Fréttablaðið - 02.08.2007, Qupperneq 42

2. ÁGÚST 2007 FIMMTUDAGUR8 ● fréttablaðið ● byggingaiðnaðurinn
Húsafriðunarnefnd ríkisins
metur hvaða hús eigi að friða
á Íslandi. Sum hús eru alfriðuð
á meðan hluti annarra er frið-
aður. Ýmsir kostir fylgja því að
búa í friðuðu húsi.
Á Íslandi eru um 380 hús alfrið-
uð eða friðuð að hluta, þar af 207
kirkjur og 7 vitar. Lög og reglur
segja til um að hvert einasta hús
sem byggt er fyrir 1850 sé friðað
og allar kirkjur sem byggðar eru
fyrir 1918. En hvað felur það í sér
fyrir byggingu að hún sé friðuð?
„Það þýðir að ekki má breyta
neinu í húsinu nema með leyfi
Húsafriðunarnefndar ríkisins,“
segir Magnús Skúlason, forstöðu-
maður Húsafriðunarnefndarinn-
ar. „Því fylgja líka ákveðnir kostir
eins og möguleiki á niðurfellingu
á fasteignagjöldum hjá viðkom-
andi sveitarfélagi og styrkir til
viðhalds. Svo þykir það líka heið-
ur að búa í friðuðu húsi.“
Friðuð hús eru að misjafnlega
miklu leyti friðuð, ef svo mætti
að orði komast. Ytra byrði sumra
húsa er friðað, önnur hús er al-
friðuð en stundum er einhvers
konar millivegur farinn. Þá eru
hlutar húss friðaðir, til dæmis til-
tekin herbergi. „Svo dæmi séu
tekin er stóri salur Þjóðleikhúss-
ins friðaður og sömuleiðis forsal-
irnir. Það á hins vegar ekki við um
aðra hluta hússins. Við erum ekk-
ert að friða klósettin, þó miðað
við hversu ljót mörg ný klósett
eru sé full ástæða til þess,“ segir
Magnús og hlær.
Þegar tekin er ákvörðun um
friðun húsa er horft til ýmissa
þátta. „Stundum kemur fólk með
ábendingar um hvaða hús ætti að
friða og stundum ákveðum við
sjálf að leggja til að hús séu frið-
uð, en það er alltaf ráðherra sem
á endanum friðar hús samkvæmt
lögum,“ segir Magnús. „Þegar
meta á hvort friða eigi hús er horft
til varðveislugildis þess en það er
metið út frá nokkrum atriðum. Þau
eru byggingarlist, umhverfisgildi,
það er hvernig húsið passar inn í
götumyndina, tæknilegt ástand
og svokallað menningar sögulegt
gildi, en það er hvað hefur gerst
í húsinu.“
Eins og áður sagði eru öll hús
byggð fyrir 1850 sjálfkrafa friðuð
og allar kirkjur byggðar fyrir
1918. „Þegar rífa, færa eða breyta
á venjulegum ófriðuðum húsum
sem byggð eru fyrir 1918 þarf
einnig að leita álits nefndarinnar,“
segir Magnús. „Fólki er í sjálfs-
vald sett hvort það fer eftir álit-
inu en sem betur fer gera flestir
það.“
Nánari upplýsingar um störf
Húsafriðunarnefndarinnar er að
finna á www.hfrn.is.
tryggvi@frettabladid.is
Til lítils að friða klósett - þó þess væri oft þörf
Björgólfur þarf að fá leyfi hjá Húsafriðunarnefnd áður en hann leggur í framkvæmdir
á húsi sínu við Fríkirkjuveginn. Húsið er nefnilega eitt 380 friðaðra húsa á Íslandi.
Hlutar Þjóðleikhússins eru friðaðir, þar á meðal stóri salurinn og forsalir hans.
Magnús Skúlason arkitekt er forstöðu-
maður Húsafriðunarnefndar.