðbólguhraðinn hefur ekki aukizt,
heldur frekar hið gagnstæða, öfugt við það, sem
hefur gerzt viðast annars staðar. Þar hefur verð-
bólgan aukizt og atvinnuleysi einnig. Hér hefur
tekizt að tryggja næga atvinnu. Það er mikilvæg-
ari árangur, en yfirleitt er viðurkennt.
Það á sinn þátt i þvi, að minni árangur hefur
náðst i verðbólgumálum en ella, að stjórnarand-
staðan hefur reynt að vera til trafala eftir þvi, sem
hún hefur megnað.
Seinagangurinn i kjarasamningum stafaði ekki
sizt af þvi, að innan samtaka vinnuveitenda voru
öfl, sem reyndu að draga þá eftir megni. Hvað
eftir annað gripu þessi öfl til þess ráðs að gera eins
konar verkfall og tefja samningana á þann hátt.
En stjórnarandstaðan hefur ekki aðeins verið
óbilgjörn, heldur ótrúlega neikvæð og úrræðalaus.
Gott dæmi um það fengu sjónvarpsáhorfendur
að sjá og heyra siðastliðið föstudagskvöld, þegar
formenn stjórnarandstöðuflokkanna, Geir Hall-
grimsson og Kjartan Jóhannsson, leiddu saman
hesta sina i sjónvarpsþætti, sem átti að snúast um
efnahagsmál.
Eftir að þeir Geir og Kjartan höfðu rabbað sam-
an i hálfa klukkustund, voru áheyrendur jafn
ófróðir og áður um það, sem Alþýðuflokkurinn eða
Sjálfstæðisflokkurinn vildu gera til lausnar efna-
hagsvandanum.
Þetta skýrir ekki eingöngu úrræðaleysi stjórn-
arandstöðunnar. Efnahagsvandinn er ekki auð-
veldur meðferðar og fátt verður gert til lausnar
honum, sem ekki þrengir að einhvers staðar. Þeir
Geir og Kjartan snerust kringum þetta eins og
köttur i kringum heitan graut. Þ.Þ.
Þórarinn Þórarinsson:
Erlent yfirlit
Kjósendur höfnuðu
herstjórn í Uruguay
Stjórnin sýnir þó ekki brottfararmerki
Pyntingar eru liöur i fangelsum herstjórnarinnar I Uruguay.
FYRSTU sex áratugi þess-
arar aldar var yfirleitt talið, að
Uruguay væri það riki Suð-
ur-Ameriku, sem byggi við
frjálsast stjórnarfar og lengst
væri komið i félagslegum um-
bótum. Af þessum ástæðum var
Uruguay oft likt við Sviss og
Sviþjóð.
Uruguay var á þessum tima
talið tiltöluiega auðugt land,
enda þótt efnahagur þess
byggðist nær eingöngu á einni
atvinnugrein, nautgriparækt.
Þetta breyttist skyndilega eft-
ir 1960, þegar verð féll á nauta-
kjöti sökum harönandi sam-
keppni og offramleiðslu.
Uruguay varekki ái neinn hátt
undir það búið að mæta slikri
kreppu. A velgengnisárunum
hafði verið sett ein fullkomnasta
tryggingalöggjöf, sem sogur
fara af, og ekki hafði verið gætt
neins hófs i opinberu starfs-
mannahaldi.
Stjórnarvöldin réðu ekki við
þetta ástand. Atvinnuleysi og
verðbólga jukust dag frá degi.
Vinstri sinnaðir menntamenn
stofnuðu skæruliðahóp.
Tupamaros, sem hugðist knýja
fram umbætur með hryöjuverk-
um.
Svo illt var ástandið orðiö, að
flestir sættu sig við það, þegar
herinn skarst i leikinn 1973 og
tók völdin i hendur sinar, þótt
Bordeberry, sem hafði verið
kosinn forseti 1971, héldi þeim
að nafninu til fyrst eftir að her-
inn skarst i leikinn.
Sfðan hefur herinn farið með
völd óslitið, þótt hann hafi reynt
að grimuklæða það. M.a. hefur
hershöfðingi ekki veriö látinn
gegna forsetaembættinu, en
raunverulega er búið að gera
það valdalaust.
STJÓRN hersins i Uruguay
hefur unnið sér það orð að vera
hin óbilgjarnasta og afturhalds-
samasta i Suður-Ameriku.
I fyrstu var hún að visu neydd
til að beita harðræði meðan hún
var að sigrast á Tupamaros, en
það tókst henni á tiltölulega
skömmum tima. Tupamaros
var fámennur skæruliðahópur,
en sagöur mjög vel skipulagður.
En þótt herinn hafi kveðið
Tupamaros niður, virðist hann
haldinn stöðugum ótta við nýja
hreyfingu af þessu tagi.
Pólitiskar fangelsanir hafa ver-
ið tiöar og hinum hryllilegustu
pyntingum hefur verið beitt i
fangelsum.
Það hefur ýtt undir ótta hers-
höfðingjanna að þeim hefur ekki
tekizt að bæta efnahagsástand-
ið, heldur hefur það farið si-
versnandi. Þótt það sé ekki að
öllu leyti sök þeirra, hefur það
ýtt undir andstöðu gegn þeim og
kröfur um endurreisn lýðræðis-
stjórnar fengið byr i seglin.
Hershöfðingjarnir töldu þvi
hyggilegt að koma til móts við
þessar óskir og létu undirbúa
frumvarp nýrrar stjórnarskrár.
Samkvæmt henni skyldi tak-
mörkuð stjórnmálastarfsemi
leyfileg að nýju, en sérstakt
öryggisráð, sem herinn skipaði,
skyldi hafa rétt til að gripa i
taumana, ef það áliti slikt nauð-
synlegt.
Hershöfðingjarnir ákváðu að
fylgja fordæmi stéttarbræðra
sinna i Chile og efna til þjóðar-
atkvæöis um þetta uppkast sitt.
Þjóöarkvæðagreiðslan fór fram
30. nóvember siöastliöinn.
AF hálfu stjórnarvalda var
rekinn gifurlegur áróður fyrir
þvi, að kjósendur veittu
stjórnarskrárfrumvarpinu
samþykki sitt. Þau höfðu hljóð-
varp og sjónvarp á sinu valdi og
notuðu þessa fjölmiðla til linnu-
lauss áróðurs.
Andstæðingar uppkastsins
fengu ekki til umráða i útvarpi
nema örlitið brot af þeim tima,
sem stjónarvöldin notuðu til
þessa áróðurs.
Á sama hátt notuðu stjórnar-
völdin þá aðstöðu að ráða yfir
öllum helztu blöðum landsins.
Veggspjöldum var komið
fyrir nær hvarvetna, þar sem
menn voru hvattir til að sam-
þykkja frumvarpið.
Áróður hershöfðingjanna
byggðist fyrst og fremst á þvi,
að nýja stjórnarskráin kæmi i
veg fyrir, að kommúnistar gætu
komizt til valda.
Andstæðingar frumvarpsins
létu þessa kommúnistagrýlu
ekki hindra samstöðu sina.
Gömlu aðalflokkarnir tveir,
sem gengu undir nöfnunum
Blanco (ihaldssamir) og
Colarado (frjálslyndir), mynd-
uöu samfylkingu með
kommúnistaflokknum, verka-
lýðshreyfingunni og kirkjunni,
en hún tók afstöðu gegn frum-
varpinu.
Þrátt fyrir þessa breiðu sam-
fylkingu, þótti liklegt, að hers-
höfðingjarnir myndu bera sigur
úr býtum likt og raunin varð i
áðurnefndri þjóðaratkvæða-
greiðslu I Chile fyrr á árinu.
Niðurstaðan varð sú, að
stjórnarskrárfrumvarpið var
fellt. Kosningaþátttakan var
85%. Atkvæöi skiptust þannig,
að 54,5% sögðu nei, 39,5% sögðu
já og 6% skiluðu auðu.
Þetta er talinn mikill ósigur
fyrir stjórn hershöfðingjanna,
þvi að andstæðingar frum-
varpsins lögðu áherzlu á, að
með þvi að fella frumvarpið
væri einnig verið að hafna
stjórn hershöfðingjanna og láta
stjórnarskrána frá 1967 taka
aftur gildi. Hershöfðingjarnir
hafa ekki stjórnað eftir henni og
töldu hana endanlega úr sög-
unni, ef frumvarpið yrði sam-
þykkt.
Hershöfðingjarnir hafa verið
fáorðir um úrslitin i þjóðarat-
kvæðagreiðslunni. Þeir sýna þó
engin merki þess, aö þeir ætli að
sleppa völdunum.
Uruguay er minnsta riki Suður-Ameriku, 187 þús. ferkm. tbúar eru
2.7 millj.